ΑΠ 649/2017 - Μικτή σύμβαση (πώληση και μίσθωση έργου) - Με ισότιμο τον χαρακτήρα των δύο αυτών συμβάσεων, που αναμιγνύονται σ’ αυτές, η ευθύνη της πωλήτριας-εργολάβου για ελλείψεις (πραγματικά ελαττώματα ή ελλείψεις συμφωνημένων ιδιοτήτων) του έργου, που αφορά στην κατασκευή των οριζόντιων ιδιοκτησιών, κρίνεται με βάση τις διατάξεις των άρθρων 688 επ. ΑΚ, που ρυθμίζουν τη σχετική ευθύνη του εργολάβου, και όχι εκείνες που ρυθμίζουν τη σχετική ευθύνη του πωλητή.

Μικτή σύμβαση (πώληση και μίσθωση έργου)
Έτος: 2017
Νούμερο: 649
Αρειος Πάγος
Με ισότιμο τον χαρακτήρα των δύο αυτών συμβάσεων, που αναμιγνύονται σ’ αυτές, η ευθύνη της πωλήτριας-εργολάβου για ελλείψεις (πραγματικά ελαττώματα ή ελλείψεις συμφωνημένων ιδιοτήτων) του έργου, που αφορά στην κατασκευή των οριζόντιων ιδιοκτησιών, κρίνεται με βάση τις διατάξεις των άρθρων 688 επ. ΑΚ, που ρυθμίζουν τη σχετική ευθύνη του εργολάβου, και όχι εκείνες που ρυθμίζουν τη σχετική ευθύνη του πωλητή...

ΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΑΡΕΙΟΥ ΠΑΓΟΥ
Α2’ Πολιτικό Τμήμα

ΣΥΓΚΡΟΤΗΘΗΚΕ από τους Δικαστές: Δήμητρα Παπαντωνοπούλου, Αντιπρόεδρο του Αρείου Πάγου, Αντώνιο Ζευγώλη, Ιωσήφ Τσαλαγανίδη, Γεώργιο Κοντό και Αβροκόμη Θούα, Αρεοπαγίτες.

ΣΥΝΗΛΘΕ σε δημόσια συνεδρίαση στο Κατάστημά του, στις 14 Νοεμβρίου 2016, με την παρουσία και της γραμματέως, Θεοδώρας Παπαδημητρίου, για να δικάσει την υπόθεση μεταξύ:

Του αναιρεσείοντος: Α. Θ. Γ., κατοίκου ..., ο οποίος παραστάθηκε με τον πληρεξούσιο δικηγόρο του Αντώνιο Ντούμο.

Των αναιρεσιβλήτων: 1) ομόρρυθμης εταιρείας με την επωνυμία "... Σία Ο.Ε.", που εδρεύει στην … και εκπροσωπείται νόμιμα, 2) Κ. Π., κατοίκου ..., 3) Π. Δ. Ε., κατοίκου ..., 4) Ν. Ε. Κ., κατοίκου ..., 5) Α. Ε. Κ., κατοίκου ... και 6) Μ. Λ., κατοίκου ..., οι οποίοι δεν παραστάθηκαν στο ακροατήριο.

Η ένδικη διαφορά άρχισε με την από 17-10-1993 αγωγή του ήδη αναιρεσείοντος και προσώπου που δεν είναι διάδικος στην παρούσα δίκη, που κατατέθηκε στο Πολυμελές Πρωτοδικείο Αθηνών.

Εκδόθηκαν οι αποφάσεις: 6413/1995 και 4263/2009 μη οριστικές και 465/2012 οριστική του ίδιου δικαστηρίου και 25/2015 του Εφετείου Αθηνών.

Την αναίρεση της τελευταίας απόφασης ζητεί ο αναιρεσείων με την από 12-11-2015 αίτησή του.

Κατά τη συζήτηση της αίτησης αυτής, που εκφωνήθηκε από το πινάκιο, παραστάθηκε μόνο ο αναιρεσείων όπως σημειώνεται πιο πάνω.

Η εισηγήτρια Αρεοπαγίτης Αβροκόμη Θούα ανέγνωσε την από 4-11-2016 έκθεσή της, με την οποία εισηγήθηκε την αποδοχή του πρώτου με στοιχ. α λόγου και την απόρριψη των λοιπών λόγων της κρινόμενης αίτησης αναίρεσης.

Ο πληρεξούσιος του αναιρεσείοντος ζήτησε την παραδοχή της αίτησης και την καταδίκη του αντιδίκου μέρους στη δικαστική δαπάνη.

ΣΚΕΦΘΗΚΕ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΟ

Από τις διατάξεις των άρθρων 576§2, 568§1 και 498§1 ΚΠολΔ συνάγεται ότι ο Άρειος Πάγος οφείλει να εξετάσει αυτεπαγγέλτως αν κλήθηκε νομίμως και εμπροθέσμως ο μη εμφανισθείς αντίδικος του επισπεύδοντος τη συζήτηση της αίτησης αναίρεσης και σε καταφατική περίπτωση να προχωρήσει στη συζήτηση παρά την απουσία του. Στην κρινόμενη υπόθεση, από τις προσκομιζόμενες με επίκληση από τον αναιρεσείοντα ...30-6-2016, ...30-6-2016, .../22-6-2016, .../22-62016, ...3-6-2016 και .../30-6-2016 εκθέσεις επίδοσης του δικαστικού επιμελητή του Εφετείου Αθηνών Κ. Λ., προκύπτει ότι ακριβές αντίγραφο της κρινόμενης αίτησης, με πράξη ορισμού δικασίμου και κλήση για να παραστούν κατά την ορισθείσα και αναφερόμενη στην αρχή της παρούσης δικάσιμο, επιδόθηκε νομοτύπως και προσηκόντως, στους αναιρεσίβλητους. Επομένως, αφού αυτοί δεν παραστάθηκαν, κατά την εκφώνηση της υπόθεσης με τη σειρά της στο πινάκιο, ούτε εκπροσωπήθηκαν με οποιονδήποτε νόμιμο τρόπο, πρέπει να προχωρήσει η συζήτηση, παρά την απουσία τους.

Κατά τη διάταξη του άρθρου 559αριθμ.1ΚΠολΔ,αναίρεση επιτρέπεται αν παραβιάστηκε κανόνας του ουσιαστικού δικαίου στους οποίους περιλαμβάνονται και οι ερμηνευτικοί κανόνες των δικαιοπραξιών. Ο κανόνας δικαίου παραβιάζεται, αν δεν εφαρμοστεί ενώ συντρέχουν οι πραγματικές προϋποθέσεις για την εφαρμογή του, ή αν εφαρμοστεί ενώ δεν συνέτρεχαν οι προϋποθέσεις αυτές, καθώς και αν εφαρμοστεί εσφαλμένα, η δε παραβίαση εκδηλώνεται είτε με ψευδή ερμηνεία, είτε με κακή εφαρμογή, δηλαδή με εσφαλμένη υπαγωγή (Ολ.ΑΠ7/2006, 4/2005). Περαιτέρω, το έννομο συμφέρον και η νομιμοποίηση του διαδίκου, αποτελούν, σύμφωνα με το άρθρο 68 ΚΠολΔ, ουσιαστικές προϋποθέσεις για την παροχή δικαστικής προστασίας.

Συνεπώς, η εσφαλμένη κρίση του δικαστηρίου ότι συντρέχουν ή όχι οι προϋποθέσεις αυτές ιδρύει τον αναιρετικό λόγο του αριθμού 1 του άρθρου 559 (ΟλΑΠ25/2008). Εξάλλου, για τη νομιμοποίηση προς διεξαγωγή συγκεκριμένης δίκης αρκεί, καταρχήν, ο ισχυρισμός του ενάγοντος ότι αυτός και ο εναγόμενος είναι τα υποκείμενα της επίδικης ουσιαστικής έννομης σχέσης, ότι δηλαδή ο ίδιος είναι φορέας του ασκούμενου επίδικου δικαιώματος και ο εναγόμενος της αντίστοιχης υποχρέωσης, ενώ οι φορείς συγκεκριμένων δικαιωμάτων ή υποχρεώσεων ορίζονται από το ουσιαστικό δίκαιο (ΑΠ 772/2014). Στην προκειμένη περίπτωση, όπως προκύπτει από την επισκόπηση (αρθρ.561παρ.2ΚΠολΔ) της από 17-10-1993 αγωγής ενώπιον του Πολυμελούς Πρωτοδικείου Αθηνών, ο ενάγων (ήδη αναιρεσείων) και η μετέπειτα αποβιώσασα σύζυγος του (την οποία διαδέχθηκε ο ίδιος) αφού εκθέτου ν, ότι αγόρασαν, κατά το ήμισυ εξ’ αδιαιρέτου καθένας, με το νόμιμα μεταγεγραμμένο .../30-5-1991 συμβόλαιο από την πρώτη των εναγομένων (ήδη πρώτη των αναιρεσιβλήτων) ομόρρυθμη εταιρία, ομόρρυθμα μέλη της οποίας είναι οι λοιποί εναγόμενοι (ήδη λοιποί αναιρεσίβλητοι), τις ακόλουθες αυτοτελείς οριζόντιες ιδιοκτησίες ευρισκόμενες στην επί των οδών ... πολύ κατοικία, ήτοι: α)ένα διαμέρισμα του πέμπτου ορόφου, εκτάσεως 77,7 τ.μ.,β) ένα διαμέρισμα του έκτου ορόφου, εκτάσεως 61,70τ.μ.,γ) μία θέση στάθμευσης αυτοκινήτων του υπογείου,9,50τ.μ.και δ)μία αποθήκη υπογείου,3,80τ.μ.,αντί συνολικού αναγραφόμενου στο συμβόλαιο τιμήματος 25.753.237 δραχμών, ότι, κατά την αγορά τους οι ανωτέρω οριζόντιες ιδιοκτησίες βρίσκονταν στο στάδιο της κατασκευής και η πρώτη των εναγομένων ανέλαβε την υποχρέωση να την αποπερατώσει, με βάση τους περιεχόμενους όρους στο .../1990 προσύμφωνο και εργολαβικό συμβόλαιο, την από 17-5-1990 γενική συγγραφή υποχρεώσεων και τους κανόνες επιστήμης και τέχνης, ότι κατά την παραλαβή από την πρώτη των εναγομένων των εν λόγω οριζοντίων ιδιοκτησιών, στις 29-6-1992, διεπίστωσαν ότι αυτές είχαν ελλείψεις συνομολογηθεισών ιδιοτήτων και ελαττώματα, μεταξύ των οποίων και ότι,1)"στη διάστρωση της εισόδου και στα σκαλοπάτια είχε χρησιμοποιηθεί γκρίζο μάρμαρο, ενώ σύμφωνα με τη γενική συγγραφή υποχρεώσεων έπρεπε να χρησιμοποιηθούν έγχρωμα μάρμαρα, που προσδίδουν κάποια πολυτέλεια στην πολυκατοικία" και 2) "στη μεσοτοιχία προς την επί της οδού ... όμορη ιδιοκτησία έχει κατασκευαστεί εν γνώσει και μετά από έγκριση της πρώτης εναγομένης κτιστός καπναγωγός μαγειρείου, με αποτέλεσμα να εισέρχονται οι εκπομπές στα διαμερίσματα του πέμπτου και έκτου ορόφου" και επικαλούμενοι περαιτέρω και ύπαρξη και άλλων ελαττωμάτων ζήτησαν να συνυπολογιστούν και η προαναφερθείσα έλλειψη και το ανωτέρω ελάττωμα στην αιτούμενη μείωση, σε ποσοστό 20% της αξίας των οριζόντιων ιδιοκτησιών τους. Η προσβαλλόμενη απόφαση, αφού έκανε δεκτή την έφεση των αναιρεσιβλήτων και εξαφάνισε την απόφαση του πρωτοβαθμίου δικαστηρίου που είχε κρίνει αντιθέτως, δέχθηκε ότι ο αναιρεσείων δεν νομιμοποιείται ενεργητικά να ζητεί τον συνυπολογισμό στη μείωση της αξίας του ακινήτου για το υπ’ αριθμ.1 ανωτέρω ελάττωμα και παθητικά για το υπ’ αριθμ.2, διότι, "στην μεν πρώτη περίπτωση με βάση την με αρ.95752/1991 σύσταση οριζοντίου ιδιοκτησίας και κανονισμού πολυκατοικίας του συμβολαιογράφου Αθηνών Κ. Π., η κεντρική είσοδος της πολυκατοικίας και τα σκαλοπάτια επ’ αυτής ανήκουν στους κοινόχρηστους χώρους και επομένως τυχόν έλλειψη συμφωνημένων ιδιοτήτων στην κατασκευή τους νομιμοποιεί ενεργητικά τη συνιδιοκτησία της πολυκατοικίας και στη δεύτερη περίπτωση τα παραπάνω πραγματικά περιστατικά δεν δικαιολογούν την απεύθυνση της αγωγής σε βάρος των εναγομένων καθώς για την θεμελίωση της αγωγής έχουν εφαρμογή οι περί συμβάσεως έργου διατάξεις". Με αυτά που δέχθηκε το Εφετείο: Α) όσον αφορά μεν στην κρίση του περί έλλειψης ενεργητικής νομιμοποίησης των εναγόντων, ορθώς εφάρμοσε τη διάταξη του άρθρου 68 ΚΠολΔ, εφόσον στο δικόγραφο της αγωγής δεν αναφέρονταν και ο τρόπος που η περιγραφόμενη έλλειψη συνομολογηθείσας ιδιότητας των κοινόχρηστων μερών της πολυκατοικίας συνδέεται με την μείωση της αξίας των αυτοτελών οριζόντιων ιδιοκτησιών των εναγόντων, και Β)όσον αφορά δε στην κρίση του περί έλλειψης παθητικής νομιμοποίησης, ορθώς εφάρμοσε την διάταξη του άρθρου 68ΚΠολΔ και δεν εφάρμοσε αυτή του άρθρου 688 εδ.β ΑΚ, εφόσον στην αγωγή δεν εκτίθεται ότι η πρώτη των εναγομένων ήταν η κατασκευάστρια του καπναγωγού του μαγειρείου. Περαιτέρω, ορθώς το Εφετείο δεν εφάρμοσε τις διατάξεις των άρθρων 534 και 540ΑΚ,όπως ίσχυαν πριν από την αντικατάσταση τους με το άρθρο 1 παρ.1 του ν.3043/2002 και αφορούν, κατά το αναλογικά εφαρμοζόμενο άρθρο 24 του ΕισΝΑΚ, πωλήσεις που καταρτίστηκαν πριν από την 21-8-2002, οπότε κατά το άρθρο 14 του ως άνω νόμου άρχισε αυτός να ισχύει, επομένως και την επίδικη, εφόσον δεν εκτίθεται στην αγωγή ότι ο εν λόγω καπναγωγός υφίστατο κατά τον χρόνο της παράδοσης από την πρώτη των εναγομένων(που είχε και την ιδιότητα της πωλήτριας) προς τους ενάγοντες των οριζοντίων ιδιοκτησιών τους ή κατά τον χρόνο της τυχόν προηγούμενης μεταγραφής του αγοραπωλητηρίου συμβολαίου, ώστε να ανακύπτει ζήτημα ευθύνης αυτής από την πώληση (ΑΠ1596/2014). Επομένως, ο πρώτος λόγος της αίτησης αναίρεσης με τον οποίο ο αναιρεσείων υποστηρίζει τα αντίθετα επικαλούμενος πλημμέλεια από τη διάταξη του άρθρου 559 αριθμ.1 ΚΠολΔ. είναι αβάσιμος.

Κατά τη διάταξη του άρθρου 559 αριθ.19 ΚΠολΔ, αναίρεση επιτρέπεται αν η απόφαση δεν έχει νόμιμη βάση και ιδίως αν δεν έχει καθόλου αιτιολογίες, ή έχει αιτιολογίες αντιφατικές ή ανεπαρκείς σε ζητήματα που ασκούν ουσιώδη επίδραση στην έκβαση της δίκης. Κατά την έννοια της άνω διάταξης, ανεπαρκής αιτιολογία, που έχει ως συνέπεια την αναίρεση για έλλειψη νόμιμης βάσης, υπάρχει όταν από την απόφαση δεν προκύπτουν σαφώς τα περιστατικά που, είτε είναι κατά νόμο αναγκαία για τη στοιχειοθέτηση στη συγκεκριμένη περίπτωση, της διάταξης ουσιαστικού δικαίου που εφαρμόστηκε, είτε αποκλείουν την εφαρμογή του, όχι όμως και όταν υφίστανται ελλείψεις στην ανάλυση, στάθμιση και γενικώς εκτίμηση των αποδείξεων, εφόσον το πόρισμα από την εκτίμηση αυτή εκτίθεται με σαφήνεια και πληρότητα (Ολ.ΑΠ15/2006). Ελλείψεις δε, αναγόμενες μόνο στην ανάλυση και στάθμιση των αποδεικτικών μέσων και γενικότερα ως προς την αιτιολόγηση του αποδεικτικού πορίσματος, αν αυτό διατυπώνεται σαφώς, δεν συνιστούν ανεπαρκείς αιτιολογίες (ΟλΑΠ 861/1984). Δηλαδή, δεν υπάρχει ανεπάρκεια αιτιολογίας, όταν η απόφαση περιέχει συνοπτική, αλλά πλήρη αιτιολογία, αφού αναγκαίο να εκτίθεται σαφώς στην απόφαση είναι μόνο το τι αποδείχθηκε ή δεν αποδείχθηκε και όχι ο λόγος για τον οποίο αποδείχθηκε ή δεν αποδείχθηκε (ΑΠ74/2016). Εξάλλου, από τη διάταξη του άρθρου 561παρ.1 του ΚΠολΔ προκύπτει, ότι η εκτίμηση από το δικαστήριο της ουσίας των πραγματικών περιστατικών, εφόσον δεν παραβιάστηκαν με αυτά κανόνες ουσιαστικού δικαίου ή εφόσον η εκτίμηση τους δεν ιδρύει λόγους αναίρεσης από τους αριθμούς 19 και 20 του άρθρου 559 του ΚΠολΔ, είναι ανέλεγκτη από τον Άρειο Πάγο, ο δε αντίστοιχος λόγος αναίρεσης, από τον αριθμ. 19 του άρθρου 559 του Κ.ΠολΔ, από το περιεχόμενο του οποίου προκύπτει ότι δεν συντρέχει καμία από τις προαναφερθείσες εξαιρετικές περιπτώσεις απορρίπτεται ως απαράδεκτος, εφόσον πλέον πλήττεται η ουσία της υπόθεσης που δεν υπόκειται σε αναιρετικό έλεγχο (ΑΠ 2095/2009). Περαιτέρω, ο λόγος αναίρεσης του άρθρου 559 αρ. 8 ΚΠολΔ για μη λήψη υπόψη προταθέντος ουσιώδους πράγματος, προϋποθέτει πράγμα παραδεκτώς προταθέν, αφού διαφορετικά το δικαστήριο της ουσίας δεν επιτρέπεται να το λάβει υπόψη. "Πράγματα" δε, θεωρούνται οι αυτοτελείς ισχυρισμοί των διαδίκων, που συγκροτούν την ιστορική βάση και επομένως θεμελιώνουν το αίτημα της αγωγής, ανταγωγής, ένστασης ή αντένστασης ουσιαστικού ή δικονομικού δικαιώματος καθώς και οι κύριοι ή πρόσθετοι λόγοι εφέσεως που αφορούν αυτοτελείς πραγματικούς ισχυρισμούς και όχι οι ισχυρισμοί που αποτελούν άρνηση της αγωγής ή επιχειρήματα νομικά ή πραγματικά, τα οποία αντλούνται από το νόμο ή την εκτίμηση των αποδείξεων (ΟλΑΠ 25/2003,2,12/2000), ούτε τα αποδεικτικά μέσα και η εκτίμηση των καταθέσεων μαρτύρων, γιατί ανήκει στην κυριαρχική και επομένως ανέλεγκτη αναιρετικώς εξουσία του δικαστηρίου της ουσίας (ΑΠ1449/2008). Κατά τη διάταξη δε, του άρθρου 559 αρ. 11 γ’ ΚΠολΔ, αναίρεση επιτρέπεται αν το δικαστήριο δεν έλαβε υπόψη αποδεικτικά μέσα τα οποία οι διάδικοι νόμιμα επικαλέστηκαν και προσκόμισαν. Από τη διάταξη αυτή σε συνδυασμό και με τις διατάξεις των άρθρων 335, 338 έως 340 ΚΠολΔ προκύπτει ότι το δικαστήριο της ουσίας, προκειμένου να σχηματίσει την κρίση του για τους πραγματικούς ισχυρισμούς των διαδίκων που ασκούν ουσιώδη επίδραση στην έκβαση της δίκης, υποχρεούται να λαμβάνει υπόψη όλα τα αποδεικτικά μέσα τα οποία νόμιμα επικαλούνται και προσκομίζουν οι διάδικοι, χωρίς να επιβάλλεται να γίνεται ειδική αναφορά και χωριστή αξιολόγηση του καθενός από αυτά, αρκεί να καθίσταται απολύτως βέβαιο από όλο το περιεχόμενο της απόφασης, ότι συνεκτιμήθηκαν όλα τα αποδεικτικά μέσα που με επίκληση προσκομίστηκαν από τους διαδίκους, αρκεί δηλαδή η γενική αναφορά του είδους του αποδεικτικού μέσου που έλαβε υπόψη του το δικαστήριο (ΟλΑΠ 2/2008). Στην προκειμένη περίπτωση, με την προσβαλλόμενη απόφαση, όπως προκύπτει από την παραδεκτή επισκόπηση της (αρθρ.561 παρ.2 ΚΠολΔ), κατά το ενδιαφέρον την αναιρετική διαδικασία μέρος, έγιναν δεκτά τα ακόλουθα: " Δυνάμει του με αριθμό .../1991 συμβολαίου αγοραπωλησίας οριζοντίων ιδιοκτησιών, που συνέταξε η συμβολαιογράφος Αθηνών Γ. Μ. - Κ., νόμιμα μεταγεγραμμένου, ο πρώτος ενάγων (ήδη αναιρεσείων) Α. Γ. και η σύζυγος του Α. Γ. - δεύτερη ενάγουσα, που απεβίωσε στις 09-08-2007 και κληρονομήθηκε από τον εφεσίβλητο ως μοναδικό κληρονόμο της, κατέστησαν συγκύριοι σε ποσοστό εξ αδιαιρέτου ο καθένας των εξής οριζόντιων ιδιοκτησιών: 1] διαμέρισμα του 5ου ορόφου, επιφάνειας 77,70 τ.μ., 2] διαμέρισμα του 6ου ορόφου, επιφάνειας 61,70 τ.μ., που επικοινωνεί με εσωτερική κλίμακα με το αμέσως προαναφερόμενο διαμέρισμα, 3] υπόγεια θέση στάθμευσης, επιφάνειας 9,50 τ.μ., και, 4] υπόγεια αποθήκη, επιφάνειας 3,80 τ.μ, ευρισκόμενων σε πολυκατοικία στο Παγκράτι Αθηνών στη συμβολή των οδών ... και .... Κατά το χρόνο αγοράς των ανωτέρω οριζόντιων ιδιοκτησιών από τους ενάγοντες, η ανεγερθείσα με το σύστημα αντιπαροχής πολυκατοικία από την πρώτη εναγόμενη εργολήπτρια εταιρία (ήδη αναιρεσίβλητη), η οποία ανέλαβε την ανέγερση της οικοδομής με δικές της δαπάνες και υλικά και της οποίας εργολαβικό αντάλλαγμα υπήρξαν οι ανωτέρω οριζόντιες ιδιοκτησίες, βρίσκονταν στο στάδιο της ολοσχερούς αποπεράτωσης του από μπετόν αρμέ σκελετού, η δε κατασκευή των οριζόντιων ιδιοκτησιών των εναγόντων διέπεται από τους όρους του παραπάνω συμβολαίου αγοράς και την γενική συγγραφή υποχρεώσεων, συνημμένη στο με αρ ...1990 προσύμφωνο και εργολαβικό συμβόλαιο του συμβολαιογράφου Αθηνών Κ. Π. και την από 30/5/1991 ειδική συγγραφή, που υπογράφηκε μεταξύ των εναγόντων -αγοραστών και της πρώτης εναγομένης εργολήπτριας εταιρίας, της οποίας οι λοιποί εναγόμενοι (ήδη αναιρεσίβλητοι) τυγχάνουν ομόρρυθμα μέλη. Ως χρόνος παράδοσης των οριζόντιων ιδιοκτησιών συμφωνήθηκε η 30η-12-1992 και ως ενιαίο τίμημα συμφωνήθηκε το συνολικό ποσό των 25.753.237 δρχ από το οποίο οι αγοραστές κατέβαλαν κατά την υπογραφή του συμβολαίου αγοράς (30/5/1991) στους νομίμους εκπροσώπους της πρώτης των εναγομένων - εργολήπτριας εταιρίας το ποσό των 1.753.237 δρχ, ενώ το υπόλοιπο πιστώθηκε και συμφωνήθηκε να καταβληθεί τμηματικά, με την πρόοδο των εργασιών.....Η παραπάνω μεταξύ των διαδίκων μερών σύμβαση, εφόσον μ’ αυτήν τα μέρη απέβλεψαν ισότιμα τόσο στην πώληση και μεταβίβαση στους αγοραστές των παραπάνω οριζόντιων ιδιοκτησιών, όσο και στην κατασκευή αυτών από την πρώτη εναγομένη, σύμφωνα με τους ειδικότερους όρους της συγγραφής υποχρεώσεων και την στη συνέχεια παράδοση τους αποπερατωμένων και κατάλληλων για οίκηση στους αγοραστές, είναι μικτή σύμβαση (πώληση και μίσθωση έργου), με ισότιμο τον χαρακτήρα των δύο αυτών συμβάσεων, που αναμιγνύονται σ’ αυτές, η ευθύνη όμως της πρώτης εκκαλούσας πωλήτριας-εργολάβου για ελλείψεις (πραγματικά ελαττώματα ή ελλείψεις συμφωνημένων ιδιοτήτων) του έργου, που αφορά στην κατασκευή των οριζόντιων ιδιοκτησιών, κρίνεται με βάση τις διατάξεις των άρθρων 688 επ. ΑΚ, που ρυθμίζουν τη σχετική ευθύνη του εργολάβου, και όχι εκείνες που ρυθμίζουν τη σχετική ευθύνη του πωλητή... οι αγοραστές στις 08-07-1992, υπέβαλαν αίτηση στο Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας (Τ.Ε.Ε.), ζητώντας τη διενέργεια πραγματογνωμοσύνης, προκειμένου να εξακριβωθεί κατά πόσο οι οριζόντιες ιδιοκτησίες τους κατασκευάσθηκαν κατά τους κανόνες της τέχνης και της επιστήμης και με βάση τα συμφωνηθέντα στο με αριθμό .../1991 συμβόλαιο αγοραπωλησίας και τις συγγραφές υποχρεώσεων, γενική και ειδική. Ο διορισθείς πραγματογνώμονας, διπλωματούχος αρχιτέκτονας - μηχανικός Κ. Δ., συνέταξε την με απ. .../24-12-1992 έκθεση πραγματογνωμοσύνης, διαπιστώνοντας τα ακόλουθα επουσιώδη ελαττώματα - ελλείψεις:... 6] ορισμένες μπαλκονόπορτες των δύο διαμερισμάτων κλειδώνουν με δυσκολία, ενώ αυτή του 5ου ορόφου προ της εσωτερικής ξύλινης σκάλας δεν κλειδώνει, κάποια πορτόφυλλα, δε, παρουσίαζαν σε πολλά σημεία αποκόλληση των φύλλων "κόντρα πλακέ" από το εσωτερικό πλαίσιο και τα πρεβάζια των εσωτερικών ξύλινων θυρών ήταν κατασκευασμένα από MDF και όχι από σουηδική ξυλεία, όπως προβλέπει η γενική συγγραφή 7] ως προς την εσωτερική ξύλινη σκάλα επικοινωνίας των δύο διαμερισμάτων :... β] το κιγκλίδωμα κινείται έντονα, το, δε, οριζόντιο τμήμα του στο πλατύσκαλο του 6ου ορόφου δεν είναι συνέχεια του υπόλοιπου και κινείται και αυτό έντονα, γ] η περίμετρος της κουπαστής δεν απέχει ίση απόσταση από την περίμετρο του περιβάλλοντος τοίχου σε όλο το ύψος της σκάλας (δεν είναι ομόκεντρες), καθόσον η απόσταση αρχίζει από 5 μέχρι 6 εκατοστά και καταλήγει να μηδενίζεται, με συνέπεια η κουπαστή της σκάλας να εφάπτεται του τοίχου,... 9] όσον αφορά το σύστημα θέρμανσης, οι σωλήνες έχουν τοποθετηθεί ασύμμετρα, ενώ δεν υπάρχει ούτε "κολεκτέρ" στο διάδρομο, δίπλα στην ξύλινη σκάλα... 11] ο διάδρομος εισόδου στο διαμέρισμα του 6ου ορόφου είχε ανεπαρκές πλάτος, με αποτέλεσμα η πόρτα εισόδου κατά το άνοιγμα της να "βρίσκει" στην κάσα της απέναντι πόρτας ... και, 13] η διάστρωση της θέσης στάθμευσης δεν είναι επιμελημένη και το πλάτος της ανέρχεται σε 2,15 μέτρα, με αποτέλεσμα, κατά το τυχόν άνοιγμα των θυρών του αυτοκινήτου, αυτές να προσκρούουν στον τοίχο ή στο, τυχόν ευρισκόμενο στον παρακείμενο έτερο χώρο στάθμευσης, όχημα....". Στη συνέχεια το Εφετείο, αφού εκθέτει τις απαιτούμενες εργασίες για την άρση ελαττωμάτων που επιδέχονται μερική αποκατάσταση και ότι γι’ αυτές απαιτείται συνολική δαπάνη ύψους 3.727,78 ευρώ (παραδοχή που δεν προσβάλλεται με αναιρετικό λόγο),συνεχίζει:"Από την ύπαρξη των ελαττωμάτων υπό στοιχείο 6, 7β,γ, 9, 11, 13, για τα οποία ευθύνονται οι εκκαλούντες(ήδη αναιρεσίβλητοι) που δεν μπορούν να αποκατασταθούν (δυσκολία κλειδώματος στις μπαλκονόπορτες, αστάθεια κιγκλιδώματος της εσωτερικής ξύλινης σκάλας και κακοτεχνία της κουπαστής της σκάλας αυτής, ασύμμετρη τοποθέτηση σωλήνων θέρμανσης, ανεπαρκές πλάτος διαδρόμου εισόδου στο διαμέρισμα του 6ου ορόφου, μη επιμελημένη διάστρωση της θέσης στάθμευσης σε συνδυασμό με το πλάτος της κατά το άνοιγμα των θυρών του παρκαρισμένου οχήματος) μειώθηκε η αξία τους, με βάση τον κρίσιμο χρόνο της παραλαβής των οριζόντιων ιδιοκτησιών,... ιδίως λόγω της ιδιότητας τους ως νεόδμητων κατά ποσοστό 3% ο δε εφεσίβλητος(ήδη αναιρεσείων) δικαιούται να ζητήσει ανάλογη (κατά ποσοστό 3%) μείωση του από 25.753.237 δρχ άλλως 75.578,10 ευρώ πιο πάνω ποσού του τιμήματος και αμοιβής συνάμα της πρώτης εκκαλούσας (ήδη αναιρεσίβλητης) για την πώληση και την κατασκευή των παραπάνω οριζόντιων ιδιοκτησιών, ήτοι μείωση ύψους 2.267,34 ευρώ (75.578,10 Χ 3% =2.267,34) αφού ουδόλως αποδείχθηκε ότι το τίμημα ήταν μεγαλύτερο του αναγραφόμενου στο προαναφερόμενο συμβόλαιο αγοράς......Με βάση τις ανωτέρω παραδοχές, το Εφετείο έκανε δεκτή την έφεση των αναιρεσιβλήτων και απέρριψε την αντέφεση του αναιρεσείοντος στον οποίο αναγνώρισε ότι οι αναιρεσίβλητοι οφείλουν να καταβάλουν καθένας εις ολόκληρον και το προαναφερόμενο ποσό των 2.267,34 ευρώ με το νόμιμο τόκο από την επίδοση της αγωγής. Από τις ανωτέρω παραδοχές προκύπτει ότι έχει νόμιμη βάση και δη την απαιτούμενη αιτιολογία το αποδεικτικό πόρισμα της προσβαλλόμενης απόφασης, το οποίο είναι σαφές ως προς τα ουσιώδη εν προκειμένω ζητήματα, αφενός μεν ότι η μείωση της αξίας των αγορασθέντων από τους ενάγοντες οριζοντίων ιδιοκτησιών λόγω των ελαττωμάτων ανέρχεται σε ποσοστό 3%, αφετέρου δε ότι το συμφωνηθέν τίμημα της αγοράς αυτών ανήλθε στο ανωτέρω αναγραφόμενο και στο συμβόλαιο ποσό, αφού καλύπτεται χωρίς λογικά κενά και αντιφάσεις και με πληρότητα το πραγματικό των εδώ εφαρμοστέων κανόνων ουσιαστικού δικαίου των διατάξεων των άρθρων 513,681 και 688 εδ.β ΑΚ, κατά τρόπο που καθίσταται ευχερής ο αναιρετικός έλεγχος της ορθής ή μη εφαρμογής αυτών και είναι αβάσιμα όσα περί του αντιθέτου υποστηρίζει ο αναιρεσείων με μέρος του δεύτερου και τρίτου λόγου της αίτησης αναίρεσης από το άρθρο 559 αριθμ.19 ΚΠολΔ. Με τον δεύτερο περαιτέρω λόγο της κρινόμενης αίτησης, ο αναιρεσείων, εκθέτοντας ότι η προσβαλλόμενη απόφαση, ως προς το αποδεικτικό της πόρισμα, της μείωσης της αξίας των επίδικων οριζοντίων ιδιοκτησιών είναι σε κάθε περίπτωση ανεπαρκώς αιτιολογημένη, διότι, α)δεν αξιολόγησε την έλλειψη της συνομολογηθείσας ιδιότητας της επίστρωσης του δαπέδου κεντρικής εισόδου και των σκαλοπατιών με γκρίζο, αντί έγχρωμο, μάρμαρο, β)δεν αξιολόγησε το πραγματικό ελάττωμα της κατασκευής καπναγωγού στο γειτονικό μαγειρείο, β)δεν αξιολόγησε και δεν εκτίμησε χωριστά τα μερικώς ή μη επισκευάσιμα ελαττώματα και τις μη αποκαταστάσιμες ελλείψεις των ενδίκων οριζοντίων ιδιοκτησιών, γ)δεν έλαβε υπόψη και δεν εκτίμησε τα αναφερόμενα στην από Ιουνίου 1993 τεχνική έκθεση αυτοψίας του πολιτικού μηχανικού Ν. Δ., δ)δεν έλαβε υπόψη και δεν εκτίμησε τα περιγραφόμενα στην .../24-12-1992 έκθεση πραγματογνωμοσύνης του αρχιτέκτονα-μηχανικού Κ. Δ. και ε)δεν έλαβε υπόψη και δεν εκτίμησε τα όσα κατέθεσε ενόρκως ο μάρτυρας Α. Γ. ενώπιον του Εισηγητή, επικαλείται πλημμέλειες από το άρθρο 559 αριθμ.8 εδ.β,11 εδ, γ και 19 ΚΠολΔ. Οι λόγοι αυτοί, ανεξαρτήτως του ότι είναι απαράδεκτοι, προεχόντως, διότι, υπό την κατ’ επίφαση επίκληση των άνω πλημμελειών, πλήττουν την εκτίμηση από το Εφετείο των συνιστώντων την ουσία της υπόθεσης πραγματικών περιστατικών, η οποία δεν υπόκειται στον έλεγχο του Αρείου Πάγου, είναι απορριπτέοι, ως απαράδεκτοι, επίσης, εφόσον, 1) οι επικαλούμενες ανωτέρω ελλείψεις αναφέρονται στην ανάλυση και αιτιολόγηση του σαφούς, κατά τα προεκτεθέντα, αποδεικτικού πορίσματος και δεν ιδρύουν τον αναιρετικό λόγο από το άρθρο 559 αριθμ.19 ΚΠολΔ. Επισημαίνεται, ότι η επίκληση της μη λήψης υπόψη των ανωτέρω με στοιχ.α και β ελαττωμάτων, είναι αλυσιτελής, εφόσον το Εφετείο με ορθή εφαρμογή του νόμου έκρινε, σύμφωνα με όσα έχουν ήδη αναφερθεί, ότι δεν υφίσταται νομιμοποίηση για τον συνυπολογισμό τους στο σχετικό αγωγικό αίτημα, 2)δεν ιδρύεται ο από το άρθρο 559 αριθμ.8β ΚΠολΔ, αναιρετικός λόγος, εφόσον δεν εκτίθεται ποια πράγματα, με την προαναφερόμενη έννοια του όρου παραδεκτώς προταθέντα, από τον αναιρεσείοντα δεν λήφθηκαν υπόψη από το Εφετείο και 3) Ο από το άρθρο 559 αριθμ.11γ ΚΠολΔ, αναιρετικός λόγος είναι αόριστος εφόσον ο αναιρεσείσων δεν εκθέτει στην ένδικη αίτηση του ότι τα άνω με στοιχ.γ, δ και ε αποδεικτικά μέσα είχε νόμιμα επικαλεστεί ενώπιον του Εφετείου. Σε κάθε περίπτωση, ο λόγος αυτός είναι αβάσιμος εφόσον από τη ρητή βεβαίωση της απόφασης, ότι έλαβε υπόψη" τις ένορκες καταθέσεις των μαρτύρων των διαδίκων που περιέχονται στην 673/1996 εισηγητική έκθεση και όλα τα έγγραφα που οι διάδικοι νόμιμα επικαλούνται και προσκομίζουν, σε μερικά από τα οποία γίνεται ειδική μνεία χωρίς να παραλείπεται κανένα για την εκτίμηση της ουσίας της υπόθεσης", σε συνδυασμό με το προεκτεθέν περιεχόμενό της, καθίσταται απολύτως βέβαιο, ότι το Εφετείο προς σχηματισμό του αποδεικτικού του πορίσματος, έλαβε υπόψη και συνεκτίμησε με τα λοιπά αποδεικτικά μέσα και την παραπάνω μαρτυρική κατάθεση όπως και τα ανωτέρω έγγραφα, των οποίων μάλιστα κάνει ειδική μνεία και αξιολόγηση στα με αριθμ. 9 και 11 φύλλα της προσβαλλόμενης.

Τα διδάγματα της κοινής πείρας, δηλαδή οι αρχές για την εξέλιξη των πραγμάτων, που συνάγονται από την παρατήρηση του καθημερινού βίου, την επιστημονική έρευνα και την εν γένει επαγγελματική ενασχόληση, μπορούν να χρησιμοποιηθούν είτε για να εξακριβωθεί η βασιμότητα των πραγματικών περιστατικών, που αποτέλεσαν το αντικείμενο της απόδειξης (ΚΠολΔικ 336 παρ. 4), είτε για να γίνει, μετά την εξακρίβωση της βασιμότητας αυτών, η υπαγωγή τους σε νομικούς κανόνες (ΑΠ 87/2013, ΑΠ 92/2013). Η παραβίαση των διδαγμάτων της κοινής πείρας τα οποία πρέπει να καθορίζονται, ιδρύει τον από τον αριθμό 1 εδ. β του άρθρου 559 ΚΠολΔ. λόγο αναίρεσης, μόνο αν τα διδάγματα αυτά αφορούν την ερμηνεία κανόνων δικαίου ή την υπαγωγή των πραγματικών γεγονότων σ’ αυτούς. Ο λόγος πάντως αυτός δεν ιδρύεται όταν τα διδάγματα της κοινής πείρας χρησίμευσαν προς έμμεση απόδειξη για τη συναγωγή δικαστικών τεκμηρίων, καθώς και όταν χρησιμοποιούνται για τη υπό του δικαστηρίου εξακρίβωση της ύπαρξης πραγματικών περιστατικών, γιατί στην περίπτωση αυτή πρόκειται για εκτίμηση πραγμάτων, εκφεύγουσα του αναιρετικού ελέγχου, κατά το άρθρο 561 παρ. 1 ΚΠολΔ.(ΑΠ177/2014). Στην προκειμένη περίπτωση, με σκέλος του τρίτου λόγου της αίτησης αναίρεσης ο αναιρεσείων, σε σχέση με το αποδεικτικό πόρισμα του Εφετείου ως προς το ύψος του συμφωνηθέντος και καταβληθέντος τιμήματος, κατ’ επίκληση πλημμελειών από το άρθρο 559 αριθμ.1β και 8 μέμφεται την προσβαλλόμενη απόφαση, αντίστοιχα διότι: α)παρέβη το δίδαγμα κοινής πείρας, ότι δηλαδή στο συμβόλαιο αναγράφεται μικρότερο τίμημα, που αντιστοιχεί στην αντικειμενική, του πράγματι καταβληθέντος, αντίστοιχου της εμπορικής αξίας, δεχόμενη ότι δεν αποδείχθηκε ότι το τίμημα ήταν μεγαλύτερο του αναγραφόμενου στο συμβόλαιο αγοράς, και β) δεν έλαβε υπόψη και δεν εκτίμησε την ένορκη κατάθεση του εξετασθέντος μάρτυρος Α. Γ. και το περιεχόμενο της από Ιουνίου 1993 τεχνικής έκθεσης αυτοψίας του μηχανικού Ν. Δ.. Οι λόγοι είναι απαράδεκτοι, εφόσον κατ’ επίφαση δήθεν αναιρετικών πλημμελειών, πλήττεται η αναιρετικώς ανέλεγκτη επί της ουσίας κρίση του Εφετείου, ενώ το επικαλούμενο ως δίδαγμα κοινής πείρας, εκτός του ότι δεν φέρει τέτοιο χαρακτήρα, η μη χρησιμοποίηση αυτού έγινε στο πλαίσιο της συναγωγής του αποδεικτικού πορίσματος. Εξάλλου, η εκτίμηση των μαρτυρικών καταθέσεων και των αποδείξεων εν γένει, δεν αποτελούν πράγμα, με την προαναφερόμενη έννοια του αριθμού 8 του άρθρου 559ΚΠολΔ.

Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, πρέπει να απορριφθεί η κρινόμενη αίτηση αναίρεσης και να διαταχθεί η εισαγωγή του κατατεθέντος από τον αναιρεσείοντα παραβόλου στο Δημόσιο Ταμείο (αρθρ.495 παρ.4 ΚΠολΔ). Διάταξη για δικαστική δαπάνη δεν θα περιληφθεί λόγω της ερημοδικίας των αναιρεσιβλήτων.

ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ

Απορρίπτει την από 12 Νοεμβρίου 2015 αίτηση του Α. Γ. για αναίρεση της 25/2015 απόφασης του Εφετείου Αθηνών.

Διατάσσει την εισαγωγή του κατατεθέντος παραβόλου στο Δημόσιο Ταμείο.

Κρίθηκε, αποφασίσθηκε στην Αθήνα, στις 17 Ιανουαρίου 2017.

Δημοσιεύθηκε σε δημόσια συνεδρίαση στο ακροατήριό του, στην Αθήνα, στις 25 Απριλίου 2017.

Η ΑΝΤΙΠΡΟΕΔΡΟΣ    Η ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ