ΣΤΕ 2233/1993 - Η υποχρέωση του Δημοσίου σε αποζημίωση για παράνομες πράξεις οργάνων του Το Δημόσιο υποχρεούται σε αποζημίωση για παράνομες πράξεις ή παραλείψεις των οργάνων του, εκτός αν η πράξη ή η παράλειψη έγινε κατά παράβαση διάταξης που υπάρχει για χρήση του γενικού συμφέροντος

ΣΤΕ 2233/1993 - Η υποχρέωση του Δημοσίου σε αποζημίωση για παράνομες πράξεις οργάνων του

   ΣΤΕ  Έτος: 1993
    Νούμερο: 2233

Το Δημόσιο υποχρεούται σε αποζημίωση για παράνομες πράξεις ή παραλείψεις των οργάνων του, εκτός αν η πράξη ή η παράλειψη έγινε κατά παράβαση διάταξης που υπάρχει για χρήση του γενικού συμφέροντος..

ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΠΙΚΡΑΤΕΙΑΣ
ΤΜΗΜΑ Α'

Συνεδρίασε δημόσια στο ακροατήριό του στις 14 Ιουνίου 1993, με την εξής σύνθεση : Δ. Μαργαρίτης, Αντιπρόεδρος, Πρόεδρος του Α' Τμήματος, Φ. Κατζούρος, Λ. Οικονόμου, Π.Ζ. Φλώρος, Γ. Παναγιωτόπουλος, Σύμβουλοι, Θ. Παπαευαγγέλου, Ν. Στάθης.

Πάρεδροι-Γραμματέας η Ε. Κουμεντέρη, Γραμματέας του Α' Τμήματος.

Γ ι α να δικάσει την από 10 Νοεμβρίου 1987 αίτηση:

τ ο υ Υπουργού Οικονομικών, ο οποίος παρέστη με τον Ευαγ. Λεπίδα, Πάρεδρο του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους,

κ α τ ά του ...., κατοίκου ...., οδός ......., ο οποίος δεν παρέστη.

Με την αίτηση αυτή ο Υπουργός επιδιώκει να αναιρεθεί η 7/1987 απόφαση του Διοικητικού Εφετείου Χανίων.

Η εκδίκαση άρχισε με την ανάγνωση της εκθέσεως του Εισηγητού, Συμβούλου Π.Ζ. Φλώρου.

Κατόπιν το δικαστήριο άκουσε τον αντιπρόσωπο του Υπουργού, ο οποίος ανέπτυξε και προφορικά τους προβαλλόμενους λόγους αναιρέσεως και ζήτησε να γίνει δεκτή η αίτηση.

Μετά τη δημόσια συνεδρίαση το δικαστήριο συνήλθε σε διάσκεψη κ α ι

Α φ ο ύ μ ε λ έ τ η σ ε τ α σ χ ε τ ι κ ά έ γ γ ρ α φ α

Σ κ έ φ θ η κ ε κ α τ ά τ ο Ν ό μ ο.

1. Επειδή με την υπό κρίση αίτηση που φέρεται προς συζήτηση στο Α' Τμήμα του Συμβουλίου της Επικρατείας μετά την υπ' αριθμ. 3045/1992 απόφαση της Ολομελείας του αυτού Δικαστηρίου, στην οποία είχε παραπεμφθή με την υπ' αριθμ. 279/1991 απόφαση του ιδίου Τμήματος λόγω της μείζονος σπουδαιότητος των ζητημάτων τα οποία είχαν ανακύψει, ζητείται από το Ελληνικό Δημόσιο, εκπροσωπούμενο από τον Υπουργό Οικονομικών η αναίρεση της υπ' αριθμ. 7/1987 αποφάσεως του Διοικητικού Εφετείου Χανίων, απορριπτικής εφέσεως του αυτού Υπουργού κατά της υπ' αριθμ. 223/ 1986 αποφάσεως του Τριμελούς Διοικητικού Πρωτοδικείου Χανίων. Με την τελευταία αυτή απόφαση είχε γίνει εν μέρει δεκτή αγωγή του αναιρεσιβλήτου κατά του Ελληνικού Δημοσίου περί αποκαταστάσεως ζημίας που προκλήθηκε σε αυτόν την 13.2.1986 σύγκρουση του Ι.Χ. αυτοκινήτου του με στρατιωτικό όχημα οδηγούμενο από σμηνίτη.

2. Επειδή στο άρθρο 94 του Συντάγματος του 1975 ορίζεται ότι : "1. Η εκδίκασις των διοικητικών διαφορών ουσίας ανήκει εις τα υφιστάμενα τακτικά διοικητικά δικαστήρια. Εκ των ως άνω διαφορών αι μη υπαχθείσαι εισέτι εις τα δικαστήρια ταύτα, δέον να υπαχθούν υποχρεωτικώς εις την δικαιοδοσίαν αυτών, εντός πέντε ετών από της ισχύος του παρόντος, της προθεσμίας ταύτης δυναμένης να παρατείνεται διά νόμου. 2. Μέχρι της υπαγωγής εις τα τακτικά διοικητικά δικαστήρια και των λοιπών ουσιαστικών διοικητικών διαφορών, είτε εν τω συνόλω είτα κατά κατηγορίας, αύται εξακολουθούν να υπάγωνται εις τα πολιτικά δικαστήρια, πλην εκείνων διά τας οποίας ειδικοί νόμοι συνέστησαν ειδικά διοικητικά δικαστήρια ... 3. Εις τα πολιτικά δικαστήρια υπάγονται πάσαι αι ιδιωτικαί διαφοραί, ως και αι διά νόμων ανατιθέμεναι εις ταύτα υποθέσεις εκουσίας δικαιοδοσίας. 4. . . .". Εξ άλλου, εις μεν την παρ. 1 του άρθρου 1 του Ν. 1406/1983 [182] ορίζεται ότι : "υπάγονται στη δικαιοδοσία των τακτικών διοικητικών δικαστηρίων όλες οι διοικητικές διαφορές ουσίας που δεν έχουν μέχρι σήμερα υπαχθεί σε αυτήΐεις δε την επομένην παρ. 2 του αυτού άρθρου ορίζεται ότι: "στις διαφορές αυτές περιλαμβάνονται ιδίως αυτές που αναφύονται κατά την εφαρμογή της νομοθεσίας που αφορά : α] ..., β] ..., η] την ευθύνη του Δημοσίου, των οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης και των νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου προς αποζημίωση, σύμφωνα με τα άρθρα 105 και 106 του Εισαγωγικού Νόμου του Αστικού Κώδικα . θ] ..., ι] ..., ια] ...". Τέλος, στο άρθρο 105 του Εισαγωγικού Νόμου του Αστικού Κώδικα ορίζεται ότι : "Για παράνομες πράξεις ή παραλείψεις των οργάνων του δημοσίου κατά την άσκηση της δημόσιας εξουσίας που τους έχει ανατεθεί, το δημόσιο ενέχεται σε αποζημίωση, εκτός αν η πράξη ή η παράλειψη έγινε κατά παράβαση διάταξης που υπάρχει για χρήση του γενικού συμφέροντος.

Μαζί με το δημόσιο ευθύνεται εις ολόκληρον και το υπαίτιο πρόσωπο, με την επιφύλαξη των ειδικών διατάξεων για την ευθύνη των υπουργών" και στο άρθρο 106 ορίζεται ότι : "Οι διατάξεις των δύο προηγούμενων άρθρων εφαρμόζονται και για την ευθύνη των δήμων, των κοινοτήτων ή άλλων νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου από πράξεις ή παραλείψεις των οργάνων που βρίσκονται στην υπηρεσία τους".

3. Επειδή, εν όψει των ανωτέρω διατάξεων η Ολομέλεια του Συμβουλίου της Επικρατείας έκρινε με την προαναφερθείσα υπ' αριθμ. 3045/1992 απόφασή της μεταξύ των διοικητικών διαφορών ουσίας, οι οποίες ήδη ανήκουν στα τακτικά διοικητικά δικαστήρια, κατά τις διατάξεις του άρθρου 94 του Συντάγματος, περιλαμβάνονται, μεταξύ άλλων, και οι διαφορές που αναφύονται εκ της ευθύνης του Δημοσίου, των οργανισμών τοπικής αυτοδιοικήσεως και των νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου προς αποζημίωση, συμφώνως προς τις κείμενες σχετικές διατάξεις, τέτοιες δε διαφορές είναι, κατά την έννοια του ανωτέρω άρθρου του Συντάγματος όχι μόνον οι γεννώμενες από την έκδοση μη νομίμου εκτελεστής διοικητικής πράξης, η από την μη νόμιμη παράλειψη εκδόσεως τέτοιας πράξεως, αλλά και αυτές που προκύπτουν από υλικές ενέργειες των οργάνων των δημοσίων υπηρεσιών ή των υπηρεσιών των οργανισμών τοπικής αυτοδιοικήσεως και των νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου, στις περιπτώσεις βεβαίως που οι υλικές αυτές ενέργειες απορρέουν εκ της οργανώσεως και λειτουργίας των υπηρεσιών τούτων, όχι δε και οσάκις συνάπτονται με την ιδιωτική διαχείριση του Δημοσίου κ.λ.π. ή οφείλονται σε προσωπικό πταίσμα οργάνου ενεργήσαντος εκτός του κύκλου των υπηρεσιακών καθηκόντων του. Εξ άλλου, υπό την ίδια, κατά τ' ανωτέρω, έκταση αναφέρονται στην ευθύνη του Δημοσίου, των οργανισμών τοπικής αυτοδιοικήσεως και των νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου και τα άρθρα 105 και 106 του Εισαγωγικού νόμου του Αστικού Κώδικα, οι εκ των οποίων διαφορές υπήχθησαν στη δικαιοδοσία των τακτικών διοικητικών δικαστηρίων, κατά την διάταξη της περιπτ. η' της παρ. 2 του άρθρου 1 του ν. 1406/1983. Κατά την έννοια, δηλαδή, του ανωτέρω άρθρου 105, αναφερομένου στην ευθύνη του Δημοσίου κ.λ.π. "για παράνομες πράξεις ή παραλείψεις των οργάνων του Δημοσίου κατά την άσκηση της δημοσίας εξουσίας, που τους έχει ανατεθεί", ευθύνη προς αποζημίωση γεννάται όχι μόνο από την έκδοση μη νόμιμης εκτελεστής διοικητικής πράξεως ή από τη μη νόμιμη παράλειψη εκδόσεως εκτελεστής διοικητικής πράξεως, αλλά και από υλικές ενέργειες των οργάνων των δημοσίων υπηρεσιών ή των υπηρεσιών των οργανισμών τοπικής αυτοδιοικήσεως και των νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου, στις περιπτώσεις βεβαίως που οι υλικές αυτές ενέργειες απορρέουν εκ της οργανώσεως και λειτουργίας των υπηρεσιών τούτων, όχι δε και οσάκις συνάπτονται με την ιδιωτική διαχείριση του Δημοσίου κ.λ.π. ή οφείλονται σε προσωπικό πταίσμα οργάνου ενεργήσαντος εκτός του κύκλου των υπηρεσιακών καθηκόντων του.

4. Επειδή, εν προκειμένω, από την αναιρεσιβαλλόμενη απόφαση προκύπτουν τα εξής: Την 13.2.1986 στρατιωτικό όχημα οδηγούμενο από σμηνίτη συγκρούσθηκε στον περιφερειακό δρόμο του στρατοπέδου της 115 Π.Μ. με το Ι.Χ. αυτοκίνητο του αναιρεσιβλήτου και προκάλεσε σε αυτό φθορές. Αγωγή του τελευταίου κατά του Ελληνικού Δημοσίου προς αποζημίωση έγινε εν μέρει δεκτή με την υπ' αριθμ. 233/1986 απόφαση του Τριμελούς Διοικητικού Πρωτοδικείου Χανίων, με την οποία υποχρεώθηκε το Δημόσιο να καταβάλει στον αναιρεσίβλητο το ποσόν των 176.910 δραχμών. Εφεση του Δημοσίου κατά της ανωτέρω αποφάσεως του Πρωτοδικείου, με την οποία προβλήθηκε, πλην άλλων, έλλειψη δικαιοδοσίας του δικαστηρίου, διότι πρόκειται περί ιδιωτικής διαφοράς, απορρίφθηκε ως αβάσιμη.

5. Επειδή, με τον μόνο λόγο αναιρέσεως προβάλλεται ότι δεν πρόκειται, εν προκειμένω διοικητική διαφοράς ουσίας και συνεπώς, η προσβαλλόμενη απόφαση είναι αναιρετέα. Ο λόγος όμως αυτός είναι@εν όψει των όσων εξετέθησαν ανωτέρω στην τρίτη σκέψη της αποφάσεως αυτής, απορριπτέος ως αβάσιμος και επομένως η αίτηση αναιρέσεως πρέπει να απορριφθεί.

Δ ι ά τ α ύ τ α

Απορρίπτει την υπό κρίση αίτηση αναιρέσεως.

Η διάσκεψη έγινε στην Αθήνα στις 15 Ιουνίου 1993 και η απόφαση δημοσιεύθηκε σε δημόσια συνεδρίαση της 4ης Οκτωβρίου 1993.

Ο Πρόεδρος του Α' Τμήματος
Δ. Μαργαρίτης

Η Γραμματέας του Α' Τμήματος
Ε. Κουμεντέρη