ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΠΟΦΑΣΗΣ
| Δικαστήριο: | ΑΡΕΙΟΣ ΠΑΓΟΣ |
| Τόπος: | ΑΘΗΝΑ |
| Αριθ. Απόφασης: | 57 |
| Ετος: | 2006 |
| Όροι θησαυρού: |
ΚΥΡΙΟΤΗΤΑ ΕΠΙΚΑΡΠΙΑ |
|
Περίληψη
Κυριότητα ψιλή - Θάνατος επικαρπωτής - Παρακράτηση ισόβιας
επικαρπίας ακινήτου και υπέρ τρίτου -. Η επικαρπία παύει να υπάρχει με
τον θάνατο του επικαρπωτή και έκτοτε ο ψιλός κύριος, αποκτά την πλήρη
κυριότητα του πράγματος, εφόσον στην συστατική πράξη της δικαιοπραξίας,
δεν έχει οριστεί διαφορετικά. Στην επίδικη συστατική πράξη της γονικής
παροχής με την οποία παρακρατήθηκε η επικαρπία είχε οριστεί διαφορετικά,
να περιέλθει, δηλαδή, η επικαρπία μετά το θάνατο του ενός εις τον έτερο
των συζύγων. Παρακράτηση της ισόβιας επικαρπίας εκ μέρους του
μεταβιβάζοντος την ψιλή κυριότητα υπέρ αυτού και της τρίτης συζύγου του.
Δεν απαιτείται αυτοτελής συμβολαιογραφική αποδοχή εκ μέρους της τρίτης,
εφόσον αυτή είχε συμβληθεί στην αρχική σύμβαση με την ιδιότητα της
συγκυρίας του ακινήτου.
|
Κείμενο Απόφασης
|
Αριθμός 57/2006
ΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΑΡΕΙΟΥ ΠΑΓΟΥ
Δ' Πολιτικό Τμήμα
ΣΥΓΚΡΟΤΗΘΗΚΕ από τους Δικαστές: Αθανάσιο Κρητικό,
Αντιπρόεδρο, Γεώργιο Βούλγαρη, Δημήτριο Κυριτσάκη, Αχιλλέα Νταφούλη και
Ανδρέα Μαρκάκη, Αρεοπαγίτες.
ΣΥΝΗΛΘΕ σε δημόσια συνεδρίαση στο Κατάστημά του,
στις 2 Δεκεμβρίου 2005, με την παρουσία και της Γραμματέως Μάρθας
Ψαραύτη, για να δικάσει μεταξύ:
Των αναιρεσειόντων: 1. Α. Π. του Ι., και 2. Ι. Π.
του Α., κατοίκων ..., οι οποίοι εκπροσωπήθηκαν από τον πληρεξούσιο
δικηγόρο τους Ευθύμιο Παναγιωτόπουλο Της αναιρεσίβλητης: Σ. χήρας Σ. Σ.,
το γένος Σ. και Μ. Β., κατοίκου ..., η οποία εκπροσωπήθηκε από τον
πληρεξούσιο δικηγόρο της Βασίλειο Κοκκίνη.
Η ένδικη διαφορά άρχισε με την από 26 Μαρτίου
2002 αγωγή των ήδη αναιρεσειόντων, που κατατέθηκε στο Ειρηνοδικείο
Τήνου. Εκδόθηκαν οι αποφάσεις: 18/2002 οριστική του ίδιου Δικαστηρίου
και 2/2004 οριστική του Πολυμελούς Πρωτοδικείου Σύρου. Την αναίρεση της
τελευταίας απόφασης ζητούν οι αναιρεσείοντες με την από 11 Μαϊου 2004
αίτησή τους.
Κατά τη συζήτηση της αίτησης αυτής, που
εκφωνήθηκε από το πινάκιο, οι διάδικοι παραστάθηκαν, όπως σημειώνεται
πιο πάνω. Ο Εισηγητής Αρεοπαγίτης Δημήτριος Κυριτσάκης, ανάγνωσε την από
22 Νοεμβρίου 2005 έκθεσή του, με την οποία εισηγήθηκε την απόρριψη της
κρινόμενης αίτησης αναίρεσης.
Ο πληρεξούσιος των αναιρεσειόντων ζήτησε την
παραδοχή της αίτησης, ο πληρεξούσιος της αναιρεσίβλητης την απόρριψή της
και καθένας την καταδίκη του αντίδικου μέρους στη δικαστική δαπάνη.
ΣΚΕΦΘΗΚΕ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΟ
Ι. Από τις διατάξεις των άρθρων 1142-1144 και
1167-1168 ΑΚ προκύπτει, ότι η επικαρπία παύει να υπάρχει με τον θάνατο
του επικαρπωτή και έκτοτε ο ψιλός κύριος, αποκτά την πλήρη κυριότητα του
πράγματος, εφόσον στην συστατική πράξη της δικαιοπραξίας, δεν έχει
οριστεί διαφορετικά. Επίσης κατά το άρθρο 961 ΑΚ "Καρποί του πράγματος
είναι τα προϊόντα του καθώς και κάθε τι που αποκτά ο κατέχων το πράγμα
και καρποί δικαιώματος, οι πρόσοδοι που παρέχει το δικαίωμα, και στις
δύο περιπτώσεις, σύμφωνα με τον προορισμό του". Περαιτέρω κατά το άρθρο
559 αριθμ. 1 ΚΠολΔ, δημιουργείται λόγος αναιρέσεως και αν παραβιασθεί
κανόνας ουσιαστικού δικαίου, στον οποίο περιλαμβάνονται και οι
ερμηνευτικοί κανόνες των δικαιοπραξιών οι οποίοι τίθενται από τα άρθρα
173 και 200 του ΑΚ και αφορούν την αναζήτηση κατά την ερμηνεία των
δικαιοπραξιών της αληθινής βουλήσεως των μερών, χωρίς προσήλωση στις
λέξεις και την ερμηνεία των συμβάσεων όπως απαιτεί η καλή πίστη, αφού
ληφθούν υπόψη και τα συναλλακτικά ήθη, κανόνες οι οποίοι και
εφαρμόζονται, μόνο, στην περίπτωση κατά την οποία το δικαστήριο
διαγνώσει, έστω και έμμεσα, κατά την ανέλεγκτη κρίση του, κενό ή
αμφιβολία στις δηλώσεις των συμβαλλομένων. Στην τελευταία αυτή
περίπτωση, η τυχόν παράλειψη του δικαστηρίου της ουσίας να προσφύγει
στις πιο πάνω ερμηνευτικές αρχές για να ανεύρει την αληθινή βούληση των
μερών ή να παραθέσει και εκτιμήσει τα πραγματικά στοιχεία βάσει των
οποίων θα μπορούσε να κριθεί η ανάγκη εφαρμογής τους, ελέγχεται από τον
Άρειο Πάγο για ευθεία (από τον αριθ. 1) ή εκ πλαγίου (από τον αριθ. 19)
παράβαση των ερμηνευτικών αυτών κανόνων. Η έμμεση διάγνωση από το
δικαστήριο κενού ή αμφιβολίας μπορεί να προκύπτει όταν αυτό, για την
ανεύρεση της αληθινής έννοιας της συμβάσεως, λαμβάνει υπόψη και άλλα
αποδεικτικά στοιχεία που βρίσκονται έξω από το κείμενό της. Στην
προκείμενη υπόθεση όπως προκύπτει από την προσβαλλόμενη απόφασή του,
δέχθηκε, ανελέγκτως, το Πολυμελές Πρωτοδικείο Σύρου, που δίκασε ως
εφετείο, ότι με το υπ' αριθμό ... συμβόλαιο γονικής παροχής ακινήτου και
παρακρατήσεως επικαρπίας, του Συμβ/φου Κρωπίας ..., το οποίο έχει
νόμιμα μεταγραφεί και ως προς τις δύο αναφερόμενες σ'αυτό δικαιοπραξίες,
προκύπτει, ότι οι Σ. Σ. δικαιοπάροχος των αναιρεσειόντων και η σύζυγός
του Σ. Σ. (αναιρεσίβλητη), μεταβίβασαν λόγω γονικής παροχής την ψιλή
κυριότητα κατ' ισομοιρία στις δύο κόρες τους την Ε. Σ. και τη
δικαιοπάροχο των αναιρεσειόντων Μ. Π., επί ενός οικοπέδου συγκυριότητάς
τους, που βρίσκεται στον ..., παρακράτησαν δε το δικαίωμα της επικαρπίας
επί του ακινήτου εφ' όρου ζωής και των δύο και όχι το ιδανικό μερίδιο
της επικαρπίας τους. Ότι με το θάνατο της δικαιοπαρόχου των
αναιρεσειόντων, Μ. Π. στις 21.2.1997, μεταβιβάστηκε, δυνάμει της από
10.1.1997 ιδιόγραφης διαθήκης της τελευταίας, που δημοσιεύτηκε νόμιμα με
το υπ'αρίθ. 76/18.4.1997 πρακτικό του Μονομελούς Πρωτοδικείου Σύρου
στους αναιρεσείοντες σύζυγο και γιο της και την μη διάδικο κόρη της Ε.
Α. κατά ποσοστό 1/3 στον κάθε ένα, αλλά μόνο η ψιλή κυριότητα επί του
ανήκοντος σ' αυτήν 1/2 του μεριδίου. Ότι, με τον επακολουθήσαντα θάνατο
στις 14.9.1997 του απώτερου δικαιοπαρόχου των αναιρεσειόντων, αρχικού
συγκύριου Σ. Σ., πενθερού και παππού των τελευταίων αντίστοιχα, η
αποσβεσθείσα επικαρπία δεν περιήλθε στους αναιρεσείοντες κατά τα
αναφερόμενα από τους ίδιους ποσοστά (1/12) αλλά παρέμεινε στη
συνεπικαρπώτρια σύζυγό του Σ. Σ. (αναιρεσίβλητη), αφού στο συμβόλαιο
είχε οριστεί, ότι παρακρατείται η επικαρπία υπέρ αυτών. Ετσι, που έκρινε
το δικαστήριο δεν παραβίασε τις ουσιαστικές διατάξεις που
προαναφέρθηκαν, διότι κατά την ανέλεγκτη περί πραγμάτων κρίση του
δέχθηκε, ότι στη συστατική πράξη της γονικής παροχής με την οποία
παρακρατήθηκε η επικαρπία είχε οριστεί διαφορετικά, να περιέλθει,
δηλαδή, η επικαρπία μετά το θάνατο του ενός εις τον έτερο των συζύγων.
Δεν παραβίασε, επίσης, το δικαστήριο, ούτε τις ερμηνευτικές διατάξεις
των άρθρων 173 και 200 ΑΚ, αφού δεν διαπίστωσε κενό στους όρους του
μεταβιβαστικού συμβολαίου της γονικής παροχής και δεν απαιτήθηκε,
εντεύθεν, να προσφύγει στις διατάξεις αυτές για να καταλήξει στην πιο
πάνω κρίση του. Όσα, επομένως, περί του αντιθέτου υποστηρίζονται με τους
τρίτο και τέταρτο λόγους της αιτήσεως αναιρέσεως με τους οποίους
προβάλλεται αιτίαση από το άρθρο 559 αρίθ.1 ΚΠολΔ, επειδή το δικαστήριο:
α) δεν εφάρμοσε τους πιο πάνω ερμηνευτικούς κανόνες και δεν δέχθηκε,
ότι η αληθινή έννοια του σχετικού όρου του εν λόγω συμβολαίου ήταν, κάθε
ένας από τους παρέχοντες να κρατήσει για τον εαυτό του, το εξ
αδιαιρέτου ποσοστό που έχει επί του όλου δικαιώματος της παρακρατηθείσης
επικαρπίας (1/2) και όχι και εκείνο του συνεπικαρπωτού συζύγου του, σε
περίπτωση θανάτου του τελευταίου, β) δεν παρέθεσε πραγματικά περιστατικά
από τα οποία να προκύπτει η εφαρμογή των κανόνων αυτών, γ) δεν διέλαβε
και δεν εκτίμησε, ότι, προκειμένου περί παρακρατήσεως επικαρπίας υπό του
έχοντος αυτήν, όχι μόνο για τον εαυτό του προσωπικά αλλά και υπέρ
τρίτου, απαιτείται πρόταση από τον έχοντα και αποδοχή από εκείνον στον
οποίον απευθύνεται και μάλιστα με πλήρη σύμπτωση απόψεων και δ) δεν
εφάρμοσε ορθά τις πιο πάνω διατάξεις των άρθρων 173 και 200 ΑΚ, είναι
απορριπτέα ως αβάσιμα, για τους λόγους που προαναφέρθηκαν. Ειδικότερη
αναφορά στην σύμπτωση των δηλώσεων βουλήσεων των συζύγων να παρακρατηθεί
υπέρ του ετέρου, ως σύνολο, η επικαρπία, δεν απαιτούνταν να γίνει αφού
ρητά μνημονεύεται στην απόφαση, ότι συνέπραξαν και οι δύο σύζυγοι στο
αυτό συμβόλαιο παραχώρησης της γονικής παροχής και αυτό δήλωσαν, κατά τη
σύνταξη του συμβολαίου. Τα παρατιθέμενα περαιτέρω στην απόφαση
στοιχεία, αναφορικά με τη στάση που ακολούθησαν οι αναιρεσείοντες μετά
το θάνατο των δικαιοπαρόχων τους και ειδικότερα το ότι, για πρώτη φορά,
με την 11.12.2000 εξώδικη δήλωσή τους, με αφορμή διένεξή τους με την
δεύτερη θυγατέρα της αναιρεσίβλητης Ε. Σ., αξίωσαν αναλογία στο μίσθωμα
των επικείμενων στο ακίνητο, ενώ προηγουμένως οι ίδιοι, μολονότι είχε
προηγηθεί ο θάνατος του πιο πάνω συνεπικαρπωτή πενθερού και παππού τους
από το 1997, στη δήλωση φόρου κληρονομιάς που είχαν υποβάλει προς την
αρμόδια ΔΟΥ Τήνου, δήλωσαν, ως κληρονομιαίο στοιχείο, μόνο το δικαίωμα
ψιλής κυριότητας και όχι την επικαρπία και ότι στη δήλωση αποδοχής
κληρονομίας ... ενώπιον του Συμβολαιογράφου Τήνου Αναστάσιου Πλυτά, ένα
και μισό, περίπου, έτος μετά το θάνατο του αρχικού συνεπικαρπωτή Σ. Σ.,
περιορίστηκαν στην αποδοχή της ψιλής κυριότητας κατά ποσοστό 1/6 ο κάθε
ένας, δηλώνοντας επί πλέον, ότι η επικαρπία έχει παρακρατηθεί υπέρ των
παρεχόντων γονέων δηλαδή της αναιρεσίβλητης και του συζύγου της Σ. Σ.,
τέθηκαν εκ περισσού, όχι για να ερμηνευθεί η δήλωση των συμβληθέντων στο
συμβόλαιο συζύγων αλλά για να τονιστεί, ότι και οι ίδιοι οι
αναιρεσείοντες είχαν, εξ αρχής, αποδεχθεί, ότι η βούληση των μερών, όπως
διατυπώθηκε στο συμβόλαιο, ήταν να περιέλθει η επικαρπία μετά το θάνατο
του ενός των συζύγων, όχι στους κληρονόμους, αλλά στον επιζώντα
συνεπικαρπωτή. Επομένως, είναι αβάσιμος και ο πέμπτος από τους λόγους
της αιτήσεως αναιρέσεως, με τον οποίο αποδίδεται στην προσβαλλόμενη
απόφαση η αιτίαση από το άρθρ. 559 αρίθ. 1, ότι, δηλαδή, χρησιμοποίησε
εσφαλμένα τα διδάγματα της κοινής πείρας για να υπαγάγει εμμέσως, πλην
σαφώς, στην αληθή έννοια των διατάξεων που προαναφέρθηκαν, τα πραγματικά
περιστατικά της διαφοράς μεταξύ των διαδίκων, που αφορούσαν στην,
κατ'αυτούς, ενσωμάτωση της επικαρπίας με την ψιλή κυριότητα από και δια
του θανάτου του επικαρπωτή Σ. Σ.. 'Όπως προκύπτει από την απόφαση, τα
διδάγματα της κοινής πείρας χρησιμοποιήθηκαν, όχι για να ερμηνευθεί η
κατά τα ανωτέρω δήλωση των συμβληθέντων, που ήταν σαφής, ούτε για να
ερμηνευτούν οι σχετικές διατάξεις του ουσιαστικού δικαίου, αλλά να
τονιστεί η ,εξ αρχής, αποδοχή από μέρους των αναιρεσειόντων, ότι
απέκτησαν, μόνο, τη ψιλή κυριότητα του ακινήτου, επειδή η επικαρπία είχε
οριστεί να περιέλθει και περιήλθε, μετά το θάνατο του ενός στον έτερο
των συζύγων.
ΙΙ. Αβάσιμος, επίσης, είναι και ο πρώτος από τους
λόγους της αιτήσεως αναιρέσεως, με τον οποίο αποδίδεται αιτίαση από το
άρθρ. 559 αριθ. 1, εκ του ότι δεν προσδιορίστηκε επαρκώς στην απόφαση το
συγκεκριμένο πράγμα που κατά το άρθρο 961 ΑΚ γέννησε τους καρπούς
(πολιτικούς) μέρος των οποίων κατά το λόγο του εξ αδιαιρέτου μεριδίου
τους διεκδικούσαν οι αναιρεσείοντες με την αγωγή. Στην απόφαση γίνεται
λόγος για το οικόπεδο συγκυριότητας των απώτερων δικαιοπαρόχων των
αναιρεσειόντων που βρίσκεται στον ... που μεταβιβάστηκε λόγω γονικής
παροχής καθώς και ότι τούτο περιλαμβάνει δύο οικίες μισθωμένες ( σελ. 3
και 5 της απόφασης). Με την περιγραφή αυτή δεν καταλείπεται αμφιβολία
για την ταυτότητα του εν λόγω ακινήτου και δεν ήταν ανάγκη να
επαναλαμβάνεται η συγκεκριμένη περιγραφή, σε όσες από τις περιπτώσεις,
απαιτήθηκε να γίνει αναφορά του εν λόγω ακινήτου, στο κείμενο της
απόφασης.
ΙΙΙ. Με τον δεύτερο λόγο της αιτήσεως αναιρέσεως
αποδίδεται στην προσβαλλόμενη απόφαση η αιτίαση ότι με το να συναγάγει
το επιβλαβές για τους αναιρεσείοντες αποδεικτικό πόρισμα από τα
μνημονευόμενα αποδεικτικά μέσα αλλά και από όλη γενικά τη διαδικασία
παραβίασε τη διάταξη του άρθρου 339 ΚΠολΔ. Ο λόγος όμως αυτός αναιρέσεως
είναι απορριπτέος προεχόντως ως απαράδεκτος γιατί δεν περιλαμβάνεται
στους περιοριστικώς περιλαμβανόμενους λόγους αναιρέσεως από το άρθρο 560
ΚΠολΔ. Κατ' ακολουθίαν των ανωτέρω, πρέπει, να απορριφθεί, στο σύνολό
της, η κρινόμενη αίτηση αναίρεσης και να καταδικαστούν οι αναιρεσείοντες
στη δικαστική δαπάνη της αναιρεσίβλητης.
ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ
Απορρίπτει την από 11.5.2004 αίτηση των Α. και Ι.
Π., για αναίρεση, της υπ' αριθ. 2/2004 απόφασης του Πολυμελούς
Πρωτοδικείου Σύρου
Καταδικάζει τους αναιρεσείοντες στα δικαστικά έξοδα της αναιρεσίβλητης, τα οποία ορίζει σε χίλια εκατό εβδομήντα (1170) Ευρώ.
Κρίθηκε και αποφασίσθηκε στην Αθήνα στις 21 Δεκεμβρίου 2005. Και
Δημοσιεύθηκε στο ακροατήριό του στις 10 Ιανουαρίου 2006.
Ο ΑΝΤΙΠΡΟΕΔΡΟΣ Η ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ
|
| Πρόεδρος: | ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΚΡΗΤΙΚΟΣ |
| Εισηγητές: | ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΚΥΡΙΤΣΑΚΗΣ |
| Λήμματα: | Κυριότητα ψιλή ,Θάνατος επικαρπωτής ,Παρακράτηση ισόβιας επικαρπίας ακινήτου και υπέρ τρίτου |
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου