(Α΄ ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΝΟΜΟΣ)
Πολιτική δικονομία. Ενδικα μέσα. Αναίρεση. Λόγοι. Παράλειψη του δικαστηρίου να λάβει υπόψη τα αποδεικτικά μέσα, που οι διάδικοι επικαλέσθηκαν και προσκόμισαν. Σαφής και ορισμένη είναι η
επίκληση του αποδεικτικού μέσου από τον διάδικο, όταν είναι ειδική και από αυτήν προκύπτει η ταυτότητά του. Επί αποδεικτικού μέσου, που προσάγεται για πρώτη φορά στην κατ` έφεση δίκη, η επίκληση γίνεται με τις προτάσεις της δευτεροβάθμιας δίκης. Απόδειξη. Ένορκες βεβαιώσεις. Προϋποθέσεις του κύρους ....
τους. Επιτρεπτή η προσκόμιση κατ’ανώτερο αριθμό τριών ένορκων βεβαιώσεων από κάθε διάδικο και για τους δύο βαθμούς δικαιοδοσίας και για το σύνολο των αντικειμένων της δίκης που κάθε διάδικο μέρος αποσκοπεί να υποστηρίξει ή να αντικρούσει με τις ένορκες βεβαιώσεις. Αν προσκομισθούν από τον διάδικο περισσότερες από τρεις ένορκες βεβαιώσεις, το δικαστήριο υποχρεούται να λάβει υπόψη τις τρεις πρώτες κατά τη σειρά επίκλησής τους, γιατί οι πέραν των τριών πρώτων προσκομιζόμενες ένορκες βεβαιώσεις είναι ανεπίτρεπτο αποδεικτικό μέσο και ως τέτοιο δεν λαμβάνεται υπόψη, ούτε για τη συναγωγή δικαστικών τεκμηρίων. Παράλειψη του δευτεροβάθμιου δικαστηρίου να λάβει υπόψη του τις προσκομισθείσες το πρώτον ενώπιον του, ένορκες βεβαιώσεις. Το δικαστήριο αναιρεί την υπ` αριθμ. 1794/2012 απόφαση του Εφετείου Αθηνών. Παραπέμπει.
Αριθμός 1461/2013
ΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΑΡΕΙΟΥ ΠΑΓΟΥ
Γ` Πολιτικό Τμήμα
Συγκροτήθηκε από τους Δικαστές: Δημήτριο Μαζαράκη, Προεδρεύοντα Αρεοπαγίτη (λόγω μη
υπάρξεως Αντιπροέδρου στο Τμήμα και κωλύματος του αρχαιοτέρου Αρεοπαγίτη), Νικόλαο
Μπιχάκη, Ερωτόκριτο Καλούδη, Αργύριο Σταυράκη και Ευγενία Προγάκη, Αρεοπαγίτες.
Συνεδρίασε δημόσια στο ακροατήριό του στις 15 Μαΐου 2013, με την παρουσία και της
γραμματέως Αγγελικής Ανυφαντή, για να δικάσει την εξής υπόθεση μεταξύ:
Των αναιρεσειόντων: 1) Ε. χήρας Γ. Β., το γένος Χ. Π., κατοίκου ..... 2) Δ. Β. του Γ., συζ. Π. Λ.,
κατοίκου ..., 3) Σ. Β. του Γ., κατοίκου ..... ... .., και 4) Γ. Β. του Γ., κατοίκου ..., οι οποίοι
εκπροσωπήθηκαν από τον πληρεξούσιο δικηγόρο τους Κωνσταντίνο Πήττα.
Του αναιρεσίβλητου: Μ. Ρ. του Σ., κατοίκου ..., ο οποίος παραστάθηκε με από τον πληρεξούσιο
δικηγόρο του Νικόλαο Κοσκινά.
Η ένδικη διαφορά άρχισε με την από 14/7/2009 αγωγή του ήδη αναιρεσιβλήτου, που κατατέθηκε
στο Πολυμελές Πρωτοδικείο Αθηνών. Εκδόθηκαν οι αποφάσεις: 4143/2010 του ιδίου Δικαστηρίου
και 1794/2012 του Εφετείου Αθηνών. Την αναίρεση της τελευταίας απόφασης ζητούν οι
αναιρεσείοντες με την από 31/7/2012 αίτησή τους.
Κατά τη συζήτηση της αίτησης αυτής, που εκφωνήθηκε από το πινάκιο, οι διάδικοι
παραστάθηκαν όπως σημειώνεται πιο πάνω. Η Εισηγήτρια Αρεοπαγίτης Ευγενία Προγάκη ανέγνωσε
την από 2/5/2013 έκθεσή της, με την οποία εισηγήθηκε να γίνει δεκτός ο πρώτος λόγος της
αναιρέσεως και να απορριφθούν οι λοιποί.
Ο πληρεξούσιος των αναιρεσειόντων ζήτησε την παραδοχή της αίτησης, ο πληρεξούσιος του
αναιρεσιβλήτου την απόρριψή της, καθένας δε την καταδίκη του αντιδίκου μέρους στη δικαστική
δαπάνη του.
ΣΚΕΦΘΗΚΕ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΟ
Επειδή, κατά το άρθρο 559 αρ. 11 περ. γ του Κ.Πολ.Δικ., αναίρεση επιτρέπεται και αν το
δικαστήριο δεν έλαβε υπόψη αποδεικτικά μέσα, που οι διάδικοι επικαλέσθηκαν και προσκόμισαν.
Από τη διάταξη αυτή, συνδυαζόμενη με εκείνες των άρθρων 335, 338 έως 340 και 346 του ίδιου
κώδικα, προκύπτει ότι το δικαστήριο της ουσίας, προκειμένου να σχηματίσει δικανική πεποίθηση
για τη βασιμότητα των πραγματικών ισχυρισμών των διαδίκων, που έχουν ουσιώδη επιρροή στην
έκβαση της δίκης, οφείλει να λάβει υπόψη, τα νομίμως προσκομισθέντα, είτε προς άμεση απόδειξη,
είτε για τη συναγωγή δικαστικών τεκμηρίων αποδεικτικά μέσα, εφόσον γίνεται σαφής και ορισμένη
επίκληση αυτών από τον διάδικο. Είναι δε σαφής και ορισμένη η επίκληση του αποδεικτικού
μέσου, όταν είναι ειδική και από αυτήν προκύπτει η ταυτότητά του, αν δε πρόκειται για
αποδεικτικό μέσο, που το πρώτον προσάγεται στην κατ` έφεση δίκη (άρθρο 527 Κ.Πολ.Δικ.) η
επίκληση γίνεται με τις προτάσεις της δευτεροβάθμιας δίκης (Ολ.Α.Π. 23/2008, Α.Π. 197/2013, Α.Π.
481/2013). Καμία ωστόσο διάταξη δεν επιβάλλει την ειδική μνεία και τη χωριστή αξιολόγηση
καθενός από τα αποδεικτικά μέσα που επικαλέσθηκαν και προσκόμισαν οι διάδικοι, αλλά αρκεί η
γενική μνεία των κατ` είδος αποδεικτικών μέσων που λήφθηκαν υπόψη (μάρτυρες, έγγραφα,
πραγ/νη, ένορκες βεβαιώσεις κ.λ.π.). Μόνο αν από τη γενική ή και ρητή ακόμη αναφορά, σε
συνδυασμό με το περιεχόμενο της απόφασης δεν προκύπτει κατά τρόπο αναμφίβολο (Ολ.Α.Π.
2/2008) ή κατ` άλλη έκφραση αδιστάκτως βέβαιο (Ολ.Α.Π. 13-14-15/2005), ότι λήφθηκε υπόψη
κάποιο συγκεκριμένο αποδεικτικό μέσο στοιχειοθετείται ο αναιρετικός αυτός λόγος (Α.Π. 87, 483,
495, 1022/2013). Εξάλλου κατά τις διατάξεις του άρθρου 270 παρ. 2 εδ. γ και δ του Κ.Πολ.Δικ.,
όπως ισχύουν μετά το Ν. 2915/2001 (αλλά και το Ν. 3994/2011) και εφαρμόζονται κατά το άρθρο
524 παρ.1 εδ.α` Κ.Πολ.Δικ. και στην κατ` έφεση δίκη, ένορκες βεβαιώσεις ενώπιον ειρηνοδίκη ή
συμβολαιογράφου ή προξένου λαμβάνονται υπόψη, το πολύ τρεις για κάθε πλευρά και μόνον αν
έχουν δοθεί ύστερα από κλήτευση του αντιδίκου, δύο τουλάχιστον εργάσιμες ημέρες πριν από τη
βεβαίωση και αν πρόκειται να δοθούν στην αλλοδαπή, οκτώ τουλάχιστον ημέρες πριν από αυτή,
για δε την αντίκρουση ένορκων βεβαιώσεων επιτρέπεται η προσκομιδή, μέσα στην προθεσμία της
παρ.3 του άρθρου 237, πρόσθετων βεβαιώσεων, το πολύ ίσου αριθμού προς τις προσκομιζόμενες.
Με τη διάταξη αυτή εισήχθη στην τακτική διαδικασία, ενώπιον κάθε πρωτοβάθμιου ή
δευτεροβάθμιου δικαστηρίου, η χρήση από τους διαδίκους ενόρκων βεβαιώσεων ενώπιον
ειρηνοδίκη ή συμβολαιογράφου, ως ιδιαίτερου αποδεικτικού μέσου (ενώ πλέον κατά το άρθρο 36
του Ν. 3994/13.7.2011 περιλαμβάνονται στα κατά το άρθρο 339 Κ.Πολ.Δικ. περιοριστικά
αναφερόμενα αποδεικτικά μέσα), εφόσον βέβαια για το αποδεικτικό θέμα επιτρέπονται μάρτυρες
και τηρήθηκε η οριζόμενη από τη διάταξη αυτή προϋπόθεση, για την έγκυρη λήψη τους, δηλαδή η
προηγούμενη, πριν από δύο τουλάχιστον εργάσιμες ημέρες κλήτευση του αντιδίκου του διαδίκου,
που τις επικαλείται και τις προσκομίζει, παράλληλα δε τέθηκε όριο, ως προς τον αριθμό των
ενόρκων βεβαιώσεων, που κάθε διάδικη πλευρά μπορεί να προσκομίσει και το δικαστήριο να λάβει
υπόψη. Το όριο των τριών ενόρκων βεβαιώσεων ισχύει αθροιστικά και για τους δύο βαθμούς
δικαιοδοσίας και για το σύνολο των αντικειμένων της δίκης που κάθε διάδικο μέρος αποσκοπεί να
υποστηρίξει ή να αντικρούσει με τις ένορκες βεβαιώσεις, όπως συμβαίνει στην περίπτωση της
αντικειμενικής σώρευσης αγωγών (άρθρ. 218 Κ.Πολ.Δικ.) ή της ανταγωγής (άρθρ. 268 Κ.Πολ.Δικ.),
δεν συνιστά δε ο περιορισμός αυτός αντίθεση προς τις διατάξεις των άρθρων 20 παρ. 1 του
Συντάγματος και 6 παρ.1 της ΕΣΔΑ (κύρωση με ν.δ. 53/1974), που κατοχυρώνουν μεν το
δικαίωμα δικαστικής έννομης προστασίας στο πλαίσιο δίκαιης δίκης, δεν αποκλείουν όμως τη
θέσπιση περιορισμών στην απόδειξη, εφόσον αυτοί δεν καταστρατηγούν, αλλά διασφαλίζουν τις
αρχές της δίκαιης δίκης, όπως ακριβώς συμβαίνει με τον περιορισμό των ενόρκων βεβαιώσεων, που
στόχο έχει, εξαιτίας του επισφαλούς χαρακτήρα του αποδεικτικού αυτού μέσου, τη μεγαλύτερη
δικαιϊκή ασφάλεια στις σοβαρές, κατά κανόνα, υποθέσεις της τακτικής διαδικασίας (Α.Π.
1103/2011). Αν προσκομισθούν από ένα διάδικο μέρος περισσότερες από τρεις ένορκες βεβαιώσεις,
το δικαστήριο υποχρεούται να λάβει υπόψη τις τρεις πρώτες κατά τη σειρά επίκλησής τους, γιατί οι
πέραν των τριών πρώτων προσκομιζόμενες ένορκες βεβαιώσεις είναι, σύμφωνα με την παραπάνω
διάταξη του άρθρου 270 παρ. 2 εδ. γ και δ του Κ.Πολ.Δικ. ανεπίτρεπτο αποδεικτικό μέσο και ως
τέτοιο δεν λαμβάνεται υπόψη, ούτε για τη συναγωγή δικαστικών τεκμηρίων (Α.Π. 1103/2011).
Εφόσον, κατά τα προεκτεθέντα οι ένορκες βεβαιώσεις αποτελούν ξεχωριστά αποδεικτικά μέσα και
δεν περιλαμβάνονται στα κατά τα άρθρα 339 και 432 επ. Κ.Πολ.Δικ. έγγραφα πρέπει να γίνεται
ειδική μνεία τους στην απόφαση, η οποία (μνεία) αν δεν γίνεται, ούτε προκύπτει από το
περιεχόμενο της απόφασης, ότι αυτές (ένορκες βεβαιώσεις) λήφθηκαν υπόψη, στοιχειοθετείται ο
αναιρετικός αυτός λόγος του άρθρου 559 αρ. 11 περ. γ` του Κ.Πολ.Δικ. (Α.Π. 854/2012, Α.Π.
197/2013). Εξάλλου η επίκληση από τον διάδικο της ένορκης βεβαίωσης πρέπει να γίνεται με τις
προτάσεις της συζητήσεως μετά την οποία εκδόθηκε η προσβαλλόμενη απόφαση και να είναι
ειδική, ούτως ώστε να προκύπτει από αυτή ο αριθμός, ο εξετασθείς μάρτυρας και ο εξετάσας και
να καθορίζεται ότι έλαβε χώρα νόμιμη κλήτευση του αντιδίκου ή ότι αυτός παραστάθηκε, οπότε
στην τελευταία αυτή περίπτωση, η εκ της μη κλητεύσεως ακυρότητα θεραπεύεται (Α.Π. 638/2012,
Α.Π. 1136/2012).
Στην προκειμένη περίπτωση, με τον πρώτο λόγο της αναίρεσης και με την επίκληση της
παραπάνω διατάξεως του αριθμού 11γ του άρθρου 559 Κ.Πολ.Δικ., αποδίδεται στην
προσβαλλομένη απόφαση η πλημμέλεια ότι δεν έλαβε υπόψη τις νόμιμα ληφθείσες στον Ειρηνοδίκη
Αθηνών και προσκομισθείσες το πρώτον στο Εφετείο υπ` αριθμ. .../12-4-2011 και .../12-4-2011
ένορκες βεβαιώσεις των μαρτύρων Σ. Ρ. του Ν. και Κ. Μ. του Δ., από τις οποίες προέκυπτε το ουσία
βάσιμο των ισχυρισμών των αναιρεσειόντων - εναγομένων, ότι το φερόμενο ως "καταπατηθέν"
από αυτούς εδαφικό τμήμα των 92,60 τ.μ. ανήκει στην ιδιοκτησία τους και ότι στο Ο.Τ. ... της
γειτονιάς 2 του συνοικισμού "Άτταλος Καματερού", δεν υπήρχαν τα φερόμενα ως επίδικα υπ`
αριθμ. 16 και 19 οικόπεδα. Ο λόγος αυτός είναι κατά ένα μέρος βάσιμος και δη ως προς την
πρώτη, κατά σειρά επικλήσεως, ένορκη βεβαίωση, ήτοι την υπ` αριθμ. .../12-4-2011, καθόσον την
δεύτερη, κατά σειρά επικλήσεως, ήτοι την υπ` αριθμ. .../12-4-2011, ορθά το Εφετείο δεν την έλαβε
υπόψη, ως υπεράριθμη, ήτοι ως προσκομιζομένη πέραν, του επιτρεπομένου, κατά την
αναφερομένη στη νομική σκέψη διάταξη του άρθρου 270 εδ. γ Κ.Πολ.Δικ., αριθμού των τριών
ενόρκων βεβαιώσεων. Ειδικότερα από την παραδεκτή επισκόπηση των ενώπιον του Εφετείου
προτάσεων των αναιρεσειόντων - εφεσιβλήτων, καθώς και της προσβαλλομένης αποφάσεως
(άρθρ. 561 παρ. 2 Κ.Πολ.Δικ.) προκύπτει ότι αυτοί επικαλέσθηκαν νόμιμα και προσκόμισαν στο
δευτεροβάθμιο δικαστήριο, τόσο τις δύο ένορκες βεβαιώσεις, με αριθμούς ... και .../15-01-2010,
μαρτύρων τους ενώπιον του Ειρηνοδίκη Αθηνών, που είχαν προσκομίσει και στην πρωτοβάθμια
δίκη, όσο και τις επίμαχες δύο ένορκες βεβαιώσεις, που νομότυπα λήφθηκαν μετά την
πρωτοβάθμια δίκη (άρθρ. 529 Κ.Πολ.Δικ. -Α.Π. 49/2012) - σελ. 29 των προτάσεων και 9 της
προσθήκης - αντίκρουσης - πλην όμως το Εφετείο στην προσβαλλομένη απόφαση μνημονεύει μόνο
τις ένορκες βεβαιώσεις που είχαν προσκομισθεί στο πρωτοβάθμιο δικαστήριο, ήτοι τις υπ` αριθμ. ...
και .../15-01-2010, ενώ αντίθετα την προαναφερθείσα υπ` αριθμ. ... ... .../12-4-2011, δεν την
μνημονεύει, ούτε προκύπτει με οποιοδήποτε άλλο τρόπο ότι την έλαβε υπόψη ή ότι η εν λόγω
βεβαίωση δεν είχε προσκομισθεί ή ότι κατά το 529 Κ.Πολ.Δικ. αποκρούστηκε η προσκομιδή της.
Αντίθετα από τη ρητή μνεία των δύο άλλων ενόρκων βεβαιώσεων, ενισχύεται η βεβαιότητα ότι
αυτή δεν λήφθηκε υπόψη. Αντίθετα όπως προαναφέρθηκε η δεύτερη κατά σειρά επικλήσεως στο
δευτεροβάθμιο και τέταρτη κατ` αριθμόν προσκομισθείσα υπ` αριθμ. ..../12-4-2011 ένορκη
βεβαίωση, ορθά δεν λήφθηκε υπόψη ως ανυπόστατο αποδεικτικό μέσο (Α.Π. 1103/2011). Ενόψει
τούτων στοιχειοθετείται ο ερευνώμενος από τη διάταξη του αριθμού 11γ του άρθρου 559
Κ.Πολ.Δικ. λόγος αναιρέσεως, ο οποίος και πρέπει να γίνει δεκτός ως ουσιαστικά βάσιμος. Κατ`
ακολουθίαν τούτων, πρέπει να αναιρεθεί η προσβαλλομένη απόφαση και να παραπεμφθεί η
υπόθεση για περαιτέρω εκδίκαση στο ίδιο δικαστήριο, αφού είναι δυνατή η σύνθεσή του από
άλλους δικαστές πλην των πρότερον δικασάντων (άρθρο 580 παρ. 3 Κ.Πολ.Δικ.). Ο αναιρεσίβλητος
ως ηττώμενος διάδικος, πρέπει να καταδικασθεί στη δικαστική δαπάνη των αναιρεσειόντων (άρθρ.
176 και 183 ΚΠολΔικ), κατά τα οριζόμενα ειδικότερα στο διατακτικό.
ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ
Αναιρεί την υπ` αριθμ. 1794/2012 απόφαση του Εφετείου Αθηνών.
Παραπέμπει την υπόθεση για περαιτέρω εκδίκαση στο Εφετείο Αθηνών, το οποίο θα συγκροτηθεί
από άλλους δικαστές, πλην αυτών που εξέδωσαν την αναιρούμενη απόφαση.
Καταδικάζει τον αναιρεσίβλητο στη δικαστική δαπάνη των αναιρεσειόντων, την οποία ορίζει στο
ποσό των τριών χιλιάδων (3.000) ευρώ.
Κρίθηκε και αποφασίσθηκε στην Αθήνα στις 5 Ιουνίου 2013.
Και
Δημοσιεύθηκε στην Αθήνα σε δημόσια συνεδρίαση στο ακροατήριό του στις 2 Ιουλίου 2013.
Ο ΠΡΟΕΔΡΕΥΩΝ Η ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου