Απόκτηση Κυριότητας με Χρησικτησία (Μεταβατικές Διατάξεις Ιόνιου ΑΚ και Νέου ΑΚ)
Από τις διατάξεις των άρθρων 216 παρ. 1 Κ.Πολ.Δ. και 1041, 1045 και 1094 Α.Κ, προκύπτει ότι επί διεκδικητικής ή αναγνωριστικής της κυριότητας ακινήτου αγωγής, ο ενάγων οφείλει να επικαλεσθεί στο δικόγραφο της, πλην άλλων, κάποιο προβλεπόμενο από τον...
Από τις διατάξεις των άρθρων 216 παρ. 1 Κ.Πολ.Δ. και 1041, 1045 και 1094 Α.Κ, προκύπτει ότι επί διεκδικητικής ή αναγνωριστικής της κυριότητας ακινήτου αγωγής, ο ενάγων οφείλει να επικαλεσθεί στο δικόγραφο της, πλην άλλων, κάποιο προβλεπόμενο από τον...
νόμο τρόπο, με τον οποίο απέκτησε την κυριότητα του ακινήτου. Τέτοιος τρόπος κτήσης κυριότητος μπορεί να είναι ο παράγωγος τρόπος (όπως η πώληση, η κληρονομική διαδοχή εκ διαθήκης η εξ αδιαθέ του, η δωρεά εν ζωή), οπότε πρέπει να επικαλεστεί το συμβολαιο γραφικό έγγραφο και τη μεταγραφή τούτου, το κληρονομητήριο ή την αποδοχή κληρονομίας και τη μεταγραφή της αποδοχής, με την οποία θεωρείται ότι περιήλθε στον ενάγοντα η κυριότητα του ακινήτου. Σε περίπτωση δε που ο εκάστοτε εναγόμενος με τις προτάσεις της πρωτοβάθμιας συζήτησης αμφισβητήσει ειδικώς την κυριότητα των δικαιοπαρόχων του εκάστοτε ενάγοντος επί του ακινήτου, πρέπει, για το ορισμένο της αγωγής, ο ενάγων, είτε με την αγωγή, καθ υποφορά, είτε με τις προτάσεις της ίδιας συζήτησης (κατ επιτρεπτή συμπλήρωση της αγωγής), να καθορίσει με σαφή έκθεση γεγονότων τον τρόπο κτήσης κυριότητας από τον άμεσο δικαιοπάροχό του και αν είναι ανάγκη και των απωτέρων δικαιοπαρόχων του, φθάνοντας μέχρι πρωτοτύπου τρόπου κτήσης κυριότητας, δυναμένου να αντιταχθεί κατά των τρίτων, όπως είναι η έκτα κτη χρησικτησία (Α.Π. 80/2006 ΝοΒ 2006.1022, Α.Π. 283/2005 ΕλλΔ νη 2006. 1344, Α.Π. 1438/1999 ΕλλΔνη 2000.682).
Συνίσταται δε ο εν λόγω τρόπος στο ότι ο δικαιοπάροχος έχει στη νομή του, δηλαδή στη φυσική του εξουσία με διάνοια κυρίου, το ακίνητο για μια συνεχή εικοσαετία, ενώ κατά τον Ιόνιο Αστικό Κώδικα, που ίσχυσε ως την εισαγωγή του ΑΚ, στις 23.2.1946, ο τρόπος αυτός συνίστατο στο ότι το ίδιο πρόσωπο είχε συνεχή, αδιάκοπη, ειρηνική, δημόσια, αναμφίβολη και με σκοπό την προσπόριση κυριότητας, διακατοχή στο ακίνητο επί μία τριακονταετία. Στην τελευταία δε αυτή περίπτωση, πρέπει για το ορισμένο της αγωγής να αναφέρονται οι διακατοχικές πράξεις του δικαιοπαρόχου του στο ακίνητο. Στην περίπτωση που η έκτακτη χρησικτησία άρχισε πριν τον ΑΚ και δεν είχε συμπληρωθεί κατά την έναρξη ισχύος του, θα εφαρμοστούν από την εισαγωγή αυτού (23.2.1946) οι διατάξεις του και επομένως, πρέπει να παρέλθει εικοσαετία κατά τη διάρκεια της ισχύος του ΑΚ (άρθρα 64 και 65 Εισ ΝΑΚ), στην οποία (εικοσαετία) δεν υπολογίζεται και ο χρόνος που διανύθηκε πριν από την 23.2.1946 (Κ. Παπαδόπουλος, ΑΓΩ ΓΕΣ ΕΜΠΡΑΓΜ. ΔΙΚ). Στην τελευταία αυτή περίπτωση πρέπει να αναφέρονται η συνδρομή συγκεκριμένων διακατοχικών πράξεων. Η αναφορά, όμως, αυτή δε χρειάζεται στην περίπτωση που ο δικαιοπάροχος είχε αποκτήσει πλασματική νομή στο ακίνητο (άρθρο 983 ΑΚ, κατά τον Ιόνιο Κώδικα το κληρονομητό της νομής πηγάζει από τα άρθρα 606 και 920), επειδή ήταν κληρονόμος του νομέα του ακινήτου, μάλι στα δε αναδρομικά από το θάνατο του τελευταίου (ΑΠ 567/ 2012 ΤρΝομΠΛΗΡΔΣΑ ΙΣΟΚΡΑΤΗΣ, Θεσ 2444/1994 Αρμ. 1995. 1285). Περαιτέρω, από το συνδυασμό των ορισμών του από 13/29 Δεκεμβρίου 1817 «Συντάγματος του Ηνωμένου Κράτους των Ιονίων Νήσων» (Κεφ. Α άρθρο 2 Κεφ. Δ Τμήμα ά άρθρο 1,2,4 και 6 και Τμήμα β’ άρ θρο 6) την από 6 Ιουνίου και 7 Ιουνίου 1830 Πρωτοκόλλων του Λονδίνου, της από 9 Ιουλίου 1832 συνθήκης της Κωνσταντινου πόλεως, του ν. ΡΝ/1866 «περί εισαγωγής1 εν Επτανήσω της εν τω λοιπώ Βασιλεία) ισχυούσης νομοθεσίας» (άρθρο 10.11.13 και 14) του ν. ΣΟΕ/1868 και του ΝΑΦΙ/1887, συνάγεται ότι επί των, στην Επτάνησο, δασών, το Ελληνικό Δημόσιο δεν έχει δικαιώματα κυριότητας αφού κατά την ένωση αυτής με την Ελλάδα, ουδέν έλαβε, ούτε σαν διάδοχο του Ηνωμένου Κράτους των Ιονίων Νήσων,το οποίο δεν είχε δημόσια κτήματα και μάλιστα δάση στην ιδιοκτησία του, ούτε στη συνέχεια από την επιχώρια (ή εγχώρια ή κοινή) καθεμιάς Νήσου περιουσία, δεδομένου ότι αυτή διανεμήθηκε μεταξύ των δήμων καθεμιάς Νήσου (ΑΠ 340/1985). Συνεπώς, επί των, στην Επτάνησο Δασών, δεν μπορεί να έχει εφαρμογή το υπέρ του Ελληνικού Δημοσίου τεκμήριο κυριότητας, που θεσπίστηκε από το β.δ. της 16-11-1836 «περί ιδιωτικών δασών», με το άρθρο I σε συνδυασμό προς τα άρθρα 2 και 3 του οποίου αναγνωρίστηκε η κυριότητα του Δημοσίου επί των απότελουσών δάση εκτάσεων, από την έναρξη της ισχύος του, με εξαίρεση τα δάση, τα οποία προ της ενάρξεως του απελευθερωτικού αγώνα ανήκουν σε ιδιώτες βάση εγγράφου αποδείξεως της Τουρκικής Αρχής, ή σε ιδιωτικά χωριά, των οποίων οι τίτλοι ιδιοκτησίας θα αναγνωρίζονταν από την, επί των Οικονομικών Γραμματεία, στην οποία έπρεπε να υποβληθούν εντός του έτους από τη δημοσίευση του β.δ. αυτού (Α.Π. 340/1985, 701/78, Εφ Πατρ541/2009 ΕφΠατρ 11/2008 Τρ Νομ ΠληρΔΣΑ ΙΣΟΚΡΑ ΤΗΣ). Η δε άποψη αυτή, προϋποτιθέμενη σαν η μόνη ακριβής επί του θέματος και διέπουσα πράγματι τη νομική θέση των δασών στην Επτάνησο, καθιερώθηκε πλέον και νομοθετικά δια του άρθρου 62 παρ. 1 εδ. β του ν. 998/1979 «περί προστασίας των δασών και των δασικών εκτάσεων της χώρας στο οποίο ορίζεται, ότι το κατά παρ. 1 εδ.α του ιδίου άρθρου, τεκμήριο κυριότητας υπέρ του Δημοσίου επί των δασών και των εν γένει δασικών εκτάσεων δεν ισχύει, μεταξύ άλλων, στην περιφέρεια των Πρωτοδικείων των Ιονίων Νήσων.
Κατ’ ακολουθίαν πάντων των ανωτέρω, προκειμένου περί δασών στην επτάνησο, μόνη η, υπό του Δημοσίου επίκληση και σε περίπτωση αμφισβήτησης, απόδειξη της δασικής μορφής της διεκδικούμενης έκτασης, δεν αρκεί προς θεμελίωση δικαιώματος κυριότητας επ’ αυτής, αλλά απαιτείται προς παραδοχή τέτοιας κυριότητας του Δημοσίου, η επίκληση και σε περίπτωση αμφισβήτησης, απόδειξη της κτήσης κατά ένα από τους προβλεπόμενους από τον Ιόνιο Αστικό Κώδικα, ή από τις 23-2-1946, του Αστικού Κώδικα, ή ενδεχομένως κάποιου ειδικού νόμου, τρόπου κτήσεως κυριότητας (ΑΠ 340/ 1985 ΤρΝομ ΠληρΔΣΑ ΙΣΟΚΡΑΤΗΣ).
Περαιτέρω κατά το άρθρο 2063 του Ιόνιου Πολιτικού Κώδικα για την απόκτηση κυριότητας με έκτακτη χρησικτησία απαιτείται διακατοχή συνεχής, αδιάκοπη, ειρηνική, δημόσια, αναμφίβολη και επί λόγω κυριότητας. Από τα παραπάνω στοιχεία ο όρος «αναμφίβολη διακατοχή» ανταποκρίνεται προς τον χρησιμοποιούμενο σήμερα όρο της καλόπι στης νομής. Κατά τα άρθρα 2, 13, 14 και 16 του περί διακρίσεως κτημάτων νόμου της 21.6.1837, ισχύοντος στις Ιονίους νήσους μετά την έκδοση του νόμου ΡΝ/1866, με το άρθρο 2 του οποίου καταργήθηκαν τα έχοντα το ίδιο αντικείμενο άρθρα 402-409 του Ιονίου Πολιτικού Κώδικα, δημόσια κτήματα είναι όσα ανήκουν στην Επικράτεια, όλα τα παρ’ ιδιωτών ή κοινοτήτων, μη δεσποζόμενα, δηλαδή όλα τα αδέσποτα και τα κτήματα των αποθανόντων ακλήρων ή εγκαταλελειμμένα από τους κληρονόμους, επί των οποίων δεν υπάρχουν αποδεδειγμένες απαιτήσεις άλλων και συνεπώς και τα αδέσποτα δάση και εν γένει δασικές εκτάσεις ανήκουν στο Δημόσιο. Εκ των ανωτέρω διατάξεων σαφώς συνάγεται ότι τα κατά την εισαγωγή του νόμου αυτού υπάρχοντα αδέσποτα, περιήλθαν στο Δημόσιο, στο οποίο περιέρχονται και τα εκάστοτε καθιστάμενα αδέσποτα ακίνητα (εγκαταλελειμμένα από τους ιδιοκτήτες), καθώς εκείνα όσων οι ιδιοκτήτες αποβιώνουν χωρίς δια θήκη και κληρονόμους. Με το άρθρο 44 ΕισΝΑΚ ο εν λόγω νόμος «περί διακρίσεως κτημάτων» καταργήθηκε, αντ’ αυτού δε από της εισαγωγής του Αστικού Κώδικα, ισχύει η αποδίδουσα όμοιο δίκαιο διάταξη του άρθρου 972 ΑΚ, με την οποία ορίζεται ότι τα «αδέσποτα ακίνητα καθώς και οι περιουσίες όσων αποβιώνουν χωρίς κληρονόμους ανήκουν στο δημόσιο».
Τέλος, κατά το σύστημα του προεκτεθέντος νόμου περί διακρίσεως κτημάτων και το σύστημα του Αστικού Κώδικα, τα αδέσποτα ακίνητα διακρίνονται: α) σε εκείνα τα οποία ουδέποτε υπήρξαν στην κυριότητα οποιουδήποτε δηλαδή τα εξ υπαρχής αδέσποτα και β) σε εκείνα τα οποία κατέστησαν μεταγενεστέρως αδέσποτα με εγκατάλειψη του προηγούμενου κυρίου, οπότε, για το νομότυπο της τέτοιας εγκαταλείψεως (derelictio) απαιτείται μονομερής δήλωση του κυρίου με συμβολαιογραφικό έγγραφο, ότι παραιτείται της επί ορισμένου ακινήτου κυριότητας και μεταγραφή αυτής, δοθέντος ότι πρόκειται για δικαιοπραξία, περιέχουσα κατάργηση της κυριότητας (Εφ Πατρ 510/2010 ο.π., άρθρ. 1192 ΑΚ βλ. Γ. Μπαλή: Εμπράγματο Δίκαιο παράγραφοι 86 και 90, Α. Τούση: Εμπράγματο Δίκαιο, έκδοση Γ, παραγρ. 118).
Συνίσταται δε ο εν λόγω τρόπος στο ότι ο δικαιοπάροχος έχει στη νομή του, δηλαδή στη φυσική του εξουσία με διάνοια κυρίου, το ακίνητο για μια συνεχή εικοσαετία, ενώ κατά τον Ιόνιο Αστικό Κώδικα, που ίσχυσε ως την εισαγωγή του ΑΚ, στις 23.2.1946, ο τρόπος αυτός συνίστατο στο ότι το ίδιο πρόσωπο είχε συνεχή, αδιάκοπη, ειρηνική, δημόσια, αναμφίβολη και με σκοπό την προσπόριση κυριότητας, διακατοχή στο ακίνητο επί μία τριακονταετία. Στην τελευταία δε αυτή περίπτωση, πρέπει για το ορισμένο της αγωγής να αναφέρονται οι διακατοχικές πράξεις του δικαιοπαρόχου του στο ακίνητο. Στην περίπτωση που η έκτακτη χρησικτησία άρχισε πριν τον ΑΚ και δεν είχε συμπληρωθεί κατά την έναρξη ισχύος του, θα εφαρμοστούν από την εισαγωγή αυτού (23.2.1946) οι διατάξεις του και επομένως, πρέπει να παρέλθει εικοσαετία κατά τη διάρκεια της ισχύος του ΑΚ (άρθρα 64 και 65 Εισ ΝΑΚ), στην οποία (εικοσαετία) δεν υπολογίζεται και ο χρόνος που διανύθηκε πριν από την 23.2.1946 (Κ. Παπαδόπουλος, ΑΓΩ ΓΕΣ ΕΜΠΡΑΓΜ. ΔΙΚ). Στην τελευταία αυτή περίπτωση πρέπει να αναφέρονται η συνδρομή συγκεκριμένων διακατοχικών πράξεων. Η αναφορά, όμως, αυτή δε χρειάζεται στην περίπτωση που ο δικαιοπάροχος είχε αποκτήσει πλασματική νομή στο ακίνητο (άρθρο 983 ΑΚ, κατά τον Ιόνιο Κώδικα το κληρονομητό της νομής πηγάζει από τα άρθρα 606 και 920), επειδή ήταν κληρονόμος του νομέα του ακινήτου, μάλι στα δε αναδρομικά από το θάνατο του τελευταίου (ΑΠ 567/ 2012 ΤρΝομΠΛΗΡΔΣΑ ΙΣΟΚΡΑΤΗΣ, Θεσ 2444/1994 Αρμ. 1995. 1285). Περαιτέρω, από το συνδυασμό των ορισμών του από 13/29 Δεκεμβρίου 1817 «Συντάγματος του Ηνωμένου Κράτους των Ιονίων Νήσων» (Κεφ. Α άρθρο 2 Κεφ. Δ Τμήμα ά άρθρο 1,2,4 και 6 και Τμήμα β’ άρ θρο 6) την από 6 Ιουνίου και 7 Ιουνίου 1830 Πρωτοκόλλων του Λονδίνου, της από 9 Ιουλίου 1832 συνθήκης της Κωνσταντινου πόλεως, του ν. ΡΝ/1866 «περί εισαγωγής1 εν Επτανήσω της εν τω λοιπώ Βασιλεία) ισχυούσης νομοθεσίας» (άρθρο 10.11.13 και 14) του ν. ΣΟΕ/1868 και του ΝΑΦΙ/1887, συνάγεται ότι επί των, στην Επτάνησο, δασών, το Ελληνικό Δημόσιο δεν έχει δικαιώματα κυριότητας αφού κατά την ένωση αυτής με την Ελλάδα, ουδέν έλαβε, ούτε σαν διάδοχο του Ηνωμένου Κράτους των Ιονίων Νήσων,το οποίο δεν είχε δημόσια κτήματα και μάλιστα δάση στην ιδιοκτησία του, ούτε στη συνέχεια από την επιχώρια (ή εγχώρια ή κοινή) καθεμιάς Νήσου περιουσία, δεδομένου ότι αυτή διανεμήθηκε μεταξύ των δήμων καθεμιάς Νήσου (ΑΠ 340/1985). Συνεπώς, επί των, στην Επτάνησο Δασών, δεν μπορεί να έχει εφαρμογή το υπέρ του Ελληνικού Δημοσίου τεκμήριο κυριότητας, που θεσπίστηκε από το β.δ. της 16-11-1836 «περί ιδιωτικών δασών», με το άρθρο I σε συνδυασμό προς τα άρθρα 2 και 3 του οποίου αναγνωρίστηκε η κυριότητα του Δημοσίου επί των απότελουσών δάση εκτάσεων, από την έναρξη της ισχύος του, με εξαίρεση τα δάση, τα οποία προ της ενάρξεως του απελευθερωτικού αγώνα ανήκουν σε ιδιώτες βάση εγγράφου αποδείξεως της Τουρκικής Αρχής, ή σε ιδιωτικά χωριά, των οποίων οι τίτλοι ιδιοκτησίας θα αναγνωρίζονταν από την, επί των Οικονομικών Γραμματεία, στην οποία έπρεπε να υποβληθούν εντός του έτους από τη δημοσίευση του β.δ. αυτού (Α.Π. 340/1985, 701/78, Εφ Πατρ541/2009 ΕφΠατρ 11/2008 Τρ Νομ ΠληρΔΣΑ ΙΣΟΚΡΑ ΤΗΣ). Η δε άποψη αυτή, προϋποτιθέμενη σαν η μόνη ακριβής επί του θέματος και διέπουσα πράγματι τη νομική θέση των δασών στην Επτάνησο, καθιερώθηκε πλέον και νομοθετικά δια του άρθρου 62 παρ. 1 εδ. β του ν. 998/1979 «περί προστασίας των δασών και των δασικών εκτάσεων της χώρας στο οποίο ορίζεται, ότι το κατά παρ. 1 εδ.α του ιδίου άρθρου, τεκμήριο κυριότητας υπέρ του Δημοσίου επί των δασών και των εν γένει δασικών εκτάσεων δεν ισχύει, μεταξύ άλλων, στην περιφέρεια των Πρωτοδικείων των Ιονίων Νήσων.
Κατ’ ακολουθίαν πάντων των ανωτέρω, προκειμένου περί δασών στην επτάνησο, μόνη η, υπό του Δημοσίου επίκληση και σε περίπτωση αμφισβήτησης, απόδειξη της δασικής μορφής της διεκδικούμενης έκτασης, δεν αρκεί προς θεμελίωση δικαιώματος κυριότητας επ’ αυτής, αλλά απαιτείται προς παραδοχή τέτοιας κυριότητας του Δημοσίου, η επίκληση και σε περίπτωση αμφισβήτησης, απόδειξη της κτήσης κατά ένα από τους προβλεπόμενους από τον Ιόνιο Αστικό Κώδικα, ή από τις 23-2-1946, του Αστικού Κώδικα, ή ενδεχομένως κάποιου ειδικού νόμου, τρόπου κτήσεως κυριότητας (ΑΠ 340/ 1985 ΤρΝομ ΠληρΔΣΑ ΙΣΟΚΡΑΤΗΣ).
Περαιτέρω κατά το άρθρο 2063 του Ιόνιου Πολιτικού Κώδικα για την απόκτηση κυριότητας με έκτακτη χρησικτησία απαιτείται διακατοχή συνεχής, αδιάκοπη, ειρηνική, δημόσια, αναμφίβολη και επί λόγω κυριότητας. Από τα παραπάνω στοιχεία ο όρος «αναμφίβολη διακατοχή» ανταποκρίνεται προς τον χρησιμοποιούμενο σήμερα όρο της καλόπι στης νομής. Κατά τα άρθρα 2, 13, 14 και 16 του περί διακρίσεως κτημάτων νόμου της 21.6.1837, ισχύοντος στις Ιονίους νήσους μετά την έκδοση του νόμου ΡΝ/1866, με το άρθρο 2 του οποίου καταργήθηκαν τα έχοντα το ίδιο αντικείμενο άρθρα 402-409 του Ιονίου Πολιτικού Κώδικα, δημόσια κτήματα είναι όσα ανήκουν στην Επικράτεια, όλα τα παρ’ ιδιωτών ή κοινοτήτων, μη δεσποζόμενα, δηλαδή όλα τα αδέσποτα και τα κτήματα των αποθανόντων ακλήρων ή εγκαταλελειμμένα από τους κληρονόμους, επί των οποίων δεν υπάρχουν αποδεδειγμένες απαιτήσεις άλλων και συνεπώς και τα αδέσποτα δάση και εν γένει δασικές εκτάσεις ανήκουν στο Δημόσιο. Εκ των ανωτέρω διατάξεων σαφώς συνάγεται ότι τα κατά την εισαγωγή του νόμου αυτού υπάρχοντα αδέσποτα, περιήλθαν στο Δημόσιο, στο οποίο περιέρχονται και τα εκάστοτε καθιστάμενα αδέσποτα ακίνητα (εγκαταλελειμμένα από τους ιδιοκτήτες), καθώς εκείνα όσων οι ιδιοκτήτες αποβιώνουν χωρίς δια θήκη και κληρονόμους. Με το άρθρο 44 ΕισΝΑΚ ο εν λόγω νόμος «περί διακρίσεως κτημάτων» καταργήθηκε, αντ’ αυτού δε από της εισαγωγής του Αστικού Κώδικα, ισχύει η αποδίδουσα όμοιο δίκαιο διάταξη του άρθρου 972 ΑΚ, με την οποία ορίζεται ότι τα «αδέσποτα ακίνητα καθώς και οι περιουσίες όσων αποβιώνουν χωρίς κληρονόμους ανήκουν στο δημόσιο».
Τέλος, κατά το σύστημα του προεκτεθέντος νόμου περί διακρίσεως κτημάτων και το σύστημα του Αστικού Κώδικα, τα αδέσποτα ακίνητα διακρίνονται: α) σε εκείνα τα οποία ουδέποτε υπήρξαν στην κυριότητα οποιουδήποτε δηλαδή τα εξ υπαρχής αδέσποτα και β) σε εκείνα τα οποία κατέστησαν μεταγενεστέρως αδέσποτα με εγκατάλειψη του προηγούμενου κυρίου, οπότε, για το νομότυπο της τέτοιας εγκαταλείψεως (derelictio) απαιτείται μονομερής δήλωση του κυρίου με συμβολαιογραφικό έγγραφο, ότι παραιτείται της επί ορισμένου ακινήτου κυριότητας και μεταγραφή αυτής, δοθέντος ότι πρόκειται για δικαιοπραξία, περιέχουσα κατάργηση της κυριότητας (Εφ Πατρ 510/2010 ο.π., άρθρ. 1192 ΑΚ βλ. Γ. Μπαλή: Εμπράγματο Δίκαιο παράγραφοι 86 και 90, Α. Τούση: Εμπράγματο Δίκαιο, έκδοση Γ, παραγρ. 118).
ΠΗΓΗ:https://curia.gr/apoktisi-kiriotitas-me-xrisiktisia-metavatikes-diatakseis-ioniou-ak-kai-neou-ak/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου