Η δικαστική εκπροσώπηση ανηλίκου και οι συνέπειες από την ενηλικίωσή του σε εκκρεμή δίκη

Ένα θέμα που απασχολεί συχνά πελάτες αλλά και συναδέλφους, ιδιαίτερα σε αγωγές διάρρηξης απαλλοτρωτικής δικαιοπραξίας, στις περιπτώσεις όπου ο γονέας ..

μεταβίβασε στο ανήλικο τέκνο του κάποιο περιουσιακό στοιχείο αξίας, είναι η δικαστική εκπροσώπηση του ανηλίκου, δηλαδή προς ποίον ακριβώς πρέπει να στραφεί η αγωγή, προκειμένου να είναι αυτή νόμιμη και να μην τύχει απόρριψης για τυπικούς λόγους, όπως επίσης και τι γίνεται εάν ο ανήλικος ενηλικιωθεί μετά την κατάθεση της αγωγής και όσο διαρκεί η δίκη.

Ειδικότερα, κατά τη διάταξη του άρθρου 1510 του Αστικού Κώδικα, η μέριμνα για το ανήλικο τέκνο είναι δικαίωμα και καθήκον των γονέων (γονική μέριμνα), οι οποίοι την ασκούν από κοινού. Η γονική μέριμνα περιλαμβάνει την επιμέλεια του προσώπου, τη διοίκηση της περιουσίας και την εκπροσώπηση του τέκνου σε κάθε υπόθεση ή δικαιοπραξία ή δίκη, που αφορούν το πρόσωπο ή την περιουσία του. Κατά τις διατάξεις των άρθρων 1512 και 1514 του ίδιου Κώδικα, στις περιπτώσεις όπου υπάρχει διακοπή της συμβίωσης των συζύγων, την άσκηση της γονικής μέριμνας, εφόσον αυτοί διαφωνούν, ρυθμίζει το δικαστήριο. Τέλος, κατά τη διάταξη του άρθρου 1518 παρ. 1 του Α.Κ., η επιμέλεια του προσώπου του τέκνου περιλαμβάνει ιδίως την ανατροφή, την επίβλεψη, τη μόρφωση και την εκπαίδευσή του, καθώς και του προσδιορισμό του τόπου διαμονής του. Από το συνδυασμό των διατάξεων που προαναφέρθηκαν συνάγεται ότι, μετά τον ν. 1329/1983, η άσκηση της γονικής μέριμνας έχει ανατεθεί και στους δύο γονείς του ανήλικου τέκνου από κοινού και ότι ένα μέρος του καθόλου ιδιόρρυθμου αυτού δικαιώματος, αλλά και καθήκοντος, είναι η επιμέλεια του προσώπου του τέκνου. Περιλαμβάνει δε η επιμέλεια, όπως συνάγεται από το χρησιμοποιούμενο στην πιο πάνω διάταξη του άρθρου 1518 Α.Κ. επίρρημα «ιδίως», κάθε θέμα το οποίο σχετίζεται με την ανάπτυξη της σωματικής, πνευματικής και ψυχικής προσωπικότητας του ανήλικου τέκνου (όπως στέγη, ντύσιμο, τροφή, υγεία, μόρφωση, επαγγελματική εκπαίδευση, ηθική διαπαιδαγώγηση). Περαιτέρω, ενόψει του όλου περιεχομένου των πιο πάνω διατάξεων και του επιδιωκομένου με αυτές σκοπού, που συνίσταται στο να ασκείται η γονική μέριμνα κατά κανόνα από τους δύο γονείς από κοινού, είναι φανερό ότι, αν η άσκηση της γονικής μέριμνας έχει κατανεμηθεί ανάμεσα στους γονείς, λόγω διάστασής τους, κατ' άρθρο 1514 ΑΚ και η επιμέλεια του ανηλίκου έχει ανατεθεί με δικαστική απόφαση στον έναν από τους γονείς λ.χ. τη μητέρα, τότε η τελευταία έχει αρμοδιότητα να αποφασίζει για τα τρέχοντα και καθημερινά μόνο θέματα τα σχετιζόμενα με την επιμέλεια του τέκνου και όχι για τα λοιπά (σοβαρά) θέματα, επί των οποίων η λήψη αποφάσεως εξακολουθεί να παραμένει στον πυρήνα της γονικής μέριμνας.

Γι' αυτό είναι απαραίτητο, εφόσον η γονική μέριμνα ανήκει και στους δύο γονείς, να αποφασίζουν αυτοί από κοινού για τέτοια θέματα και, αν διαφωνούν, να αποφασίζει, κατ' άρθρο 1512 ΑΚ, το δικαστήριο (ΑΠ 1321/1992). Εξάλλου, κατά το άρθρο 64 Κ.Πολ.Δ., οι ανίκανοι να παρίστανται στο δικαστήριο με το δικό τους όνομα εκπροσωπούνται από τους νόμιμους αντιπροσώπους τους. Προκειμένου δε περί ανηλίκων, οι οποίοι, όπως προκύπτει, από τις διατάξεις των άρθρων 127 παρ. 1 ΑΚ, 63 και 64 του Κ.Πολ.Δ., ως ανίκανοι για δικαιοπραξία δεν έχουν δικαίωμα να παρίστανται στο δικαστήριο με το δικό τους όνομα, νόμιμοι αντιπρόσωποί τους είναι οι γονείς τους, οι οποίοι, κατ' άρθρο 1510 ΑΚ, από κοινού ασκούν τη γονική μέριμνα επ' αυτών (ΑΠ 1864/1984, 511/1989, 1005/2006).

Από το συνδυασμό των διατάξεων των άρθρων 127, 1510 ΑΚ, 63 και 64 ΚΠολΔ προκύπτει με σαφήνεια ότι με την ενηλικίωση του φυσικού προσώπου, δηλαδή με την συμπλήρωση του 18ου έτους της ηλικίας του παύει τούτο να εκπροσωπείται από το γονέα ή από τους γονείς του που ασκούν τη γονική μέριμνα για το πρόσωπο αυτού και καθίσταται ικανό για κάθε δικαιοπραξία, όπως επίσης και να παρίσταται στο δικαστήριο με δικό του όνομα για να υπερασπίζεται τα δικαιώματά του. Εξάλλου από το συνδυασμό των διατάξεων των άρθρων 286 στοιχ. α, 287 και 289 ΚΠολΔ προκύπτει ότι η ενηλικίωση του διαδίκου, που γίνεται κατά τη διάρκεια της δίκης σε οποιοδήποτε στάδιο και αν βρίσκεται αυτή, επιφέρει τη βίαιη διακοπή της. Η διακοπή όμως της δίκης δεν επέρχεται αυτοδικαίως από την ενηλικίωση αλλά από τη γνωστοποίηση της από το διάδικο που έχει το δικαίωμα να επαναλάβει αυτή στον αντίδικο του ή από εκείνον που ήταν πληρεξούσιος αυτού κατά το χρόνο που επήλθε ο λόγος της διακοπής ή πληρεξούσιος του νομίμου αντιπροσώπου του κατά τον εν λόγω χρόνο. Η γνωστοποίηση αυτή γίνεται με την επίδοση σχετικού δικογράφου ή με προφορική δήλωση στο ακροατήριο κατά την επιχείρηση της διαδικαστικής πράξεως. Η δίκη που διακόπηκε μ' αυτόν τον τρόπο επαναλαμβάνεται εκούσια με ρητή ή σιωπηρή δήλωση του διαδίκου υπέρ του οποίου διακόπηκε, όπως επίσης και από τον αντίδικό του, που μπορεί να επισπεύσει την επανάληψη της προσκαλώντας τον προς το σκοπό αυτό με κοινοποίηση σχετικού δικογράφου. Εάν δεν γίνει η γνωστοποίηση της ενηλικιώσεως κατά τα προαναφερόμενα η δίκη δεν διακόπτεται αλλά συνεχίζεται νόμιμα και εκδίδεται απόφαση στο πρόσωπο του αρχικού διαδίκου (ΑΠ. 1061/1983 Δ.15.592 ΑΠ 244/76 ΝοΒ 24.783, ΕΑ 4769/1975 Αρμ. 30.630. Εφ.Πατρ. 155/1991 ΕλλΔνη 32.1349).

Από τις ίδιες ως άνω διατάξεις επίσης συνάγεται ότι στην περίπτωση κατά την οποία διάδικοι στην πρωτόδικη δίκη ήσαν οι ασκούντες τη γονική μέριμνα ανηλίκου, που όμως ενηλικιώθηκε μετά την έκδοση της οριστικής απόφασης, η έφεση κατά της τελευταίας πρέπει ν' απευθύνεται κατά του ενηλικιωθέντος διαδίκου υπό την προϋπόθεση ότι ο εκκαλών μέχρι την άσκηση της έφεσης έλαβε γνώση της ενηλικίωσης αυτού και όχι κατά των νομίμων αντιπροσώπων του, οι οποίοι δεν νομιμοποιούνται πλέον παθητικά, αλλιώς αυτή είναι απορριπτέα ως απαράδεκτη κατ' άρθρο 532 ΚΠολΔ (ΑΠ 833/2005 ΕλλΔνη 47.126). Επίσης και ενεργητικά η έφεση, επί ποινή απαραδέκτου, πρέπει να ασκηθεί αποκλειστικά από τον ενηλικιωθέντα αυτόν διάδικο (Εφ.Αθ. 2103/1995 Ελλ.Δνη 39.385, Εφ.Αθ. 3820/1993 Ελλ.Δ/νη 35.470 Ε.Α 2822/1990 Ελλ.Δνη 33.899). Τα ίδια ισχύουν για την ταυτότητα του νομικού λόγου και στην περίπτωση που η ενηλικίωση επήλθε πριν από την έκδοση της οριστικής απόφασης, χωρίς να λάβει χώρα βιαία διακοπή της δίκης με νομότυπη γνωστοποίηση του λόγου της ενηλικίωσης.

Γράφτηκε από τον/την Θάνος Ρόζου στις 17 Μαΐου 2013.

ΠΗΓΗ: http://www.nomikosodigos.info