Τουρκικές γαίες, εφαρμογή οθωμανικής νομοθεσίας στις Νέες Χώρες, διάκριση των γαιών κατά τον τουρκικό νόμο "περί γαιών"-5/1980 ΑΠΟΦ ΕΙΣΠΡΚΑΤΕΡ

 

5/1980 ΑΠΟΦ ΕΙΣΠΡΚΑΤΕΡ(166333).ΑΡΜ/1980 (887) Τουρκικές γαίες, εφαρμογή οθωμανικής νομοθεσίας στις Νέες Χώρες, διάκριση των γαιών κατά..

τον τουρκικό νόμο "περί γαιών" σε πέντε κατηγορίες, ειδικότερος προσδιορισμός των γαιών που περιλαμβάνονται σε κάθε μια από τις παραπάνω κατηγορίες, γαίες "καθαράς κυριότητος" και νομικό καθεστώς τους, γαίες "δημοσίες", σ` αυτές μπορούσε ν`αποκτηθεί δικαίωμα εξουσιάσεως χρήσεως (τεσσαρούφ), δικαίωμα του κατόχου τους, γαίες "εγκατελειμμένες", ποιες θεωρούνται τέτοιες, νομικό καθεστώς τους, μετατροπή του δικαίωματος εξουσιάσεως των δημοσίων γαιών, μετά την απελευθέρωση από του Τούρκους, σε δικαίωμα κυριότητας, οι κοινότητες (και οι δήμοι) στις Νέες Χώρες απέκτησαν την κυριότητα των βοσκήσιμων εκτάσεων, που κατά το οθωμανικό δίκαιο είχαν αφεθεί στην κοινή χρήση των κατοίκων των χωριών που αποτέλεσαν τις κοινότητες, όλες οι υπόλοιπες γαίες, που δεν ανήκαν σε φυσικά πρόσωπα, περιήλθαν στο Ελληνικό Δημόσιο, μη δυνατότητα χρησικτησίας σ`αυτές τις γαίες τόσο στο οθωμανικό όσο και στο ελληνικό δίκαιο.

 

ΕίοαγγΠρωτΚατερ 5/1980

Εισαγγελεύς: Γεώργιος Χατζϊκος.

Λαβόντες υπ` όψει: Α) Τάς διατάξεις: α) Του αρθρ. 18 του ν.δ. της 22.4/16.5.1926 "περί απαγορεύσεως λήψεως προσωρινών μέτρων κατά του Δημοσίου", διατηρηθέντος εν ισχύϊ, ως μη καταργηθέντρς υπό των αρθρ. 1 Ιδ. ε`, 4, 39, 51 ΕίσΝΚ ΠολΔ. β) Του αρθρ. 22 § § 1 και 2 του α.ν. 1539/ 1938 "περί προστασίας των Δημοσίων κτημάτων", ως ετροποποιήθηκαί συνεπληρώθη δι` αρθρ. 30 ν. 3800/1957, διατηρηθέντος εν ισχύϊ δι` αρθρ. 18 ΕίσΝΚΠολΔ. γ) Του αρθρ. 1 § 1 του ν.δ. 31 της 27.11/2.12.1988 "περί προστασίας τών οργανισμών τοπικής αυτοδιοικήσεως", δ) Του αρθρ. 1 § 1 του α.ν. 263/1968. Β) Τήν άπό 24.8.1979 (αριθ. πράξεως καταθέσεως 8/25.8.79) αίτησιν του Δήμου Λιτόχωρου, δια της οποίας ούτος αιτείται τήν λήψιν μέτρων προς ρύθμισιν της διακατοχής (νομής), της εν αυτή (αιτήσει) διαλαμβανομένης και περιγραφόμενης, κατά θέσιν, όρια και εμβαδόν εκτάσεως, μεταξύ αυτού και τών καθ` ών αύτη Ιδιωτών Α.Κ. %αί Λ.Σ., κατοίκων Λιτόχωρου καί Κατερίνης αντιστοίχως. Γ) Τάς κυρίας προφορικώς έπ` ακροατηρίων ασκηθείσας παρεμβάσεις τών. . .Επειδή, όσον άφορα τάς Νέας Χώρας ("Ηπειρον, Μακεδονίαν και νήσους Αιγαίου, πλην Σάμου και Κρήτης), δια της μεταξύ `Ελλάδος καί Τουρκίας συναφθείσης συνθήκης ειρήνης, της 1/14 Νοεμβρίου 1913, ώρίσθη (ιδιαιτέρως δι` αρθρ. 5 Ιδ. 5, 6 Ιδ. 2, 7, 11 Ιδ. 1 καί 12) , οτι, τα κεκτημένα περιου σιακά δικαιώματα τών ιδιωτών, συμφώνως τη οθωμανική νομοθεσία, θά ώσιν σεβαστά και απαραβίαστα, και ουδείς θά στερηθή της ιδιοκτησίας του. Δι` άρθρου δέ 2 του v., 147/1914, ώς συνεπληρώθη δι` αρθρ. 9 του ν. 262/1914, (ούτινος αϊ διατάξεις, επεξετάθησαν Δυτική Θράκη, δια του ν.δ. της 26.10/11.11.1923), ώρίσθη οτι, "διατηροΰνται εν ίσχύϊ αί περί γαιών διατάξεις, αϊ ρυθμίζουσαι τά υπ` αυτών ιδιωτικής φύσεως δικαιώματα, τών περί τούτων δικαιοπραξιών συντελουμένων εφ` έξης κατά τους ελληνικούς νόμους". "Οθεν, εις τήν απασχολούσαν ήμας περίπτωσιν, αί περί γαιών διατάξεις, εΰρηνται εις τά έξης τουρκικά νομοθετήματα: α) εις τον "περί γαιών" νόμον της 7 Ραμαζάν 1274 από έτους Έγείρας - καθ` ημάς 1856 μ.Χ., β) εις τδν "περί ταπίων" νόμον της 8 Δζεμάζηλ Άχίρ 1275 (1867)., γ) εις τάς οδηγίας "περί Ιγγράφων ταπίων" της 7 Σαπάν 1276 (1858) , δ) εις τάς διασαφητικάς διατάξεις περί ταπίων της 15 Σαπάν 1276 (1858) καί ε) εις τάς διατάξεις του Οθωμανικού Άστικού Κωδικός τής 8 Σιλιχιτζέ 1285 (1869).

Επειδή, κατά το άρθρον 1 του περί γαιών νόμου, "αϊ εν τώ όθωμανικώ κράτει ευρισκόμεναι γαΐαι, ανάγονται εις πέντε κατηγορίας: Α) Γαΐαι καθαρά: κυριότητος (Έραζίι μεμλουκέ) , ήτοι γαΐαι εξουσιαζόμεναι λόγω κυριότητος. Β) Δημόσιαι γαΐαι (Έραζίι μιριγέ). Γ) Γαΐαι άφιερωμέναι (Έραζίι μεβκουφέ) . Δ) Γαΐαι εγκαταλελειμμέναι (Έραζίι μετρουκέ) . Ε) Γαΐαι νεκραί (Έραζίι ,μεβάτ) . Ούτω, αϊ γαΐαι καθαράς κυριότητος (μεμλουκέ ή μουλκιέτ) , κατ` αρθρ. 2 του νόμου τούτου, είναι τεσσάρων ειδών, ήτοι, Α) Αί εν τοις χωρίοις καί κώμαις (Κασαπάτ) , καθώς καί αί εις τά άκρα (Κενάρ) αυτών. . . Β) Αί εκ τών δημοσίων γαιών χωρισθείσαι, αί αδεία του ιερού νόμου εις τήν καθαράν κυριότητα τινός υπαχθείσαι... Γ) Αί δεκατιζόμεναι γαΐαι. Δ) Αϊ φορολογούμεναι γαΐαι. Κατά το αρθρ. 3 § 1 του αυτού νόμου, "δημόσιαι γαΐαι είναι οί αγροί, οι λειμώνες, τά λειβάδια, τά θέρετρα, ήτοι αί χειμεριναί και θεριναί βοσκαί, τα δάση και τά παρόμοια τούτων, τών οποίων ή κυριάτης (ρεκεπέ ή ρεκαμπέ) ανήκει τώ Δημοσίω, και παρεχωρούντο (ίχαλέ βέ τεβφήζ) υπό της κυβερνήσεως". `Ομοίως κατ` αρθρ. 4 § 1 του άνω νόμου, αί άφιερωμέναι γαΐαι (Μεβκουφέ) είναι δύο ειδών: α) Αί γαϊαι καθαράς ιδιοκτησίας, αίτινες εχουσιν αφιερωθεί συνωδά τώ ίερώ νόμο), και β) αί υπό τών δημοσίων γαιών χωρισθείσαι, και πάρα τών σουλτάνων, ή και παρ` άλλων ατόμων, αδεία σουλτανική, αφιερωθείσαι (έβκάφ σανηρά - μη καθαρώς (αληθώς) βακουφικαι γαΐαι) . Επίσης κατ` άρθρον 5` ιδίου νόμου, αί έγκαταλελειμμέναι γαΐαι (μετρουκέ) είναι δύο ειδών: Α) Αί δια την γενικήν χρήσιν εγκαταλειφθείσαι, οίαι αί δημόσιαι οδοί, και Β) Αί ορισθείσαι και εγκαταλειφθείσαι, δι` απαντάς τους κατοίκους μιας ή και περισσοτέρων κωμών ή χωρίων. Τοιαύται είναι αί εγκαταλειφθεΐσαι βοσκαί. Καί τέλος, κατ` άρθρον 6 ίδιου νόμου, νεκραί γαΐαι (μεβάτ) ονομάζονται αί μή ευρισκόμενα, υπό την εξουσίαν τινός, ή αί μή εγκαταλειφθείσαι τοις κατοίκοις, αί κείμεναι μακράν τών κωμών και χωρίων, εις απόστασιν ώστε να μή ακούηται φωνή μεγαλοφώνου, ήτοι αί απέχουσαι τών κατοικουμένων τόπων κατά εν και ήμισυ μίλιον ως εγγιστα, ήτοι ήμίσειαν ώραν" (βλ. καί αρθρ. 1271 ΤουρκΑΚ) .

"Οσον άφορα τάς καθαράς κυριότητος γαίας, αύται δέν υπάγονται εις τον περί γαιών νόμον, αλλ` έπ` αυτών εφαρμόζονται αί κείμεναι διατάξεις τών βιβλίων του ιερού δικαίου (αρθρ. 2 § τελευτ. του περί γαιών νόμου) . Αί γαΐαι αύται ανήκον εις τον ίδιοκτήτην αυτών κατά κυριότητα, μετεβιβάζοντο κληρονομικώς, εφηρμόζοντο έπ` αυτών αί διατάξεις αί αφορώσαι την υποθήκην, την αφιέρωσιν και τό δικαίωμα προτιμήσεως (σουφά) , (αρθρ. 2 ως άνω νόμου) , ώς καί έπ` αυτών ηδύνατο να ενεργηται πάσα σύμβασις αγοραπωλησίας ελευθέρως, πάσα δωρεά, διά πάσας δέ τάς ανωτέρω μεταβιβάσεις, εξεδίδετο υπό του τούρκικου κτηματολογίου τίτλος (σενέτ) , όστις απετέλει συστατικόν και ουχί αποδεικτικόν στοιχείον, εφαρμοζομένου κατά τά λοιπά του νόμου "περί τών τίτλων τών εκδοθησομένων παρά του Δεφτερχανέ δια τά κτήματα καθαράς ιδιοκτησίας", τής 28 Ρεδζέπ 1294 ή 28.8.1290 (1878), όστις έν αρθρ. 14, αναφέρεται περί δικαιωμάτων μεταγραφής (Έμλάκι σιρφέ ήτσούν δεφτερχανέδ βηρηλεδζέκ σενέδ` ατά δαήρ δίρ).

"Οσον άφορα τας δημοσίας γαίας, αύται παρεχωρούντο υπό της Κυβερνήσεως διά τίτλου (ταπίου) , φέροντος τόν σουλτανικόν Τουγράν, ήτοι δι` αυτών (ταπίων) δέν παρεχωρείτο ή κυριότης (ρεκαπέ ή ρεκαμπέ-τεμλίκέν ίκτά) , άλλα ή επικαρπία, τουτέστιν "ή εξουσίασις χρήσεως (τεσσαρούφ-ίστιγλάλεν ίκτά) , απετελούν δέ ταύτα (ταπία), κατ` αρθρ. 8 του περί γαιών νόμου, αποδεικτικά και ουχί συστατικά στοιχεία τής τοιαύτης εξουσιάσεως. Τούτο προκύπτει και έκ του αρθρ. 78 του ώς άνω νόμου, κατά τό οποίος, "εάν τις εξουσιάση και καλλιεργήση επί δέκα ετη άνευ αμφισβητήσεως, δημοσίας και αφιερωμένας γαίας, αποκτά δικαίωμα εγκαταστάσεως, αί δέ γαΐαι αύται δέν θεωρούνται αδέσποτοι, είτε ό εξουσιάζων κατέχει έγκυρον εγγραφον είτε μή, δέον δέ νά τώ δοθή έκ νέου δωρεάν έγγραφον ταπίον. Λέγεται δέ ταπίον, τό έναντι του δικαιώματος εξουσίας (Χάκι τεσσαρούφ) , διδόμενον ποσόν (μοατζελέ) , όπερ εισεπράττετο διά τό Δημόσιον, υπό του ειδικού υπαλλήλου. Έπί τών τοιούτων γαιών, ο κάτοχος δέν εδικαιούτο νά ενάσκηση δικαιώματα κυριότητος, ήτοι δέν εδικαιούτο νά πωλήση, νά δωρήση, νά αφιέρωση και νά κληροδοτήση αυτάς, άλλα μόνον, άνευ αδείας του ειδικού υπαλλήλου, νά καλλιεργήση αύτάς, νά τάς παραχώρηση ως χρησιδάνειον, ν` άνοιξη αύλακας προς άρδευσιν, άδεία δέ του ειδικού υπαλλήλου, νά φύτευση δένδρα, ν` άνεγείρη οικοδομάς, νά παραχώρηση τήν γαΐαν έναντι αντιτίμου ή και δωρεάν εις έτερον, καί νά κληρονομήση αύτάς. Δέν δύναται όμως, καίτοι υφισταμένης αδείας του ειδικού υπαλλήλου, νά κατασκευάση πλίνθους έκ του χώματος τής γης, νά αφιέρωση αυτήν, νά εξασφάλιση την μετά τόν θάνατον πληρωμήν των χρεών του, έκ του αντιτίμου ταύτης, ούτε εντός αυτής νά ενταφίαση νεκρόν.

Τέλος, όσον άφορα τάς εγκαταλελειμμένας γαίας, ήτοι γαίας, ών ή κυριότης ανήκει τώ Δημοσίω, και τών οποίων ή επικαρπία παραχωρείται τώ λαώ, εις ταύτας υπάγονται, πάσαι αί κατά τά άρθρα 91-102 του άνω νόμου γαΐαι, ήτοι τά δάση (παλταλίκ) , αί οδοί, αί πλατεΐαι, οι τόποι αγορών και πανηγύρεων, οι άλωνότοποι, αί βοσκαί (βοσκήσιμοι γαΐαι) , τά χειμάδια καί θέρετρα (χειμεριναί και θεριναί βοσκαί) , υπό τόν όρον, οτι ταύτα πάντα, εκπαλαι είχον προωρισθη αποκλειστικώς υπό τής Πολιτείας, είτε δι` εκδόσεως αυτοκρατορικών (σουλτανικών) διαταγμάτων (φιρμανιών) , οτε τά διατάγματα ταύτα, κατεχωρούντο εις τό τουρκικόν κτηματολόγιον, είτε άνευ εκδόσεως τοιούτων, τουτέστιν τή ανοχή της Πολιτείας, προς διηνεκή χρήσιν τών κατοίκων (της όλότητος) τών χωρίων ή κωμών. Ή απαρίθμησις τών γαιών τούτων, εις τά άνω άρθρα, είναι περιοριστική καί ουχί ενδεικτική. Ειδικώτερον ώς προς τά χειμάδια καί τά θέρετρα, ήτοι τάς χειμερινάς και θερινάς βοσκάς, λεκτέα τά έξης: Έκ του συνδυασμού τών διατάξεων τών αρθρ. 3, 5, 24, 101, 10ό του άνω νόμου, ταΰτα είναι δύο ειδών: α) εκείνα τά όποια έχουν προωρισθη υπό του οθωμανικού κράτους αποκλειστικώς διά τους κατοίκους ενός ή περισσοτέρων χωρίων (αφέθησαν ύπό τής Πολιτείας τώ λαω) {αρθρ. 101), οπότε ταύτα υπάγονται εις τήν κατηγορίαν των εγκαταλελειμμένων γαιών, του αρθρ. 5 του άνω νόμου, και β) εκείνα τα όποια δεν ανήκουν εις τήν ανω κατηγορίαν, και δύνανται δια ταπίου να εξουσιασθούν (αρθρ. 24, 105) , οπότε ταΰτα υπάγονται εις τήν κατηγορίαν των δημοσίων γαιών του αρθρ. 3 του ως ανω νόμου, ν) τών νεκρών γαιών του αρθρ. 6 του ανω νόμου.

Το άρθρο 101 ορίζει ρητώς οτι: "εκ του χόρτου και του ύδατος τών θέρετρων και χειμαδιών, τών εγγεγραμμένων εν τώ αυτοκρατορικοί κτηματολόγια), τών εκπαλαι προωρισμένων αποκλειστικώς εις τους κατοίκους ενός χωρίον, ή. . . χωρίων, επωφελούνται μόνον οί κάτοικοι του χωρίου δι` ους εϊναι προωρισμένα. . . Δεν πωλούνται, ουδέ αγοράζονται τα τοιαύτα χειμάδια και θέρετρα, ουδέ δίδονται δια ταπίου αποκλειστικώς εις την εξουσίαν τινός, ουδέ καλλιεργούνται άνευ συναινέσεως τών κατοίκων". Βοσκή δέ, (βοσκήσιμοι γαΐαι κατ` αρθρ. 97, βοσκή χειμερινή ή θερινή κατ` αρθρ. 101), είναι, ώς ορίζει τό αρθρ. 98, "ποσότης ωρισμένων εκτάσεων γαιών, ήτις εκπαλαι ώρίσθη και εγκατελείφθη ως τοιαύτη". Έκ τών διατάξεων τών ανω άρθρων (98, 101) , σαφώς προκύπτει ότι, δια τήν κτησιν υπό τών κατοίκων κώμης ή χωρίου, του δικαιώματος να επωφελώνται τών περί ών τα ανω άρθρα χειμερινών καί θερινών βοσκών, δεν άπητεϊτο και επίσημος τις παραχώρησις παρά τοτ τούρκικου κράτους, άλλ` ήρκει ή ανέκαθεν αποκλειστική υπ` αυτών ωρισμένη χρησιμοποίησις ή ωφέλεια εξ αυτών, άφιεμένων, κατ` ενοχήν του τούρκικου κράτους, διατηρούντος τήν έπ` αυτών κυριότητα, προς κοινήν χρήσιν. Τό δέ έκ του αρθρ. 78 του ανω νόμου δικαίωμα μονίμου εγκαταστάσεως, είναι όλως διάφορον του της κυριότητος, κτώμενον δι` εξουσιάσεως και καλλιέργειας επί δεκαετίαν (τεσσαρούφ) άνευ αμφισβητήσεως, έχει εφαρμογήν μόνον επί γαιών καλλιεργησίμων, καί ουχί έγκαταλελειμένων, ώς εν τη ανωτέρω έκτεθείση έννοια, εν ή περιλαμβάνονται και αί χειμεριναί καί θεριναί βοσκαί. (Δια τά δάση ισχύει ειδική νομοθεσία) . Ουδόλως δέ ταύτα (χειμάδια καί θέρετρα) ηδύναντο να πωληθούν ή ν` αγορασθούν δια ταπίου, ή· δια ταπίου νά εξουσιασθούν ύπό τίνος ή τινών, πάσα δ` έπ` αυτών τοιαύτη δια ταπίου πραξις, είναι ανίσχυρος, μη προσπορίζουσα τώ (δήθεν) δικαιούχα) δικαίωμα τι. Πάσα δέ έπί τοιούτου ανίσχυρου τίτλου βασιζόμενη περαιτέρω μεταβίβασις, διά ταπίου ή άλλου τίτλου, ουδέν ισχυροποιεί δικαίωμα υπέρ του δικαιοπαρόχου του δικαιοδόχου.

Επειδή, μετά την απελευθέρωσιν της Μακεδονίας (1912-13), δι` αρθρ. 2 του υπ` αριθ. 2468/20.5. 1917 διατάγματος της προσωρινής εν Θεσσαλονίκη κυβερνήσεως, κυρωθέντος διά του ν. 1072/1917, ανεγνωρίσθη ή κτήσις του δικαιώματος διηνεκούς εξουσιάσεως επί τών δημοσίων γαιών, του περί γαιών οθωμανικού νόμου (αρθρ. 3, 7, 8 αυτού) , έφ` όσον ή δεκαετία συνεπληρούτο μέχρι της 21.5.1917. Δια του αυτού ώς άνω νόμου (1072/17) , τό ρηθέν δικαίωμα εξουσιάσεως επί τών δημοσίων γαιών, μετετράπη αυτοδικαίως, από της δημοσιεύσεως του άνω δ/τος (20.5.17) , εις δικαίωμα κυριότητος, κατά τά 4/5 έξ αδιαιρέτου τών εξουσιαζομένων γαιών, του υπολοίπου 1/5 παραμείναντος εις την κυριότητα του Έλληνικού Δημοσίου, εις ο , ρητέον έν προκειμένω, περιήλθεν ή κυριότης όλων τών εις τό τουρκικόν Δημόσιον ανηκουσών, ώς άνω γαιών, δυνάμει τής Συνθήκης της Λωζάνης, κυρωθείσης δι` αρθρ. 60 § 1 του από 25.8.23 ν.δ/τος. Καί τό δικαίωμα όμως τούτο του Δημοσίου (1/5 εξ αδιαιρέτου) , δυνάμει τών αρθρ. 101-114 του δ/τος τής 11.12.1929, εκδοθέντος κατ` έξουσιοδότησιν του αρθρ. 2 του ν. 4229/29, περιήλθεν αυτοδικαίως καί άνευ έγγραφης τινός εις τά βιβλία μεταγραφών, εις τους κατά την έναρξιν τής ισχύος του δ/τος τούτον συνιδιοκτήτας κατά τά 4/5.

Επομένως, κατά τά ανωτέρω, τό ελληνικόν Δημόσιον, κατ` αρχάς, έν όψει τών άνω θεσπισθέντων υπ` αυτού νόμων, και τής υφισταμένης έν ταις νέαις χώραις, ώς διατηρηθείσης έν ισχύϊ (αρθρ. 2 ν. 147/ 14) περί γαιών τουρκικής νομοθεσίας, δέν έκτήσατο τήν κυριότητα τών καθαρας ιδιοκτησίας (κυριότητος) γαιών του αρθρ. 1 στοιχ. Α`, αρθρ. 21 του περί γαιών νόμου, αλλά καί ούτε έκτήσατο την κυριότητα τών δημοσίων γαιών, του αρθρ. 1 στοιχ. Β`,, αρθρ. 3 και έπ. του αυτού περί γαιών νόμου.

Επειδή, δι` αρθρ. 13 § 2 του άνω υπ` αριθμ. 2468/20.5.17 δ/τος (κυρωθέντος διά ν. 1072/17), ή ισχύς του όποιου, διά του άνω ν. 1072/17, επεξετάθη εις άπαν τό κράτος, ωρίσθη οτι, επί τών εις κοινήν χρήσιν αφειμένων κατά τον νόμον περί γαιών εκτάσεων, έν αίς και αί βοσκαί, εξακολουθούν οί κάτοικοι ν` ασκούν τά δικαιώματα των χρήσεως, μέχρις ότου περί τής διοικήσεως τών εκτάσεων τούτιον προνοήσει ειδικός νόμος. Ακολούθως, δι` αρθρ. 1 έδ. α` του ν. 2074/20, περί τών έν ταΐς νέαις χώραις κοινοτικών γαιών, ωρίσθη οτι, αί εις κοινήν χρήσιν αφειμέναι εκτάσεις, έν αίς καί αί κατ` αρθρ. 97-101 του περί γαιών νόμου βοσκαί (βοσκήσιμοι εκτάσεις, θεριναί καί. χειμεριναί βοσκαί) , καθίστανται περιουσίαι τών συνοικισμών υπέρ τών όποιων είχον ανέκαθεν προωρισθή, παραχωρούμεναι εις τήν πλήρη κυριότητα καί κατοχήν αυτών, αναγνωριζομένων ώς νομικών προσώπων, κατά δέ τό αρθρ. 12 του ν. 1051/1917, όπερ δυνάμει του αρθρ. 2 του ν. 2074/20, είναι εφαρμοστέον επί των ώς άνω εκτάσεων, ή περιουσία συνοικισμού, αναγνωριζομένου εις ιδίαν κοινότητα, καθίσταται περιουσία της υπό του συνοικισμού τούτου αποτελεσθησομένης κοινότητος. Έκ των ανωτέρω διατάξεων σαφώς συνάγεται οτι, από της ισχύος του ν. 2074/20, αί κοινότητες των νέων χωρών, εκτήσαντο την κυριότητα τών βοσκών (βοσκησίμων εκτάσεων-χειμερινών και θερινών βοσκών), αιτινες είχον ανέκαθεν άφεθή κατά τον νόμον περί γαιών εις την κοινήν χρήσιν τών κατοίκων τών χωρίων, άτινα απετέλεσαν τάς κοινότητας ταύτας, έστω και αν αυται φέρουν διάφορον όνομα, και ότι επομένως επαυσεν έκτοτε υφιστάμενον τό προγενέστερον επί τών γαιών τούτων δικαίωμα κυριότητος του ελληνικού Δημοσίου, ώς διάδοχον του τούρκικου Δημοσίου.

Επειδή, τό κατά τους προαναφερόμενους τρόπους, κτώμενον δικαίωμα διηνεκούς εξουσιάσεως, ώς και τό τοιούτον της κυριότητος, ηδύναντο ν` αποκτήσουν μόνον φυσικά καί ουχί νομικά πρόσωπα, διότι τοιαύτα ώς υποκείμενα δικαιωμάτων καί υποχρεώσεων, ύφ` ην εννοιαν δέχεται ταύτα ή ημετέρα νομοθεσία, δεν ανεγνωρίζοντο υπό της τουρκικής νομοθεσίας. "Οθεν κατά την εποχήν του τούρκικου ζυγού, δεν ήτο δυνατή ή, κατ` έφαρμογήν οιασδήποτε τών προαναφερθεισών διατάξεων του οθωμανικού νόμου περί γαιών, απόκτησις κυριότητος ή απόκτησις δικαιώματος διηνεκούς έξουσιάσεως παρά τών διαφόρων κοινοτήτων, καί αν ετι αί εκτάσεις αύται, εχρησιμοποιούντο ανέκαθεν υπό τών κατοίκων των. Δι` αυτόν ακριβώς τόν λόγον, εξεδόθη ο προμνησθείς ν. 2074/20, όστις ώρισεν τα ανωτέρω προρρηθέντα. Έκ πάντων τών ανωτέρω, παρέπεται οτι, εν ταΐς νέαις χώραις, εις ας περιλαμβάνεται και ή Μακεδονία, οι μετά την απελευθέρωσιν αυτών, συσταθέντες ώς νομικά πρόσωπα πλέον, δήμοι και κοινότητες, εκτήσαντο κατά κυριότητα, μόνον τ` ακίνητα εκείνα, περί ών λαμβάνει πρόνοιαν ο άνω ν. 2074/ 1920, και ουδέ έτερον, πάντων τών υπολοίπων, τών μή ανηκόντων ή περιελθόντων εις φυσικά πρόσωπα, ανηκόντων οπωσδήποτε εις τό ελληνικόν Δημόσιον, τούθ` όπερ απετέλει και τον κανόνα. Περίπτωσις κατά την οποίαν, δήμος τις ή κοινάτης, ή -και φυσικόν πρόσωπον, ηδύνατο νά καταστή είς τάς ώς ανω χώρας, κύριος ακινήτου διά χρησικτησίας, δεν ήτο δυνατόν νά υπάρξη, ούτε κατά τήν διάρκειαν του τούρκικου ζυγού, διότι, έκ τών διατάξεων τών αρθρ. 1248 και 1614 του Όθωμανικού Άστικού Κωδικός, τοιούτος θεσμός δεν αναγνωρίζεται παρ` αυτού ώς τρόπος κτήσεως κυριότητος, τόσον διά τά ακίνητα καθαρας ιδιοκτησίας, όσον και διά τάς δημοσίας γαίας, ουδέ ακόμη και διά τάς εγκαταλελειμμένας τοιαύτας, ούτε μεταγενεστέρως δι` ακίνητα περιελθόντα εις τό Δημόσιον, διότι άπό της 12.9.15, δι` αλλεπαλλήλων διαταγμάτων, εκδοθέντων εις εκτέλεσιν του ν. ΔΞΗ`/1912, ανεστάλη ή λήξις πάσης παραγραφής δικαιωμάτων του αστικού δικαίου, ώς καί πάσης χρησικτησίας, μέχρι της 16.5.26, δτε εξεδόθη τό από 22.4/10.5.26 ν.δ. "περί διοικητικής άπαβολης από τών κτημάτων της `Αεροπορικής `Αμύνης κλπ.", εν αρθρω 21 του οποίου ορίζεται οτι, "τά επί ακινήτων κτημάτων δικαιώματα του Δημοσίου, τής `Αεροπορικής αμύνης και των Ιερών Μονών, είς ουδεμίαν υπόκεινται εις τό μέλλον παραγραφήν, ή δε αρξαμένη παραγραφή ουδεμίαν νόμιμον συνέπειαν κέκτηται, αν μέχρι τής δημοσιεύσεως του παρόντος δέν συνεπληρώθη ή τριακονταετής παραγραφή κατά τους ισχύοντας νόμους".

(Περί πάντων τών ανωτέρω, βλ. Δημ. Νικολαίδου, `Οθωμανικοί Κώδικες 1890 έν μεταφράσει τόμ. Β` σελ. 954 έπ. 10Ο5 έπ., Μιλτ. Καρατζίδου, εφέτου, Ερμηνεία τοΰ περί γαιών νόμου εν Τουρκία 1913 - εισαγωγή καί άρθρα -, Ίωάν. Καραγιάννη, πρώην δικαστού νΰν δικηγόρου, μελέτη είς ΝοΒ 26. 1133 καί τάς έκεϊσε παραπομπάς εις νμλγ. καί συγγραφείς, υπ` αριθ. 46/7.2.80 εγγραφον Έλ. `Ινστιτούτου Διεθνούς καί `Αλλοδαπού Δικαίου, ΑΠ 328/ 77 ΝοΒ 25.1339, ΑΠ 1129/77 ΝοΒ 26.935, Εφ Λαρ 306/79 ΈλΔνη 20.468, ΕφΘρ 152/72 αδημοσίευτος υφισταμένη έν τη δικογραφία, Εφθεσ 1810/76 αδημοσίευτος προσκομισθείσα υπό αιτούντος Δήμου Λιτόχωρου.

Α.Σ.