Απόφαση: 1344/2020, ΙΕ’ Τμήμα Τριμελές
Ζητείται η ακύρωση της απόφασης της Επιτροπής Θεμάτων Γης και Επίλυσης Διαφορών της Περιφερειακής Ενότητας Πιερίας της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας, με την οποία απορρίφθηκε αίτηση των προσφευγουσών προς....
την ως άνω Επιτροπή για τη μεταβίβαση σε αυτές οικοπέδου, το οποίο βρίσκεται στο Συνοικισμό Βροντούς Νομού Πιερίας, υπό την ιδιότητα των κληρονόμων του αρχικού δικαιούχου, συζύγου και πατέρα αυτών, ο οποίος με την ίδια απόφαση διαγράφτηκε από δικαιούχος του παραπάνω οικοπέδου.Από τις διατάξεις των άρθρων 26 παρ. 1, 79 παρ. 2, 91, 93, 180, 189, 193 του Αγροτικού Κωδικα όπως ίσχυαν προ της εκδόσεως του ν.δ/τος 1189/1972, αλλά και υπό την ισχύ του τελευταίου αυτού ν.δ/τος και ειδικότερα του άρθρου 6 αυτού, συνάγεται ότι σε περίπτωση αναγκαστικής απαλλοτριώσεως ακινήτων (γαιών και οικοπέδων) προς αποκατάσταση ακτημόνων, η διαδικασία της οποίας (αποκατάστασης) συνήθως περιλαμβάνει τα στάδια της προσωρινής και της οριστικής διανομής στους αποκαθισταμένους κληρούχους, οι τελευταίοι εγκαθίστανται στον κλήρο από της παραχωρήσεως σ΄ αυτούς συγκεκριμένου κλήρου με απόφαση της Επιτροπής Απαλλοτριώσεων που αναγνωρίζει το δικαίωμά τους προς αποκατάσταση. Η κυριότης του κλήρου περιέρχεται πρωτοτύπως στον κληρούχο, κατά περίπτωση, είτε με την δημοσίευση στην Ε.τ.Κ. της αποφάσεως περί κυρώσεως της οριστικής διανομής των γαιών εκάστου αγροκτήματος, είτε από την έναρξη της ισχύος του α.ν. 1722/1939, είτε με την έκδοση και την μεταγραφή του παραχωρητηρίου. Τούτο εκδίδεται μετά την κύρωση της οριστικής διανομής και αποτελεί τον οριστικό τίτλο κυριότητος επ΄ ονόματι του κληρούχου που αναγράφεται στους οικείους κτηματολογικούς πίνακες της οριστικής διανομής, εάν δε ο κληρούχος έχει αποβιώσει προ της κυρώσεως της οριστικής διανομής ή προ της ενάρξεως της ισχύος του α.ν. 1722/1939, το παραχωρητήριο που έχει εκδοθεί ή εκδίδεται επ΄ ονόματί του θεωρείται ως τίτλος μεταβιβαστικός της κυριότητος του κλήρου υπέρ των κληρονόμων του σύμφωνα με το άρθρο 7 του ν.δ. 3958/1959 (πρβλ ΑΠ 720/2010, 1713/2006, 895/2002, επιχείρημα από τις ΣτΕ 664/2000, 862/2000, ΤρΔΠρΣερ. 106/2004). Για την ταυτότητα του λόγου πρέπει να θεωρηθεί ότι τα ανωτέρω ισχύουν και στις περιπτώσεις όσων δικαιώθηκαν οικοπεδικής αποκατάστασης κατ’ εφαρμογή των διατάξεων του π.δ/τος της 24.4/23.5.1985 και έχουν αποβιώσει πριν την κύρωση της οριστικής διανομής και την έκδοση του παραχωρητηρίου, ήτοι χωρίς να έχει προηγηθεί η εγκατάστασή τους στον κλήρο από της αναγνωρίσεώς τους ως δικαιούχων με απόφαση της Επιτροπής Απαλλοτριώσεων, εφαρμοζομένων αναλογικά -κατά παραπομπή του άρθρου 2 παρ. 5 του π.δ/τος της 24.4/23.5.1985- των διατάξεων του άρθρου 193 του Αγροτικού Κώδικα, των άρθρων 4 και 7 του ν.δ/τος 3958/1959 και του άρθρου 6 του Ν.Δ. 1189/1972), - και βεβαίως, εφόσον λόγω της μη εγκατάστασής τους σε συγκεκριμένο οικόπεδο δεν θα ήταν δυνατό να ανεγερθεί σπίτι, μόνο υπό τους ειδικότερους όρους και προϋποθέσεις που τίθενται στο άρθρο 2 παράγραφο 4 εδ. β’ του π.δ/τος της 24.4/23.5.1985, ήτοι εφόσον οι κληρονόμοι συγκεντρώνουν τις προϋποθέσεις που προβλέπονται στην παράγραφο 1 του άρθρου 1 αυτού. Και τούτο διότι ακόμη και στην περίπτωση που με την απόφαση της Επιτροπής Απαλλοτριώσεων δεν έχει γίνει προσωρινή παραχώρηση οικοπέδου, ο δικαιωθείς, μετά την αναγνώρισή του ως δικαιούχου με την εν λόγω απόφαση, έχει πάντως νόμιμη προσδοκία δικαιώματος κυριότητας οικοπέδου, η οποία είναι προστατευτέα ενόψει και του αποκαταστατικού χαρακτήρα των διατάξεων του ως άνω π.δ/τος, όπως αυτός προκύπτει ιδίως από το άρθρο 1 αυτού με το οποίο τίθενται σειρά κριτηρίων επιλογής των δικαιούχων, που συνάπτονται με τον σκοπό αποκατάστασης κοινωνικά ασθενών προσώπων που χρήζουν στεγαστικής συνδρομής (πολιτικοί πρόσφυγες κλπ, άτομα που ανήκουν στον ενεργό πληθυσμό, τους άνω των 60 ετών, τους συνταξιούχους και τους έγγαμους, τίθεται δε ως προϋπόθεση η μη κυριότητα άλλου ακινήτου).
Επιτρέπεται η αναδημοσίευση περιεχόμενου του παρόντος ιστοχώρου μόνο από την αρχική, ελεύθερα προσβάσιμη σελίδα του, με μνεία της πηγής, στην αρχή της δημοσίευσης.
Απόφαση: 1344/2020, ΙΕ’ Τμήμα Τριμελές
17/02/2021
Αριθμός Απόφασης: 1344/2020
TO
ΔIOIKHTIKO ΠPΩTOΔIKEIO ΘEΣΣAΛONIKHΣ
TMHMA ΙΕ'
TPIMEΛEΣ
Συνεδρίασε δημόσια στο ακροατήριό του
στις 13 Μαϊου 2019, με δικαστές τους: Χαρίκλεια Σαμουρέλη,
Πρόεδρο Πρωτοδικών Δ.Δ., Χριστίνα Γιαννοπούλου (Εισηγήτρια) και Μαρία
Ζιάκα, Πρωτοδίκες Δ.Δ., και γραμματέα τον Λάζαρο Λαγό, δικαστικό υπάλληλο,
για να δικάσει την προσφυγή με χρονολογία
κατάθεσης 23.6.2014 (αρ. κατάχ. ………),
των 1. Β. Κ., 2. Ε. Κ. και 3. Α. Κ., κατοίκων Δ.Δ. … του Δήμου … του ν. …, οι οποίες παραστάθηκαν αυτοπροσώπως και ενέκριναν την άσκηση του δικογράφου από την υπογράφουσα το δικόγραφο της προσφυγής δικηγόρο,
κατά 1. του Ελληνικού Δημοσίου που εκπροσωπείται από τον Υπουργό Οικονομικών και δεν παραστάθηκε, και 2. της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας, που εκπροσωπείται από τον Περιφερειάρχη και παραστάθηκε διά του πληρεξούσιου δικηγόρου Ηλία Παπάζογλου.
Κατά τη συζήτηση οι διάδικοι ανέπτυξαν τους ισχυρισμούς τους και ζήτησαν όσα αναφέρονται στα πρακτικά.
Μετά τη συνεδρίαση το Δικαστήριο συνήλθε σε διάσκεψη.
Αφού δε μελέτησε τη δικογραφία.
Σκέφτηκε σύμφωνα με το Νόμο.
1. Επειδή, με την κρινόμενη προσφυγή, για την άσκηση της οποίας καταβλήθηκε το νόμιμο παράβολο (βλ. το 990752 ειδικό έντυπο παραβόλου, σειράς Α΄), ζητείται η ακύρωση της 6/28.3.2014 απόφασης της Επιτροπής Θεμάτων Γης και Επίλυσης Διαφορών της Περιφερειακής Ενότητας Πιερίας της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας, με την οποία απορρίφθηκε αίτηση των προσφευγουσών προς την ως άνω Επιτροπή για τη μεταβίβαση σε αυτές του …. οικοπέδου, το οποίο βρίσκεται στο Συνοικισμό …. Νομού …., υπό την ιδιότητα των κληρονόμων του αρχικού δικαιούχου, συζύγου και πατέρα αυτών, Κ. Κ., ο οποίος με την ίδια απόφαση διαγράφτηκε από δικαιούχος του παραπάνω οικοπέδου.
2. Επειδή, με το περιεχόμενο αυτό, η κρινόμενη προσφυγή απαραδέκτως στρέφεται κατά του Ελληνικού Δημοσίου, το οποίο δε νομιμοποιείται παθητικά στην παρούσα δίκη, καθόσον η ασκηθείσα από την ως άνω Επιτροπή αρμοδιότητα, σύμφωνα με τις διατάξεις των άρθρων 14, και 36 του ν. 4061/2012 (φ. Α΄ 66/2012) σε συνδυασμό με την 346/33411/30-1-2013 απόφαση του Περιφερειάρχη Κεντρικής Μακεδονίας ανήκει στην Περιφερειακή Ενότητα Πιερίας, μετά την κατάργηση των νομαρχιακών αυτοδιοικήσεων, με τα άρθρα 3, 114 παρ. 4 και 283 παρ. 2 του Ν.3852/2010 «Νέα Αρχιτεκτονική της Αυτοδιοίκησης και της Αποκεντρωμένης Διοίκησης - Πρόγραμμα Καλλικράτης» (ΦΕΚ Α' 87), οι αρμοδιότητες των οποίων από 1-1-2011 (άρθρο 286 Ν. 3852/2010) έχουν περιέλθει στις οικείες Περιφέρειες. Ως εκ τούτου, πρέπει το Ελληνικό Δημόσιο να αποβληθεί από τη δίκη, η δε μη κλήτευσή του δεν επάγεται, για τον λόγο αυτό, ακυρότητα της συζήτησης. Περαιτέρω, το Δικαστήριο αυτό είναι αρμόδιο για την εκδίκαση της κρινόμενης προσφυγής και δοθέντος ότι αυτή ασκήθηκε εν γένει παραδεκτώς, πρέπει να εξεταστεί στην ουσία.
3. Επειδή, με τις διατάξεις του άρθρου 19 του ν.δ/τος 3958/1959 «Περί τροποποιήσεως και συμπληρώσεως των περί οριστικών παραχωρητηρίων των κλήρων διατάξεων της Εποικιστικής Νομοθεσίας, κυρώσεως πράξεων τινών του Υπουργικού Συμβουλίου και άλλων τινών διατάξεων» (ΦΕΚ Α΄ 133) ρυθμίζονται τα των οριστικών διανομών οικοπεδικών κλήρων, σύμφωνα με τις διατάξεις του Αγροτικού Κώδικα. Περαιτέρω, στο άρθρο 1 του π.δ. της 24.4/23.5.1985 «Δικαιούχοι αγροτικών οικοπέδων, διαδικασία και κριτήρια προσδιορισμού τους» (ΦΕΚ Δ΄ 239), που εκδόθηκε κατ’ εξουσιοδότηση του άρθρου 38 παρ. 3 του ν.1337/1983 «Επέκταση των πολεοδομικών σχεδίων, οικιστική ανάπτυξη και σχετικές ρυθμίσεις» (ΦΕΚ Α΄ 33), προβλέπεται ότι: «1. Ως δικαιούχοι οικοπέδων σε νέους οικισμούς που εμπίπτουν στις διατάξεις της παρ. 1 του άρθρου 19 του Ν.Δ. 3958/59 ή επεκτάσεις αυτών επιλέγονται κατά σειρά προτεραιότητας: α) Οι πολιτικοί πρόσφυγες. β) Οι αγωνιστές της Εθνικής Αντίστασης. γ) Οι μόνιμοι κάτοικοι της κοινότητας ή του δήμου που ασχολούνται στον πρωτογενή τομέα. δ) Οι μόνιμοι κάτοικοι της κοινότητας ή του δήμου που ασχολούνται στο δευτερογενή και τριτογενή τομέα. ε) Όσοι επιθυμούν να εγκατασταθούν στους οικισμούς αυτούς και προέρχονται από το εξωτερικό ή από μεγάλα αστικά κέντρα της Χώρας με την εξής σειρά προτεραιότητας: Αυτοί που ανήκουν στον ενεργό πληθυσμό. Όσοι έχουν ηλικία μεγαλύτερη των εξήντα ετών. Οι συνταξιούχοι. 2. Η επιλογή κάποιου ως δικαιούχου δεν επιτρέπεται εφόσον διαθέτει οικόπεδο ή κατοικία σε οποιοδήποτε μέρος της Ελλάδας. Μεταξύ αυτών που συγκεντρώνουν τις ίδιες προϋποθέσεις επιλογής προτιμούνται οι παντρεμένοι. 3. Η επιλογή των δικαιούχων γίνεται με απόφαση της επιτροπής απαλλοτριώσεων που προβλέπεται στο άρθρο 71 του Αγροτικού Κώδικα» και στο άρθρο 2, όπως ίσχυε πριν την αντικατάσταση της παρ. 4 από την παρ. 2 του άρθρου 9 του ν. 3147/2003 (ΦΕΚ Α΄ 135/5.6.2003) ότι: «1. α) Τα οικόπεδα παραχωρούνται κατά κυριότητα. Η κυριότητα αποκτάται με τη μεταγραφή του παραχωρητηρίου. Το παραχωρητήριο μεταγράφεται με μέριμνα της Διεύθυνσης Γεωργίας. β) Η παραχώρηση γίνεται με τίμημα το οποίο καθορίζεται και καταβάλλεται σύμφωνα με τις διατάξεις της αγροτικής νομοθεσίας. 2. … 4. Αν ο δικαιούχος αποβιώσει μέσα στη δεκαετία από την απόκτηση της κυριότητας και έχει κτίσει σπίτι, η μεταβίβαση στους κληρονόμους του επιτρέπεται με απόφαση της επιτροπής απαλλοτριώσεων, η οποία διαπιστώνει την ύπαρξη του κτίσματος. Αν δεν έχει κτίσει σπίτι, το οικόπεδο μεταβιβάζεται στους κληρονόμους του, εφόσον συγκεντρώνουν τις προϋποθέσεις του άρθρου 1. Η μεταβίβαση γίνεται με απόφαση της επιτροπής απαλλοτριώσεων και οι υποχρεώσεις των κληρονόμων αρχίζουν από την ημερομηνία δημοσίευσης αυτής της απόφασης. 5. Για τις περιπτώσεις που δεν προβλέπει το διάταγμα αυτό, εφαρμόζονται ανάλογα οι διατάξεις της αγροτικής νομοθεσίας». Στη συνέχεια, η παρ. 4 του άρθρου 2 του ιδίου ως άνω π.δ. αντικαταστάθηκε από την παρ. 2 του άρθρου 9 του ν. 3147/2003 ως εξής: «Αν ο δικαιούχος αποβιώσει πριν παρέλθει δεκαετία από την κοινοποίηση σε αυτόν της οριστικής απόφασης της Επιτροπής Απαλλοτριώσεων και έχει κτίσει σπίτι στο οικόπεδο, εφαρμόζονται οι διατάξεις της κληρονομικής διαδοχής του Αστικού Κώδικα. Αν δεν έχει κτίσει σπίτι, το οικόπεδο παραχωρείται με απόφαση της Επιτροπής Απαλλοτριώσεων στους κληρονόμους οι οποίοι συγκεντρώνουν τις προϋποθέσεις που προβλέπονται στην παράγραφο 1 του άρθρου 1. Οι υποχρεώσεις που αναφέρονται στις παραγράφους 2 και 3 του άρθρου 2 αρχίζουν από την κοινοποίηση στους κληρονόμους της ανωτέρω απόφασης. Αν έχει παρέλθει πενταετία από την αρχική παραχώρηση, παρέχεται νέα προθεσμία πέντε ετών που αρχίζει από την κοινοποίηση σε αυτούς της απόφασης της Επιτροπής Απαλλοτριώσεων. Για την ανέγερση ή όχι του κτίσματος αποφαίνεται μετά από αυτοψία η Υπηρεσία Γεωργίας». Εξάλλου, στο άρθρο 71 του Αγροτικού Κώδικα [β.δ. της 29-10/6.12.1949 (ΦΕΚ Α΄ 342), όπως ίσχυε πριν την κατάργησή του με το άρθρο 37 παρ. 1 του ν. 4061/2012 (ΦΕΚ Α΄66/22.3.2012)] με τίτλο «Επιτροπή Απαλλοτριώσεων, Σύστασις» ορίζεται ότι: «1. Συνιστάται εν τη περιφερεία εκάστου Πρωτοδικείου, εφ’ όσον συντρέχει προς τούτο περίπτωσις, τριμελής επιτροπή, απαρτιζομένη ... 2. Δι’ αποφάσεων του Υπουργού της Γεωργίας και των λοιπών αρμοδίων Υπουργών ορίζονται οι μετέχοντες της επιτροπής δημόσιοι λειτουργοί και οι εν περιπτώσει κωλύματος αναπληρωταί αυτών. Οι απαρτίζοντες την επιτροπήν θεωρούνται απεσπασμένοι, εις την ειδικήν ταύτην υπηρεσίαν, εις ην και μόνην ασχολούνται. ... 3. ...». Τέλος, στο άρθρο 14 του ν. 4061/2012 «Διαχείριση και προστασία ακινήτων Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων - Ρύθμιση εμπραγμάτων δικαιωμάτων και λοιπές διατάξεις» (ΦΕΚ Α΄ 66), όπως ίσχυε κατά τον κρίσιμο εν προκειμένω χρόνο έκδοσης της προσβαλλόμενης πράξης, οριζόταν ότι: «1. Στην έδρα κάθε Περιφέρειας συνιστάται τριμελής Επιτροπή Θεμάτων Γης και Επίλυσης Διαφορών, …», στο άρθρο 15 ότι: «Η Επιτροπή Θεμάτων Γης και Επίλυσης Διαφορών έχει τις εξής αρμοδιότητες: α) … β) Ασκεί τις αρμοδιότητες που τις ανατίθενται με τις διατάξεις των άρθρων 10, 22, 23, 24 και 36» και στο άρθρο 36 ότι: «1. … 6. α. Ακίνητα που παραχωρήθηκαν, κατ’ εφαρμογή της παρ. 10 του άρθρου 123 του Αγροτικού Κώδικα, όπως τροποποιήθηκε και ισχύει, του άρθρου 4 του ν. 3147/2003, του ν.δ. 203/1969 (Α΄ 109), όπως τροποποιήθηκε και ισχύει, και του από 24.4.1985 προεδρικού διατάγματος (Δ΄ 239), για την πραγματοποίηση συγκεκριμένου σκοπού, εξακολουθούν να διέπονται από τις διατάξεις, βάσει των οποίων παραχωρήθηκαν. Αρμόδιο όργανο για την ανάκληση των αποφάσεων των Επιτροπών Απαλλοτριώσεων που εκδόθηκαν κατ’ εφαρμογή του από 24.4.1985 προεδρικού διατάγματος είναι οι Επιτροπές Θεμάτων Γης και Επίλυσης Διαφορών. β. …».
4. Επειδή, περαιτέρω, στις διατάξεις των άρθρων 3, 4, 6 και 9 του νδ/τος 1189/1972 "Περί εκδόσεως οριστικών τίτλων κυριότητος των κατά τας διατάξεις της Αγροτικής Εποικιστικής Νομοθεσίας αποκατασταθέντων κληρούχων απάντων των αγροκτημάτων και Συνοικισμών" (Α΄ 99), όπως αντικαταστάθηκε από το άρθρο 2 παρ. 2 έως 7 του νδ/τος 174/1975 και την παρ. 1 του άρθρου 20 του ν. 1644/1986, κατ’ εφαρμογή των οποίων διενεργήθηκε το έτος 2010 η ένδικη διανομή των οικοπέδων, ορίζεται ότι: «1. Οι οριστικοί τίτλοι κυριότητος (παραχωρητήρια) των κλήρων-γαιών και οικοπέδων απάντων των οριστικώς διανεμηθέντων κτημάτων και Συνοικισμών των εποικισθεισών περιοχών, ων εκυρώθη η οριστική διανομή, εκδίδονται εφεξής, μερίμνη της Υπηρεσίας Γεωργίας (Δ/νσις Γεωργίας) της οικείας Νομαρχίας και κατά εποικισθείσαν περιοχήν, επιτοπίως υπό ειδικών εξ υπαλλήλων συνεργείων, συγκροτουμένων δι' αποφάσεως του οικείου Νομάρχου, καλουμένων εφεξής τοπικών συνεργείων. 2.'Εκαστον τοπικόν συνεργείον, απαρτιζόμενον εκ δύο διοικητικών υπαλλήλων της οικείας Υπηρεσίας Γεωργίας, προτιμωμένων των ασχολουμένων με εποικιστικά θέματα και ενός Τοπογράφου της Δ/νσεως Τοπογραφικής Υπηρεσίας του Υπουργείου Εθνικής Οικονομίας, ασκεί, άνευ ετέρας διατυπώσεως, πάσαν εκ της εν γένει εποικιστικής Νομοθεσίας (ως εκ των άρθρ. 80, 285, 24 παρ. 2, 167 και επέκεινα του Αγροτικού Κώδικος, άρθρ. 77 παρ. 2 του Ν.Δ. 2185/1952 και των άρθρ. 4 παρ. 2, 5 και 9 του παρόντος) αρμοδιότητα οιουδήποτε Κρατικού οργάνου, προς ρύθμισιν παντός θέματος, απαραιτήτου διά την έκδοσιν παραχωρητηρίων. 3. ….6….. (άρθρο 3)». «1. Από της ενάρξεως της ισχύος του παρόντος Ν. Διατάγματος, αρμόδια δια την έκδοσιν των οριστικών τίτλων κυριότητος κλήρων (γαιών και οικοπέδων) των μη οριστικώς διανεμηθέντων κτημάτων, είναι η Επιτροπή Οριστικών Διανομών, …. 2. …. 3. Εν συνεχεία, η Επιτροπή Οριστικών Διανομών, ασκεί πάσας τας αρμοδιότητας περί ών το άρθρον 3 του παρόντος ως και την τοιαύτην του άρθρου 9 παράγραφος 1 περίπτωσις δ, άνευ προτάσεως της Δ/νσεως Τοπογραφικής Υπηρεσίας. 4. Η Επιτροπή Οριστικών Διανομών καταρτίζει τον κτηματολογικόν πίνακα των δικαιούχων, λαμβάνουσα υπ’ όψιν, ως προς την καταγραφήν τούτων, απάσας τας επελθούσας μεταβολάς ως προς τα πρόσωπα αυτών, συνεπεία αποφάσεών της, αποφάσεων της Επιτροπής Απαλλοτριώσεων, δικαστικών αποφάσεων, νομίμων διοικητικών πράξεων ή νομίμων δικαιοπραξιών ή ανωμάλων τοιούτων, επικυρωθεισών δεόντως, ή γενομένου αναδασμού. Εις την στήλην των παρατηρήσεων δέον, όπως σημειούται το στοιχείον, εξ ού απορρέει το δικαίωμα του εκ μεταβολής δικαιούχου. – 5. Περί πάντων των ανωτέρω εκδίδεται παρά της Επιτροπής Οριστικών Διανομών ενιαία απόφασις, ήτις μετά των οικείων κτηματολογικών στοιχείων (πίναξ και διάγραμμα), δημοσιεύεται δια τοιχοκολλήσεως επί 10ήμερον εις το Κοινοτικόν Κατάστημα, καλούνται δε δια ταυτοχρόνου προσκλήσεως, δημοσιευομένης και ταύτης κατά τ’ ανωτέρω, οι ενδιαφερόμενοι όπως εντός ανατρεπτικής προθεσμίας δέκα πέντε (15) ημερών από της επομένης της δημοσιεύσεως της προσκλήσεως υποβάλουν τας τυχόν αντιρρήσεις των εις την Επιτροπήν Οριστικών Διανομών, ήτις εντός 5ημέρου από της λήξεως της ως άνω 15θημέρου προθεσμίας, αποφαίνεται οριστικώς. Η επί των αντιρρήσεων εκδιδομένη απόφασης της Επιτροπής Οριστικών Διανομών δημοσιεύεται δια τοιχοκολλήσεως εις την οικείαν Κοινότητα, μερίμνη του οικείου Προέδρου Κοινότητας. Περί της ημερομηνίας της δημοσιεύσεως συντάσσεται πρακτικόν παρά της Επιτροπής Οριστικών Διανομών. Από της ημερομηνίας ταύτης (δημοσιεύσεως) η οριστική διανομή θεωρείται ως κυρωθείσα, δυνάμει του παρόντος και εκδίδονται οι οριστικοί τίτλοι κυριότητος, επ’ ονόματι των εις τους κτηματολογικούς πίνακας της οριστικής διανομής αναγραφομένων δικαιούχων (άρθρο 4, όπως η παρ. 5 αυτού τροποποιήθηκε με το άρθρο 4 περ. γ’ και δ’ του ν.2040/1992». «1. Μετά την κύρωσιν της οριστικής διανομής του αγροκτήματος και την κατά τας διατάξεις του άρθρ. 3 του παρόντος εκκαθάρισιν των μεταβολών επί των κλήρων (γαιών και οικοπέδων) αυτού ή την κατά τας διατάξεις του άρθρ. 4 του παρόντος κύρωσιν της οριστικής διανομής του κτήματος, εκδίδονται οι οριστικοί τίτλοι κυριότητος (παραχωρητήρια) των κληρούχων υπό του τοπικού συνεργείου (άρθρ. 3) ή της Επιτροπής Οριστικών Διανομών (άρθρ. 4) αντιστοίχως, υπογραφόμενοι κατά περίπτωσιν …. Εις περίπτωσιν, καθ' ην ο κληρούχος απεβίωσε και δεν εξεδόθη δικαστική απόφασις περί αναγνωρίσεως κληρονόμων, ή του Νομάρχου μέχρι της δημοσιεύσεως του παρόντος, ο τίτλος κυριότητος εκδίδεται επ' ονόματι του αποβιώσαντος τόσον δια τας μη παραμεθορίους περιοχάς, όσον και διά τας παραμεθορίους τοιαύτας. 2. …10. … (άρθρο 6)». Εξάλλου, και στο άρθρο 193 του Αγροτικού Κώδικα (από 29.10/6.12.1949 διατάγματος "περί κωδικοποιήσεως των αγροτικών και ειδικότερα του άρθρου 6 του Ν.Δ. 1189/1972 νόμων") όπως ίσχυε πριν την κατάργησή του με το άρθρο 16 του ν.δ/τος 1189/1972, οριζόταν ότι «1. Μετά την κύρωσιν της οριστικής διανομής του κτήματος εκδίδονται υπό του Υπουργού της Γεωργίας οι οριστικοί τίτλοι κυριότητος, περιλαμβάνοντες και τους αγρούς και το οικόπεδον, επ` ονόματι των εις τους κτηματολογικούς πίνακας της οριστικής διανομής αναγραφομένων δικαιούχων και εάν έτι ούτοι έχουν αποβιώσει. …», και τέλος, στο ν.δ. 3958/1959 «Περί τροποποιήσεως και συμπληρώσεως των περί οριστικών παραχωρητηρίων των κλήρων διατάξεων της Εποικιστικής Νομοθεσίας, κυρώσεως πράξεών τινων του Υπουργικού Συμβουλίου και άλλων τινών διατάξεων» (Α' 133) οριζόταν στο άρθρο 4, το οποίο καταργήθηκε με το άρθρο 16 του ανωτέρω ν.δ/τος 1189/1972, ότι «1 Ο κατά το άρθρ. 193 του Αγροτικού Κώδικος οριστικός τίτλος κυριότητος κλήρου ή οικοπέδου αποβιώσαντος κληρούχου, ούτινος η κληρονομία δεν έχει ρυθμισθή δι` αποφάσεως της Επιτροπής Απαλλοτριώσεων ή άλλης διοικητικής πράξεως, δύναται, επί τη υποβολή σχετικής αιτήσεως να εκδοθή επ` ονόματι των κατά το Αστικόν Δίκαιον κληρονόμων του αναγνωριζομένων κατά τα εν τω προηγουμένω άρθρω οριζόμενα. Εάν όμως ο τίτλος έχη εκδοθή επ` ονόματι του αποβιώσαντος κληρούχου δεν εκδίδεται νέος τοιούτος επ` ονόματι των κληρονόμων του, οίτινες νομιμοποιούνται ως τοιούτοι κατά τας διατάξεις του Αστικού Δικαίου. 2. …» στο δε άρθρο 7 του ίδιου ν.δ/τος ορίζεται ότι «Οριστικά παραχωρητήρια εκδοθέντα ή εκδιδόμενα επ` ονόματι κληρούχων περιλαμβανομένων μεν εις τους Κτηματολογικούς Πίνακας της οριστικής διανομής, αποβιωσάντων όμως προ της κυρώσεως της διανομής ταύτης ή προ της ενάρξεως της ισχύος του Α.Ν. 1722/39, θεωρούνται ως τίτλοι μεταβιβαστικοί της κυριότητος του κλήρου υπέρ των κληρονόμων των κληρούχων.».
5. Επειδή, από τις διατάξεις των άρθρων 26 παρ. 1, 79 παρ. 2, 91, 93, 180, 189, 193 του Αγροτικού Κωδικα όπως ίσχυαν προ της εκδόσεως του ν.δ/τος 1189/1972, αλλά και υπό την ισχύ του τελευταίου αυτού ν.δ/τος και ειδικότερα του άρθρου 6 αυτού, συνάγεται ότι σε περίπτωση αναγκαστικής απαλλοτριώσεως ακινήτων (γαιών και οικοπέδων) προς αποκατάσταση ακτημόνων, η διαδικασία της οποίας (αποκατάστασης) συνήθως περιλαμβάνει τα στάδια της προσωρινής και της οριστικής διανομής στους αποκαθισταμένους κληρούχους, οι τελευταίοι εγκαθίστανται στον κλήρο από της παραχωρήσεως σ΄ αυτούς συγκεκριμένου κλήρου με απόφαση της Επιτροπής Απαλλοτριώσεων που αναγνωρίζει το δικαίωμά τους προς αποκατάσταση. Η κυριότης του κλήρου περιέρχεται πρωτοτύπως στον κληρούχο, κατά περίπτωση, είτε με την δημοσίευση στην Ε.τ.Κ. της αποφάσεως περί κυρώσεως της οριστικής διανομής των γαιών εκάστου αγροκτήματος, είτε από την έναρξη της ισχύος του α.ν. 1722/1939, είτε με την έκδοση και την μεταγραφή του παραχωρητηρίου. Τούτο εκδίδεται μετά την κύρωση της οριστικής διανομής και αποτελεί τον οριστικό τίτλο κυριότητος επ΄ ονόματι του κληρούχου που αναγράφεται στους οικείους κτηματολογικούς πίνακες της οριστικής διανομής, εάν δε ο κληρούχος έχει αποβιώσει προ της κυρώσεως της οριστικής διανομής ή προ της ενάρξεως της ισχύος του α.ν. 1722/1939, το παραχωρητήριο που έχει εκδοθεί ή εκδίδεται επ΄ ονόματί του θεωρείται ως τίτλος μεταβιβαστικός της κυριότητος του κλήρου υπέρ των κληρονόμων του σύμφωνα με το άρθρο 7 του ν.δ. 3958/1959 (πρβλ ΑΠ 720/2010, 1713/2006, 895/2002, επιχείρημα από τις ΣτΕ 664/2000, 862/2000, ΤρΔΠρΣερ. 106/2004). Για την ταυτότητα του λόγου πρέπει να θεωρηθεί ότι τα ανωτέρω ισχύουν και στις περιπτώσεις όσων δικαιώθηκαν οικοπεδικής αποκατάστασης κατ’ εφαρμογή των διατάξεων του π.δ/τος της 24.4/23.5.1985 και έχουν αποβιώσει πριν την κύρωση της οριστικής διανομής και την έκδοση του παραχωρητηρίου, ήτοι χωρίς να έχει προηγηθεί η εγκατάστασή τους στον κλήρο από της αναγνωρίσεώς τους ως δικαιούχων με απόφαση της Επιτροπής Απαλλοτριώσεων, εφαρμοζομένων αναλογικά -κατά παραπομπή του άρθρου 2 παρ. 5 του π.δ/τος της 24.4/23.5.1985- των διατάξεων του άρθρου 193 του Αγροτικού Κώδικα, των άρθρων 4 και 7 του ν.δ/τος 3958/1959 και του άρθρου 6 του Ν.Δ. 1189/1972), - και βεβαίως, εφόσον λόγω της μη εγκατάστασής τους σε συγκεκριμένο οικόπεδο δεν θα ήταν δυνατό να ανεγερθεί σπίτι, μόνο υπό τους ειδικότερους όρους και προϋποθέσεις που τίθενται στο άρθρο 2 παράγραφο 4 εδ. β’ του π.δ/τος της 24.4/23.5.1985, ήτοι εφόσον οι κληρονόμοι συγκεντρώνουν τις προϋποθέσεις που προβλέπονται στην παράγραφο 1 του άρθρου 1 αυτού. Και τούτο διότι ακόμη και στην περίπτωση που με την απόφαση της Επιτροπής Απαλλοτριώσεων δεν έχει γίνει προσωρινή παραχώρηση οικοπέδου, ο δικαιωθείς, μετά την αναγνώρισή του ως δικαιούχου με την εν λόγω απόφαση, έχει πάντως νόμιμη προσδοκία δικαιώματος κυριότητας οικοπέδου, η οποία είναι προστατευτέα ενόψει και του αποκαταστατικού χαρακτήρα των διατάξεων του ως άνω π.δ/τος, όπως αυτός προκύπτει ιδίως από το άρθρο 1 αυτού με το οποίο τίθενται σειρά κριτηρίων επιλογής των δικαιούχων, που συνάπτονται με τον σκοπό αποκατάστασης κοινωνικά ασθενών προσώπων που χρήζουν στεγαστικής συνδρομής (πολιτικοί πρόσφυγες κλπ, άτομα που ανήκουν στον ενεργό πληθυσμό, τους άνω των 60 ετών, τους συνταξιούχους και τους έγγαμους, τίθεται δε ως προϋπόθεση η μη κυριότητα άλλου ακινήτου).
6. Επειδή, στην προκείμενη περίπτωση από τα στοιχεία της δικογραφίας προκύπτουν τα εξής: ο Κ. Κ., σύζυγος της πρώτης και πατέρας της δεύτερης και τρίτης από τις προσφεύγουσες και κάτοικος όσο ζούσε …. Νομού …, με την 15/1990 απόφαση της Β΄ Επιτροπής Απαλλοτριώσεων Κατερίνης, αναγνωρίστηκε δικαιούχος οικοπεδικής αποκατάστασης στον Συνοικισμό …. Νομού … κατ’ εφαρμογή των διατάξεων του π.δ. της 24.4/23.5.1985. Ειδικότερα, με την απόφαση αυτή ο ανωτέρω κρίθηκε δικαιούχος αποκατάστασης, ως κάτοικος της Κοινότητας που ασχολείται με τον δευτερογενή και τριτογενή τομέα, χωρίς όμως να του παραχωρηθεί προσωρινά συγκεκριμένο οικόπεδο (κατ’ έκταση και εμβαδόν), παραχώρηση η οποία θα λάμβανε χώρα μετά από κλήρωση σε μεταγενέστερο στάδιο. Το έτος 2005 και συγκεκριμένα στις 14-12-2005, ο ανωτέρω δικαιούχος απεβίωσε (βλ. σχετ. την …/2005 ληξιαρχική πράξη θανάτου του Ληξιαρχείου της Κοινότητας …. και ήδη Δήμου …..). Ακολούθως, η Επιτροπή Οριστικών Διανομών διενήργησε το έτος 2010 Συμπληρωματική Διανομή κατά τις διατάξεις του ν.δ/τος 1189/1972 και, κατόπιν κληρώσεως, παραχώρησε σ’ αυτόν το … οικόπεδο του …. Ο.Τ., με έκταση 507 τ.μ.. Για την παραχώρηση αυτή στο όνομα του ως άνω δικαιούχου, εκδόθηκε ο ……./9.12.2010 οριστικός τίτλος κυριότητας της Διεύθυνσης Γεωργίας της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Πιερίας της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας, ο οποίος μεταγράφηκε στις 13.4.2011 στα βιβλία μεταγραφών του Υποθηκοφυλακείου Κατερίνης (Τόμος …. και Αριθμός ….). Ακολούθως, οι προσφεύγουσες υπέβαλαν αίτηση προς την Επιτροπή Θεμάτων Γης και Επίλυσης Διαφορών της Περιφερειακής Ενότητας Πιερίας, με την οποία, ενόψει των προεκτεθέντων, ζήτησαν να μεταβιβαστεί το προαναφερόμενο οικόπεδο, στο οποίο δεν είχε ανεγερθεί κατοικία, στις ίδιες, ως εξ αδιαθέτου κληρονόμων, του αρχικού αποβιώσαντος δικαιούχου, διότι συντρέχουν στο πρόσωπό τους οι προϋποθέσεις του άρθρου 1 του π.δ. της 24.4/23.5.1985 σε συνδυασμό με το άρθρο 2 παρ. 4 εδ. β του ιδίου π.δ. Η εν λόγω Επιτροπή, κατ’ εφαρμογή του άρθρου 2 παρ. 4 εδ. β του π.δ. της 24.4/23.5.1985 όπως ίσχυε πριν την αντικατάστασή του με το άρθρο 9 παρ. 2 του ν. 3147/2003, με την 6/28.3.2014 απόφασή της απέρριψε την ανωτέρω αίτηση με την αιτιολογία ότι ο αρχικός δικαιούχος απεβίωσε στις 14-12-2005 πριν την απόκτηση της κυριότητας του επίμαχου οικοπέδου, ήτοι πριν την μεταγραφή του τίτλου κτήσης στις 13.4.2011. Εξάλλου, με την ίδια απόφαση η Επιτροπή προέβη στην διαγραφή του Κ. Κ. από δικαιούχου του παραπάνω οικοπέδου.
7. Επειδή, οι προσφεύγουσες με την κρινόμενη προσφυγή ζητούν να ακυρωθεί η προσβαλλόμενη πράξη, προβάλλοντας ότι στην προκείμενη περίπτωση εφαρμοστέα, είναι η διάταξη του άρθρου 2 παρ. 4 εδ. β του π.δ. της 24.4/23.5.1985, όπως ισχύει μετά την αντικατάστασή της με το άρθρο 9 παρ. 2 του ν. 3147/2003, ενόψει του χρόνου της διανομής το έτος 2010 και μεταγραφής του οριστικού τίτλου κυριότητας (13.4.2011). Ειδικότερα, κατά τους ισχυρισμούς τους, σύμφωνα με την ανωτέρω διάταξη αν ο δικαιούχος αποβιώσει πριν παρέλθει δεκαετία από την κοινοποίηση σε αυτόν της οριστικής απόφασης της Επιτροπής Απαλλοτριώσεων (ως τέτοια εκλαμβάνουν την 15/1990 απόφαση της Επιτροπής Απαλλοτριώσεων) - και όχι από την απόκτηση κυριότητας, όπως ίσχυε πριν το έτος 2003- και δεν έχει κτίσει σπίτι, το οικόπεδο παραχωρείται με απόφαση της Επιτροπής Απαλλοτριώσεων στους κληρονόμους οι οποίοι συγκεντρώνουν τις απαιτούμενες προϋποθέσεις. Συνεπώς, όπως ισχυρίζονται, η προσβαλλόμενη απόφαση είναι νομικώς πλημμελής, αφενός μεν διότι, η Επιτροπή Γης εφάρμοσε τη διάταξη του άρθρου 2 παρ. 4 εδ. β του π.δ. της 24.4/23.5.1985 και όχι αυτήν του άρθρου 9 παρ. 2 του ν. 3147/2003, η οποία ήταν εν προκειμένω εφαρμοστέα, αφετέρου δε διότι δεν προκύπτει κοινοποίηση στον δικαιοπάροχό τους της 15/1990 απόφασης της Επιτροπής Απαλλοτριώσεων, με την οποία αυτός αναγνωρίστηκε ως δικαιούχος οικοπεδικής έκτασης, ώστε να διαπιστωθεί ο θάνατός του εντός της δεκαετίας από την κοινοποίηση της ως άνω οριστικής απόφασης της ως άνω Επιτροπής. Προβάλλουν δε ακόμη ότι με την τελευταία αυτή απόφαση δεν παραχωρήθηκε στον δικαιοπάροχό τους συγκεκριμένο οικόπεδο, ούτε του υπεδείχθη ποτέ τέτοιο οικόπεδο μέχρι τον θάνατό του και συνεπώς ήταν αντικειμενικά αδύνατο αυτός να ανεγείρει οικία, η δε κλήρωση και διανομή των οικοπέδων έγινε, όλως καταχρηστικά, είκοσι χρόνια αργότερα το έτος 2010. Ενόψει δε αυτών, εσφαλμένα η Επιτροπής Θεμάτων Γης δεν τους παραχώρησε το επίμαχο οικόπεδο, στο οποίο δεν ανηγέρθη κατοικία, εφόσον συνέτρεχαν στο πρόσωπό τους οι προϋποθέσεις της παρ. 1 του άρθρου 1 του π.δ. της 24.4/23.5.1985.
8. Επειδή, ενόψει των ανωτέρω πραγματικών περιστατικών, το Δικαστήριο λαμβάνει υπόψη ότι ο δικαιούχος και δικαιοπάροχος των προσφευγουσών, Κ. Κ., απεβίωσε πριν από την κύρωση της οριστικής διανομής και την έκδοση του παραχωρητήριου, χωρίς να έχει προηγηθεί η εγκατάστασή του στον κλήρο από την αναγνώρισή τους ως δικαιούχου με την 15/1990 απόφαση της Επιτροπής Απαλλοτριώσεων. Ως εκ τούτου, η έκδοση από την αρμόδια Επιτροπή Οριστικών Διανομών του ……/9-12-2010 οριστικού τίτλου κυριότητας (παραχωρητηρίου) νομίμως έλαβε χώρα στο όνομά του, σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 6 παρ. 1 του ν.δ/τος 1189/1972, αλλά και των άρθρων 193 του Αγροτικού Κώδικα και 4 του ν.δ/τος 3958/1959 αναλογικά εφαρμοζομένων κατά τα προεκτεθέντα. Εξάλλου, σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στην 5η σκέψη της παρούσας, ο τίτλος αυτός θεωρείται μεν, κατ’ αρχήν, ως τίτλος μεταβιβαστικός της κυριότητος του κλήρου υπέρ των προσφευγουσών, ως κληρονόμων του αποβιώσαντος αρχικού δικαιούχου, τούτο όμως, δεδομένης της μη ύπαρξης οικίας επί του κλήρου, μόνο εφόσον πληρούνται στο πρόσωπό τους οι όροι και προϋποθέσεις του άρθρου 2 παρ. 4 εδ. β’ του π.δ/τος της 24.4/23.5.1985 όπως τροποποιήθηκε με το άρθρο 9 του ν. 3147/2003, το οποίο είναι το μόνο εφαρμοστέο εν προκειμένω ως το ισχύον νομοθετικό καθεστώς με βάση τον χρόνο θανάτου του δικαιούχου (2005), τον χρόνο της οριστικής διανομής του οικοπέδου (2010) και τον χρόνο έκδοσης (2010) και μεταγραφής του παραχωρητηρίου (2011). Ενόψει των ανωτέρω, το Δικαστήριο κρίνει ότι η προσβαλλόμενη απόφαση της Επιτροπής Θεμάτων Γης και Επίλυσης Διαφορών παρίσταται μη νόμιμη και πρέπει για το λόγο αυτό να ακυρωθεί.
9. Επειδή, κατ' ακολουθίαν των ανωτέρω, πρέπει η κρινόμενη προσφυγή να γίνει δεκτή, να ακυρωθεί η 6/2014 απόφαση της Επιτροπής Θεμάτων Γης και Επίλυσης Διαφορών και να αναπεμφθεί η υπόθεση στην Επιτροπή αυτή, προκειμένου να αποφανθεί σχετικά με τη μεταβίβαση, ή μη, του επίδικου … οικοπέδου στις προσφεύγουσες αφού προηγουμένως κρίνει εάν πληρούνται στο πρόσωπό τους οι προϋποθέσεις του άρθρου 2 παρ. 4 εδ. β’ του π.δ/τος της 24.4/23.5.1985 όπως τροποποιήθηκε με το άρθρο 9 του ν. 3147/2003. Τέλος, πρέπει να διαταχθεί η απόδοση του καταβληθέντος παραβόλου στις προσφεύγουσες (άρ. 277 παρ. 9 εδαφ. α΄ του ΚΔΔ), ενώ, κατ' εκτίμηση των περιστάσεων, πρέπει να απαλλαγεί η καθ’ ης από τα δικαστικά έξοδα αυτών (άρ. 275 παρ. 1 εδαφ. γ΄ ΚΔΔ).
Δ Ι Α Τ Α Υ Τ Α
Δέχεται την προσφυγή.
Ακυρώνει την 6/2014 απόφαση της Επιτροπής Θεμάτων Γης και Επίλυσης Διαφορών.
Αναπέμπει την υπόθεση στην ίδια Επιτροπή, προκειμένου να αποφανθεί σχετικά με τη μεταβίβαση, ή μη, του ….. οικοπέδου στις προσφεύγουσες, αφού προηγουμένως κρίνει εάν πληρούνται στο πρόσωπό τους οι προϋποθέσεις του άρθρου 2 παρ. 4 εδ. β’ του π.δ/τος της 24.4/23.5.1985 όπως τροποποιήθηκε με το άρθρο 9 του ν. 3147/2003, κατά τα αναφερόμενα στο σκεπτικό.
Διατάσσει την απόδοση του καταβληθέντος παραβόλου στις προσφεύγουσες.
Απαλλάσσει την καθ’ ης από τα δικαστικά έξοδα αυτών.
Κρίθηκε και αποφασίστηκε στη Θεσσαλονίκη στις 6.12.2019 και 28.1.2020 και η απόφαση δημοσιεύτηκε στο ακροατήριο του Δικαστηρίου τούτου σε έκτακτη δημόσια συνεδρίαση στις 26.2.2020 με τη συμμετοχή στη σύνθεση της γραμματέως Σουλτάνας Λουλούδη, δικαστικής υπαλλήλου, αντί του γραμματέα Λάζαρου Λαγού.
Η Πρόεδρος Η Εισηγήτρια
Η Γραμματέας
ΠΗΓΗ http://www.adjustice.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου