Η εκτέλεση των υποχρεώσεων που απορρέουν από μια συμβατική σχέση, αρκετά συχνά δεν ενεργείται αυτοπρόσωπα από το μέρος ..που την έχει αναλάβει, αλλά ανατίθεται σε άλλα πρόσωπα, δια της λεγόμενης σχέσης πρόστησης. Ειδικότερα, τέτοια σχέση υφίσταται, όταν στο πλαίσιο μιας ήδη υφιστάμενης έννομης σχέσης μεταξύ δύο προσώπων, διαρκούς ή και ευκαιριακού χαρακτήρα, το ένα από τα πρόσωπα αυτά (ο προστήσας) αναθέτει στο άλλο (τον προστηθέντα), την εκτέλεση ορισμένης υπηρεσίας, υλικής ή νομικής φύσεως.
Η υπηρεσία αυτή μπορεί να αποβλέπει στη διεκπεραίωση υποθέσεων και στη γενικότερη εξυπηρέτηση των επαγγελματικών, οικονομικών ή λοιπών συμφερόντων του προστήσαντος, ο δε προστηθείς υπόκειται στα πλαίσια της εκτέλεσής της στον έλεγχο ή στις γενικές οδηγίες και εντολές ή έστω την επίβλεψη του προστήσαντος.
Ειδικότερα, η έννομη σχέση της πρόστησης διέπεται από τις διατάξεις των άρθρων 334 και 922 του Αστικού Κώδικα. Σύμφωνα με το άρθρο 334, ο οφειλέτης ευθύνεται για το πταίσμα των προσώπων που χρησιμοποιεί για να εκπληρώσει την παροχή, όπως για δικό του πταίσμα.
Επιπλέον, σύμφωνα με το άρθρο 922 «Ο κύριος ή ο προστήσας κάποιον άλλον σε μια υπηρεσία ευθύνεται για τη ζημία που ο υπηρέτης ή ο προστηθείς προξένησε σε τρίτον παράνομα κατά την υπηρεσία του».
Η διαφορά των διατάξεων αυτών έγκειται στο γεγονός, ότι η ευθύνη από πρόστηση υπό το άρθρο 922 ΑΚ, δεν προϋποθέτει την ύπαρξη έννομης σχέσης μεταξύ του προστήσαντος και του τρίτου, η δε προκύπτουσα ευθύνη έχει ως νομική βάση την αδικοπρακτική συμπεριφορά του προστηθέντος (πχ πρόκληση σωματική βλάβη σε τρίτο πρόσωπο κατά την εκτέλεση της εντολής του προστήσαντος). Επομένως, το άρθρο 922 ΑΚ έχει εφαρμογή μόνο όταν εκείνος που προστήθηκε για την εκτέλεση ορισμένης υπηρεσίας, ο οποίος μπορεί να είναι μόνο φυσικό πρόσωπο και πρέπει να τελεί υπό τις διαταγές του προστήσαντος και σε σχέση εξάρτησης προς αυτόν, προξενεί ζημία σε τρίτο πρόσωπο.
Αντιθέτως, η διάταξη του άρθρου 334 παρ. 1 ΑΚ, εφαρμόζεται όταν προϋπάρχει ενοχική σχέση (ενδεικτικά εντολή ή σύμβαση εκτέλεσης έργου) μεταξύ του προστήσαντος και του τυχόν ζημιωθέντος και ο οφειλέτης προστήσας χρησιμοποιεί, προς εκπλήρωση της προϋπάρχουσας συμβατικής του υποχρέωσης, ορισμένο πρόσωπο, το οποίο ενεργεί σύμφωνα με τις οδηγίες του. Η διάταξη αυτή καθιερώνει την αντικειμενική ευθύνη του προστήσαντος για κάθε πταίσμα των προστηθέντων του, ρύθμιση που προκρίθηκε αφενός για λόγους προστασίας του κοινού και αφετέρου για το συμφέρον της Εθνικής Οικονομίας, διότι ουσιαστικά υποχρεώνει τον προστήσαντα επιχειρηματία στην ορθολογιστική οργάνωση της επιχείρησης του και στην καταβολή της αναγκαίας επιμέλειας για την επιλογή και επίβλεψη των βοηθών του.
Κατά την έννοια της ανωτέρω διάταξης, ο προστηθείς δεν απαιτείται να τελεί στην υπηρεσία ή υπό τις διαταγές του προστήσαντος, καθώς η έννοια αυτή προσεγγίζεται ευρύτερα, ώστε να περιλαμβάνει και τους λεγόμενους «βοηθούς εκπλήρωσης». Ως τέτοιοι χαρακτηρίζονται τα πρόσωπα που χρησιμοποιούνται με τη θέληση του προστήσαντος κατά την εκπλήρωση οποιασδήποτε υποχρέωσης που τον βαρύνει. Επίσης, για την ύπαρξη της πρόστησης κατά το συγκεκριμένο άρθρο, δεν απαιτείται νομική ή οικονομική εξάρτηση του βοηθού από τον προστήσαντα, καθώς αρκεί ο προστήσας να είναι σε θέση να παρέχει γενικές ή ειδικές οδηγίες ως προς τον τρόπο εκπλήρωσης της παροχής.
Ως βοηθοί εκπληρώσεως μπορούν να χρησιμοποιηθούν και νομικά πρόσωπα. Πλην όμως, αποκλείεται ο χαρακτηρισμός ως βοηθών εκπληρώσεως των κρατικών υπηρεσιών, των νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου (ΝΠΔΔ) ή των οργανισμών κοινής ωφέλειας (όπως ενδεικτικά οι επιχειρήσεις παροχής ύδατος και ηλεκτροφωτισμού), διότι η δραστηριότητα των εν λόγω οργανισμών, που ενεργούν με βάση δικούς τους κανονισμούς, βρίσκεται έξω από τη σφαίρα επιρροής του οφειλέτη προστήσαντος.
Ακριβώς το γεγονός αυτό, καθιστά αντίθετο προς τον δικαιολογητικό λόγο του άρθρου 334 ΑΚ, την επιβολή σε βάρος του προστήσαντος του κινδύνου από τη χρησιμοποίηση των εν λόγω οργανισμών. Για τους ίδιους δε λόγους αποκλείεται ο χαρακτηρισμός και των Ελληνικών Ταχυδρομείων ως βοηθού εκπληρώσεως, όταν αυτά χρησιμοποιούνται για την αποστολή από ένα τόπο σε άλλον ταχυδρομικών αντικειμένων, όπως είναι η συστημένη επιστολή. Και τούτο, διότι τα Ελληνικά Ταχυδρομεία (ΕΛΤΑ) ιδρύθηκαν για την οργάνωση, εκμετάλλευση και ανάπτυξη της ταχυδρομικής υπηρεσίας και αποτελούν δημόσια επιχείρηση που λειτουργεί χάριν του δημοσίου συμφέροντος, ανήκουν δε εξολοκλήρου στο Ελληνικό Δημόσιο και τελούν υπό την εποπτεία αυτού.
Στα πλαίσια αυτά, έχει κριθεί, ότι δεν συντρέχει νόμιμος λόγος ευθύνης του πιστωτικού ιδρύματος που σε εκτέλεση εντολής του πελάτη του παρέδωσε επιταγή με συστημένη επιστολή στα ΕΛΤΑ, προκειμένου αυτή να αποσταλεί στην πληρώτρια τράπεζα, πλην όμως αυτή δεν εμφανίσθηκε εμπρόθεσμα λόγω της βραδείας ταχυδρομικής αποστολής της με αποτέλεσμα την απώλεια της δυνατότητας σφράγισής της.
Και αυτό, διότι η Τράπεζα θεωρείται ότι εκπλήρωσε πλήρως τις συμβατικές υποχρεώσεις της με την παράδοση της επιταγής (σε συναπτό χρόνο από την παράδοσή της σε αυτήν από τον πελάτη της) με συστημένη επιστολή στα ΕΛΤΑ, τα οποία, για τους παραπάνω λόγους, δεν μπορούν να χαρακτηρισθούν ως βοηθός εκπληρώσεως, ώστε η Τράπεζα να ευθύνεται για τυχόν πταίσμα τους.
http://www.capital.gr/law/articles.asp?id=522496&subcat=106
Η υπηρεσία αυτή μπορεί να αποβλέπει στη διεκπεραίωση υποθέσεων και στη γενικότερη εξυπηρέτηση των επαγγελματικών, οικονομικών ή λοιπών συμφερόντων του προστήσαντος, ο δε προστηθείς υπόκειται στα πλαίσια της εκτέλεσής της στον έλεγχο ή στις γενικές οδηγίες και εντολές ή έστω την επίβλεψη του προστήσαντος.
Ειδικότερα, η έννομη σχέση της πρόστησης διέπεται από τις διατάξεις των άρθρων 334 και 922 του Αστικού Κώδικα. Σύμφωνα με το άρθρο 334, ο οφειλέτης ευθύνεται για το πταίσμα των προσώπων που χρησιμοποιεί για να εκπληρώσει την παροχή, όπως για δικό του πταίσμα.
Επιπλέον, σύμφωνα με το άρθρο 922 «Ο κύριος ή ο προστήσας κάποιον άλλον σε μια υπηρεσία ευθύνεται για τη ζημία που ο υπηρέτης ή ο προστηθείς προξένησε σε τρίτον παράνομα κατά την υπηρεσία του».
Η διαφορά των διατάξεων αυτών έγκειται στο γεγονός, ότι η ευθύνη από πρόστηση υπό το άρθρο 922 ΑΚ, δεν προϋποθέτει την ύπαρξη έννομης σχέσης μεταξύ του προστήσαντος και του τρίτου, η δε προκύπτουσα ευθύνη έχει ως νομική βάση την αδικοπρακτική συμπεριφορά του προστηθέντος (πχ πρόκληση σωματική βλάβη σε τρίτο πρόσωπο κατά την εκτέλεση της εντολής του προστήσαντος). Επομένως, το άρθρο 922 ΑΚ έχει εφαρμογή μόνο όταν εκείνος που προστήθηκε για την εκτέλεση ορισμένης υπηρεσίας, ο οποίος μπορεί να είναι μόνο φυσικό πρόσωπο και πρέπει να τελεί υπό τις διαταγές του προστήσαντος και σε σχέση εξάρτησης προς αυτόν, προξενεί ζημία σε τρίτο πρόσωπο.
Αντιθέτως, η διάταξη του άρθρου 334 παρ. 1 ΑΚ, εφαρμόζεται όταν προϋπάρχει ενοχική σχέση (ενδεικτικά εντολή ή σύμβαση εκτέλεσης έργου) μεταξύ του προστήσαντος και του τυχόν ζημιωθέντος και ο οφειλέτης προστήσας χρησιμοποιεί, προς εκπλήρωση της προϋπάρχουσας συμβατικής του υποχρέωσης, ορισμένο πρόσωπο, το οποίο ενεργεί σύμφωνα με τις οδηγίες του. Η διάταξη αυτή καθιερώνει την αντικειμενική ευθύνη του προστήσαντος για κάθε πταίσμα των προστηθέντων του, ρύθμιση που προκρίθηκε αφενός για λόγους προστασίας του κοινού και αφετέρου για το συμφέρον της Εθνικής Οικονομίας, διότι ουσιαστικά υποχρεώνει τον προστήσαντα επιχειρηματία στην ορθολογιστική οργάνωση της επιχείρησης του και στην καταβολή της αναγκαίας επιμέλειας για την επιλογή και επίβλεψη των βοηθών του.
Κατά την έννοια της ανωτέρω διάταξης, ο προστηθείς δεν απαιτείται να τελεί στην υπηρεσία ή υπό τις διαταγές του προστήσαντος, καθώς η έννοια αυτή προσεγγίζεται ευρύτερα, ώστε να περιλαμβάνει και τους λεγόμενους «βοηθούς εκπλήρωσης». Ως τέτοιοι χαρακτηρίζονται τα πρόσωπα που χρησιμοποιούνται με τη θέληση του προστήσαντος κατά την εκπλήρωση οποιασδήποτε υποχρέωσης που τον βαρύνει. Επίσης, για την ύπαρξη της πρόστησης κατά το συγκεκριμένο άρθρο, δεν απαιτείται νομική ή οικονομική εξάρτηση του βοηθού από τον προστήσαντα, καθώς αρκεί ο προστήσας να είναι σε θέση να παρέχει γενικές ή ειδικές οδηγίες ως προς τον τρόπο εκπλήρωσης της παροχής.
Ως βοηθοί εκπληρώσεως μπορούν να χρησιμοποιηθούν και νομικά πρόσωπα. Πλην όμως, αποκλείεται ο χαρακτηρισμός ως βοηθών εκπληρώσεως των κρατικών υπηρεσιών, των νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου (ΝΠΔΔ) ή των οργανισμών κοινής ωφέλειας (όπως ενδεικτικά οι επιχειρήσεις παροχής ύδατος και ηλεκτροφωτισμού), διότι η δραστηριότητα των εν λόγω οργανισμών, που ενεργούν με βάση δικούς τους κανονισμούς, βρίσκεται έξω από τη σφαίρα επιρροής του οφειλέτη προστήσαντος.
Ακριβώς το γεγονός αυτό, καθιστά αντίθετο προς τον δικαιολογητικό λόγο του άρθρου 334 ΑΚ, την επιβολή σε βάρος του προστήσαντος του κινδύνου από τη χρησιμοποίηση των εν λόγω οργανισμών. Για τους ίδιους δε λόγους αποκλείεται ο χαρακτηρισμός και των Ελληνικών Ταχυδρομείων ως βοηθού εκπληρώσεως, όταν αυτά χρησιμοποιούνται για την αποστολή από ένα τόπο σε άλλον ταχυδρομικών αντικειμένων, όπως είναι η συστημένη επιστολή. Και τούτο, διότι τα Ελληνικά Ταχυδρομεία (ΕΛΤΑ) ιδρύθηκαν για την οργάνωση, εκμετάλλευση και ανάπτυξη της ταχυδρομικής υπηρεσίας και αποτελούν δημόσια επιχείρηση που λειτουργεί χάριν του δημοσίου συμφέροντος, ανήκουν δε εξολοκλήρου στο Ελληνικό Δημόσιο και τελούν υπό την εποπτεία αυτού.
Στα πλαίσια αυτά, έχει κριθεί, ότι δεν συντρέχει νόμιμος λόγος ευθύνης του πιστωτικού ιδρύματος που σε εκτέλεση εντολής του πελάτη του παρέδωσε επιταγή με συστημένη επιστολή στα ΕΛΤΑ, προκειμένου αυτή να αποσταλεί στην πληρώτρια τράπεζα, πλην όμως αυτή δεν εμφανίσθηκε εμπρόθεσμα λόγω της βραδείας ταχυδρομικής αποστολής της με αποτέλεσμα την απώλεια της δυνατότητας σφράγισής της.
Και αυτό, διότι η Τράπεζα θεωρείται ότι εκπλήρωσε πλήρως τις συμβατικές υποχρεώσεις της με την παράδοση της επιταγής (σε συναπτό χρόνο από την παράδοσή της σε αυτήν από τον πελάτη της) με συστημένη επιστολή στα ΕΛΤΑ, τα οποία, για τους παραπάνω λόγους, δεν μπορούν να χαρακτηρισθούν ως βοηθός εκπληρώσεως, ώστε η Τράπεζα να ευθύνεται για τυχόν πταίσμα τους.
http://www.capital.gr/law/articles.asp?id=522496&subcat=106
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου