- Δουλεία οδού. Κληρονομία. Σύσταση πραγματικής δουλείας με τακτική χρησικτησία.Διατάξεις: ΑΚ: 201, 371, 1041, 1045, 1118, 1120, 1121, 1132, 1193, 1197, 1198, 1710, 1712, 1846, ΚΠολΔ: 947, (Απόσπασμα) Αριθμός 5486/1990 Εφετείο Αθηνών

 

- Δουλεία οδού. Κληρονομία. Σύσταση πραγματικής δουλείας με τακτική χρησικτησία.
- Από το συνδυασμό των διατάξεων των

άρθρων 201, 371, 1041, 1045, 1118, 1120, 1121, 1132 παρ. 1 εδ. πρώτο, 1193, 1197, 1198, 1710, 1712 και 1846 ΑΚ και 947 παρ. 1 εδ. πρώτο ΚΠολΔ συνάγονται τα ακόλουθα: Πάνω σε ακίνητο μπορεί να αποκτηθεί εμπράγματο δικαίωμα υπέρ του εκάστοτε κυρίου άλλου ακινήτου, που να παρέχει κάποια ωφέλεια, ονομάζεται δε το δικαίωμα τούτο πραγματική δουλεία. Πραγματική δουλεία είναι, πλην άλλων, η δουλεία οδού. Οι πραγματικές δουλείες συνιστώνται με δικαιοπραξία ή με χρησικτησία. Οι διατάξεις για την μεταβίβαση ακινήτων με συμφωνία και για την χρησικτησία ακινήτων εφαρμόζονται αναλόγως και στη σύσταση των πραγματικών δουλειών. Ως δικαιοπραξία ικανή να συστήσει πραγματική δουλεία νοείται όχι μόνο η σύμβαση αλλά και μονομερής διακαιοπραξία και ιδίως η διαθήκη (βλ. Γ. Μπαλή, ΕμπρΔ, έκδ. γ', παρ. 140, σελ. 321).
- Σε διαθήκη ο διαθέτης, που καθ' υπόθεση είναι κύριος εδαφικής εκτάσεως, μπορεί να ορίζει κάποιον ως κληρονόμο του επί τμήματος της εκτάσεως και κάποιον άλλον ως κληρονόμο του επί του υπολοίπου τμήματος της εκτάσεως, που να είναι βαρυμένο με πραγματική δουλεία οδού υπέρ του εκάστοτε κυρίου του πρώτου τμήματος. Σ' αυτή την περίπτωση για την σύσταση της δουλείας απαιτείται ο επί του δεσπόζοντας τμήματος της εκτάσεως κληρονόμος να αποδεχθεί την κληρονομία καθόσον αφορά την κυριότητα επί του δεσπόζοντας με συμβολαιογραφικό ή άλλο κατά νόμο ισοδύναμο έγγραφο και να μεταγράψει νόμιμα τούτο, καθώς επίσης να αποδειχθεί την κληρονομία καθόσον αφορά την δουλεία οδού με συμβολαιογραφικό ή άλλο κατά νόμο ισοδύναμο έγγραφο, δυνάμενο βέβαια να είναι ένα με το προαναφερόμενο που αφορά την κυριότητα επί του δεσπόζοντος, και να μεταγράψει νόμιμα τούτο αυτή η μεταγραφή, που ενδιαφέρει όχι μόνο το δεσπόζον αλλά και το δουλεύον τμήμα της εκτάσεως, είναι ξεχωριστή από την προμνημονευόμενη μεταγραφή του τίτλου γαι την κυριότητα επί του δεσπόζοντος (πρβλ. Γ. Μπαλή, ΓενΑρχ. έκδ. ζ, παρ. 29, σελ. 92, ΑΠ 1749/1987 ΝοΒ 36.1633). Η διαθήκη και γενικότερα η δικαιοπραξία, που αποτελεί τη βάση συστάσεως της πραγματικής δουλείας, μπορεί να προβλέπει τη σύσταση της δουλείας, υπό αναβλητική αίρεση, οπότε βέβαια η δουλεία δεν μπορεί να συσταθεί πριν από την πλήρωση της αιρέσεως (βλ. Γ. Μπαλή όπου ανωτέρω, παρ. 141, αριθ. 6, σελ. 323). Επίσης μπορεί να προβλέπει ότι την έκταση της δουλείας θα προσδιορίσει, κατά δίκαιη κρίση επί του δεσπόζοντος κληρονόμος ή κύριος ή και άλλο πρόσωπο, οπότε η σύσταση της δουλείας προϋποθέτει και το ότι δικαιούχος του ως άνω προσδιορισμού θα έχει προσδιορίσει, κατά δίκαιη κρίση την έκταση της δουλείας, αυτός δε ο προσδιορισμός θα έχει καταχωριστεί σε έκθεση που έχει μεταγραφεί νόμιμα και να φέρει την υπογραφή του αιτούντος τη μεταγραφή (βλ. Γ. Μπαλή, ΕμπρΔ, όπου ανωτέρω, παρ. παρ. 187, 191, σελ. 407 επ. και 418 επ.).
- Για την σύσταση πραγματικής δουλείας με τακτική χρησικτησία απαιτείται νε έχει ο κύριος του δεσπόζοντος ακινήτου, ή άλλος επ' ονόματι εκείνου, στη νομή του, δηλαδή στην κατοχή του με διάνοια δικαιούχου της αντίστοιχης πραγματικής δουλείας, με καλή πίστη και με νόμιμο ή νομιζόμενο τίτλο το μη εξαιρούμενο της τακτικής χρησικτησίας, με ειδική διάταξη, δουλεύουν ακίνητο για μια συνεχή δεκαετία. Αν βάση της συστάσεως της δουλείας αποτέλεσε διαθήκη ή γενικότερα δικαιοπραξία και δεν τηρήθηκε ο κατά τα ανωτέρω συμβολαιογραφικός ή άλλος τύπος ή δεν έλαβε χώρα η κατά τα ανωτέρω μεταγραφή, δεν υπάρχει ούτε νομιζόμενος τίτλος για τακτική χρησικτησία και έτσι η με αυτό τον τρόπο (της τακτικής χρησικτησίας) σύσταση της δουλείας αποκλείεται (βλ. Γ. Μπαλή, ΕμπρΔ, όπου ανωτέρω, παρ. παρ. 66 και 142, στοιχ. γ, σελ. 175 και 325, πρβλ. ΑΠ 1749/1987, όπου ανωτέρω). Για τη σύσταση πραγματικής δουλείας ειδικά δε τέτοιας θετικής, λόγου χάριν δουλείας οδού, με έκτακτη χρησικτησία απαιτείται να έχει ο κύριος του δεσπόζοντος ακινήτου ή άλλος επ' ονόματι εκείνου, στη νομή του, δηλαδή στην κατοχή του με διάνοια δικαιούχου και αντίστοιχης πραγματικής δουλείας, το μη εξαιρούμενο της έκτακτης χρησικτησίας, με ειδική διάταξη, δουλεύουν ακίνητο για μια συνεχή εικοσαετία (βλ. Μπαλή, ΕμπρΔ, όπου ανωτέρω, παρ. 143 σελ. 325 επ.).
Αυτός που έχει δικαίωμα πραγματικής δουλείας έχει δικαίωμα σε περίπτωση προσβολής να απαιτήσει από τον προσβολέα την αναγνώριση της δουλείας και την άρση της προσβολής, καθώς και την παράλειψή της στο μέλλον και μάλιστα με δικαστική απειλή σχετικής προσωπικής κρατήσεως και χρηματικής ποινής.

Διατάξεις:
ΑΚ: 201, 371, 1041, 1045, 1118, 1120, 1121, 1132, 1193, 1197, 1198, 1710, 1712, 1846,
ΚΠολΔ: 947, (Απόσπασμα)

Αριθμός 5486/1990

Εφετείο Αθηνών

(…) Από το συνδυασμό των διατάξεων των άρθρων 201, 371, 1041, 1045, 1118, 1120, 1121, 1132 παρ. 1 εδ. πρώτο, 1193, 1197, 1198, 1710, 1712 και 1846 ΑΚ και 947 παρ. 1 εδ. πρώτο ΚΠολΔ συνάγονται τα ακόλουθα: Πάνω σε ακίνητο μπορεί να αποκτηθεί εμπράγματο δικαίωμα υπέρ του εκάστοτε κυρίου άλλου ακινήτου, που να παρέχει κάποια ωφέλεια, ονομάζεται δε το δικαίωμα τούτο πραγματική δουλεία. Πραγματική δουλεία είναι, πλην άλλων, η δουλεία οδού. Οι πραγματικές δουλείες συνιστώνται με δικαιοπραξία ή με χρησικτησία. Οι διατάξεις για την μεταβίβαση ακινήτων με συμφωνία και για την χρησικτησία ακινήτων εφαρμόζονται αναλόγως και στη σύσταση των πραγματικών δουλειών. Ως δικαιοπραξία ικανή να συστήσει πραγματική δουλεία νοείται όχι μόνο η σύμβαση αλλά και μονομερής διακαιοπραξία και ιδίως η διαθήκη (βλ. Γ. Μπαλή, ΕμπρΔ, έκδ. γ', παρ. 140, σελ. 321). Σε διαθήκη ο διαθέτης, που καθ' υπόθεση είναι κύριος εδαφικής εκτάσεως, μπορεί να ορίζει κάποιον ως κληρονόμο του επί τμήματος της εκτάσεως και κάποιον άλλον ως κληρονόμο του επί του υπολοίπου τμήματος της εκτάσεως, που να είναι βαρυμένο με πραγματική δουλεία οδού υπέρ του εκάστοτε κυρίου του πρώτου τμήματος. Σ' αυτή την περίπτωση για την σύσταση της δουλείας απαιτείται ο επί του δεσπόζοντας τμήματος της εκτάσεως κληρονόμος να αποδεχθεί την κληρονομία καθόσον αφορά την κυριότητα επί του δεσπόζοντας με συμβολαιογραφικό ή άλλο κατά νόμο ισοδύναμο έγγραφο και να μεταγράψει νόμιμα τούτο, καθώς επίσης να αποδειχθεί την κληρονομία καθόσον αφορά την δουλεία οδού με συμβολαιογραφικό ή άλλο κατά νόμο ισοδύναμο έγγραφο, δυνάμενο βέβαια να είναι ένα με το προαναφερόμενο που αφορά την κυριότητα επί του δεσπόζοντος, και να μεταγράψει νόμιμα τούτο αυτή η μεταγραφή, που ενδιαφέρει όχι μόνο το δεσπόζον αλλά και το δουλεύον τμήμα της εκτάσεως, είναι ξεχωριστή από την προμνημονευόμενη μεταγραφή του τίτλου γαι την κυριότητα επί του δεσπόζοντος (πρβλ. Γ. Μπαλή, ΓενΑρχ. έκδ. ζ, παρ. 29, σελ. 92, ΑΠ 1749/1987 ΝοΒ 36.1633). Η διαθήκη και γενικότερα η δικαιοπραξία, που αποτελεί τη βάση συστάσεως της πραγματικής δουλείας, μπορεί να προβλέπει τη σύσταση της δουλείας, υπό αναβλητική αίρεση, οπότε βέβαια η δουλεία δεν μπορεί να συσταθεί πριν από την πλήρωση της αιρέσεως (βλ. Γ. Μπαλή όπου ανωτέρω, παρ. 141, αριθ. 6, σελ. 323). Επίσης μπορεί να προβλέπει ότι την έκταση της δουλείας θα προσδιορίσει, κατά δίκαιη κρίση επί του δεσπόζοντος κληρονόμος ή κύριος ή και άλλο πρόσωπο, οπότε η σύσταση της δουλείας προϋποθέτει και το ότι δικαιούχος του ως άνω προσδιορισμού θα έχει προσδιορίσει, κατά δίκαιη κρίση την έκταση της δουλείας, αυτός δε ο προσδιορισμός θα έχει καταχωριστεί σε έκθεση που έχει μεταγραφεί νόμιμα και να φέρει την υπογραφή του αιτούντος τη μεταγραφή (βλ. Γ. Μπαλή, ΕμπρΔ, όπου ανωτέρω, παρ. παρ. 187, 191, σελ. 407 επ. και 418 επ.). Για την σύσταση πραγματικής δουλείας με τακτική χρησικτησία απαιτείται νε έχει ο κύριος του δεσπόζοντος ακινήτου, ή άλλος επ' ονόματι εκείνου, στη νομή του, δηλαδή στην κατοχή του με διάνοια δικαιούχου της αντίστοιχης πραγματικής δουλείας, με καλή πίστη και με νόμιμο ή νομιζόμενο τίτλο το μη εξαιρούμενο της τακτικής χρησικτησίας, με ειδική διάταξη, δουλεύουν ακίνητο για μια συνεχή δεκαετία. Αν βάση της συστάσεως της δουλείας αποτέλεσε διαθήκη ή γενικότερα δικαιοπραξία και δεν τηρήθηκε ο κατά τα ανωτέρω συμβολαιογραφικός ή άλλος τύπος ή δεν έλαβε χώρα η κατά τα ανωτέρω μεταγραφή, δεν υπάρχει ούτε νομιζόμενος τίτλος για τακτική χρησικτησία και έτσι η με αυτό τον τρόπο (της τακτικής χρησικτησίας) σύσταση της δουλείας αποκλείεται (βλ. Γ. Μπαλή, ΕμπρΔ, όπου ανωτέρω, παρ. παρ. 66 και 142, στοιχ. γ, σελ. 175 και 325, πρβλ. ΑΠ 1749/1987, όπου ανωτέρω). Για τη σύσταση πραγματικής δουλείας ειδικά δε τέτοιας θετικής, λόγου χάριν δουλείας οδού, με έκτακτη χρησικτησία απαιτείται να έχει ο κύριος του δεσπόζοντος ακινήτου ή άλλος επ' ονόματι εκείνου, στη νομή του, δηλαδή στην κατοχή του με διάνοια δικαιούχου και αντίστοιχης πραγματικής δουλείας, το μη εξαιρούμενο της έκτακτης χρησικτησίας, με ειδική διάταξη, δουλεύουν ακίνητο για μια συνεχή εικοσαετία (βλ. Μπαλή, ΕμπρΔ, όπου ανωτέρω, παρ. 143 σελ. 325 επ.). Τέλος, αυτός που έχει δικαίωμα πραγματικής δουλείας έχει δικαίωμα σε περίπτωση προσβολής να απαιτήσει από τον προσβολέα την αναγνώριση της δουλείας και την άρση της προσβολής, καθώς και την παράλειψή της στο μέλλον και μάλιστα με δικαστική απειλή σχετικής προσωπικής κρατήσεως και χρηματικής ποινής. (…)