Η αποποίηση κληρονομιάς από ανήλικο τέκνο
Δυστυχώς, όσον αφορά την αποποίηση κληρονομιάς από ανήλικο, η ενημέρωση των πολιτών είναι είτε ελλιπής είτε εσφαλμένη. Αυτό έχει ως άμεση συνέπεια να βρίσκονται ανήλικα τέκνα στη δυσάρεστη θέση να κληρονομούν...
μεγάλα χρέη, λόγω μη εμπρόθεσμης ή καθόλου αποποίησης της κληρονομιάς για λογαριασμό τους από τους γονείς τους. Ιδιαίτερη εντύπωση προκάλεσε μάλιστα πρόσφατο τηλεφώνημα που δέχθηκε το δικηγορικό μας γραφείο από μία κυρία, η οποία είχε την εσφαλμένη εντύπωση ότι τα τέκνα της είχαν το δικαίωμα να προβούν σε αποποίηση κληρονομιάς για την κληρονομιά του παππού τους, αφού αυτή (η κυρία) αποποιήθηκε, όταν θα έφταναν αυτά δέκα οκτώ ετών.Δυστυχώς, όσον αφορά την αποποίηση κληρονομιάς από ανήλικο, η ενημέρωση των πολιτών είναι είτε ελλιπής είτε εσφαλμένη. Αυτό έχει ως άμεση συνέπεια να βρίσκονται ανήλικα τέκνα στη δυσάρεστη θέση να κληρονομούν...
Ποιος έχει δικαίωμα να αποποιηθεί την κληρονομιά για λογαριασμό του ανήλικου
Η αποποίηση κληρονομιάς, όταν πρόκειται για ανήλικο τέκνο, πρέπει να γίνει από τους γονείς του, αφού αυτοί εξασφαλίσουν ειδική άδεια προς τούτο με την έκδοση δικαστικής απόφασης.
Αρμοδιότητα δικαστηρίου για την αποποίηση της κληρονομιάς του ανήλικου
Η αίτηση για την έκδοση της απόφασης κατατίθεται από τους γονείς του ανηλίκου στη γραμματεία του κατά τόπο αρμόδιου Ειρηνοδικείου, που είναι το Ειρηνοδικείο στην περιφέρεια του οποίου κατοικεί ο ανήλικος, το οποίο συνεδριάζει με τη διαδικασία της εκουσίας δικαιοδοσίας. Ως κατοικία θεωρείται, άλλωστε, η κύρια και μόνιμη εγκατάσταση φυσικού προσώπου σε ορισμένο τόπο (άρθρο 51 ΑΚ). Ο ανήλικος που τελεί υπό γονική μέριμνα έχει κατοικία την κατοικία των γονέων του ή του γονέα που ασκεί μόνος του τη γονική μέριμνα (άρθρο 56 §1 εδ. α' ΑΚ).
Επίδοση της αίτησης για την αποποίηση της κληρονομιάς του ανήλικου προς τον Εισαγγελέα Πλημμελειοδικών
Με την κατάθεση της αίτησης ορίζεται ημερομηνία δικασίμου από τη γραμματεία, η οποία χορηγεί στον καταθέσαντα όσα αντίγραφα της αίτησης απαιτούνται για την άρτια περαίωση της διαδικασίας (2 αντίγραφα είναι αρκετά). Ένα αντίγραφο της αίτησης, με την πράξη ορισμού δικασίμου που επισυνάφθηκε στο τέλος της αίτησης από τη γραμματεία του Ειρηνοδικείου, καθώς και με παραγγελία προς επίδοση, πρέπει να επιδοθεί από τους ασκούντες τη γονική μέριμνα με δικαστικό επιμελητή προς τον κ. Εισαγγελέα Πλημμελειοδικών της ιδίας περιφέρειας στην οποία ανήκει και το Ειρηνοδικείο, στο οποίο κατατέθηκε η αίτηση. Η επίδοση θα πρέπει να γίνει εντός της προθεσμίας που θα τάξει το Ειρηνοδικείο και αναγράφεται στο φύλλο της πράξης ορισμού δικασίμου, που επισύναψε το Ειρηνοδικείο στο τέλος της αίτησης. Η έκθεση επίδοσης του δικαστικού επιμελητή πρέπει να προσκομιστεί, μεταξύ άλλων εγγράφων, κατά τη συζήτηση της αίτησης στο δικαστήριο, διαφορετικά η συζήτηση της αίτησης κηρύσσεται απαράδεκτη με την απόφαση που θα εκδοθεί.
Προθεσμία αποποίησης κληρονομιάς όταν πρόκειται για ανήλικο
Η αποποίηση της κληρονομίας, όπως για τους ενήλικες, έτσι και για τους ανηλίκους, μπορεί και πρέπει επί ποινή ακυρότητας να γίνει μέσα σε αποκλειστική προθεσμία που προβλέπεται στη διάταξη του άρθρου 1847 του Αστικού Κώδικα, η οποία ορίζει ότι η προθεσμία αυτή κατά κανόνα είναι τετράμηνη, με εξαίρεση δύο περιπτώσεις, στις οποίες η προθεσμία είναι ενός έτους και ειδικότερα α) αν ο κληρονομούμενος είχε την τελευταία κατοικία του στο εξωτερικό ή β) αν ο κληρονόμος έμαθε την επαγωγή (δηλαδή έμαθε ότι έγινε κληρονόμος) όταν διέμενε στο εξωτερικό.
Έναρξη προθεσμίας αποποίησης κληρονομιάς
Σύμφωνα με τη διάταξη της §1 του άρθρου 1847 του Αστικού Κώδικα, η προθεσμία αποποίησης αρχίζει από τότε που ο κληρονόμος έμαθε την επαγωγή και το λόγο της, ενώ σε επαγωγή από διαθήκη (αν δηλαδή ο κληρονόμος κληρονομεί δυνάμει διαθήκης) η προθεσμία αρχίζει μετά τη δημοσίευση της διαθήκης. Εάν η κληρονομιά επάγεται σε πρόσωπο ανίκανο για δικαιοπραξία, η γνώση της επαγωγής και του λόγου της ελέγχεται στο πρόσωπο του νομίμου αντιπροσώπου. Ειδικότερα, σε περίπτωση ανηλίκου που τελεί υπό γονική μέριμνα το στοιχείο της γνώσης, προκειμένου να αρχίσει να τρέχει η αποκλειστική προθεσμία της αποποίησης, κρίνεται στο πρόσωπο των γονέων του. Δηλαδή, η τετράμηνη προθεσμία ξεκινά από τότε που οι γονείς του ανήλικου έμαθαν ότι το τέκνο τους κατέστη κληρονόμος.
Λόγου χάρη: Ο ηλικιωμένος κύριος Α, που διαμένει μόνος του στη Θεσσαλονίκη μετά τη θάνατο της συζύγου του, αποβιώνει χωρίς να αφήσει διαθήκη στις 01/01/2011. Η μοναχοκόρη του Α, Β, η οποία διαμένει στην Καβάλα με την οικογένειά της, μαθαίνει ότι ο πατέρας της αποβίωσε την 03/01/2011, από την οικιακή βοηθό που τον επισκέπτεται μέρα παρά μέρα για να του μαγειρέψει και να κάνει δουλειές στο σπίτι. Από τη στιγμή που η Β έμαθε για το θάνατο του πατέρα της και γνωρίζει ότι είναι μοναχοκόρη του, απευθείας τεκμαίρεται ότι γνωρίζει πως είναι και η μοναδική του κληρονόμος. Συνεπώς, από την 04/01/2011 αρχίζει γι αυτήν η τετράμηνη προθεσμία για να αποποιηθεί την κληρονομιά του, κάτι που σκέφτεται να κάνει, εφόσον ο πατέρας της είχε εκταμιεύσει στο όνομά του στο παρελθόν πολλά δάνεια από τράπεζες για να τη βοηθήσει οικονομικά. Επειδή δεν επιθυμεί να κληρονομήσει τα χρέη του πατέρα της, προβαίνει την 13/03/2011 σε αποποίηση κληρονομιάς με δήλωσή της στο Ειρηνοδικείο Θεσσαλονίκης, στην περιφέρεια του οποίου είχε την κατοικία του ο πατέρας της κατά το χρόνο του θανάτου του. Έτσι, κληρονόμοι πλέον της περιουσίας και ως εκ τούτου των χρεών του πατέρα της Β έγιναν τα ανήλικα τέκνα της Γ και Δ. Εφόσον η Β προέβη σε αποποίηση κληρονομιάς την 13/03/2011 και γνωρίζει ότι πλέον κληρονόμοι του πατέρα της Α είναι τα τέκνα της Γ και Δ, η τετράμηνη προθεσμία για την αποποίηση της κληρονομίας για τα ανήλικα τέκνα της ξεκινά από την 14/03/2011.
Αναστολή συμπλήρωσης τετράμηνης προθεσμίας
Το ερώτημα που γεννάται στο σημείο αυτό είναι, τι γίνεται στην περίπτωση που, από την κατάθεση της αίτησης για χορήγηση άδειας αποποίησης κληρονομιάς στο Ειρηνοδικείο, μέχρι τη συζήτηση αυτής και την έκδοση απόφασης, παρέλθει χρονικό διάστημα μεγαλύτερο των τεσσάρων μηνών από έναρξη της προθεσμίας για την αποποίηση. Στην περίπτωση αυτή θεωρείται ότι οι γονείς του ανήλικου εμποδίζονται να ασκήσουν το δικαίωμά τους να αποποιηθούν την κληρονομιά για λογαριασμό του ανήλικου τέκνου τους, λόγω ανωτέρας βίας. Συνιστά δε λόγο ανωτέρας βίας ο χρόνος που μεσολαβεί από τότε που ο νόμιμος αντιπρόσωπος του ανίκανου προς δικαιοπραξία ανήλικου υπέβαλε στο δικαστήριο σχετική αίτηση για παροχή άδειας αποποίησης μέχρι την έκδοση της οριστικής απόφασης του δικαστηρίου. Για το χρονικό αυτό διάστημα αναστέλλεται η συμπλήρωση της τετράμηνης προθεσμίας προς αποποίηση της κληρονομιάς.
Λόγου χάρη, στο ως άνω παράδειγμα, η Β, καταθέτει αίτηση στο Ειρηνοδικείο Καβάλας για να της χορηγηθεί άδεια να αποποιηθεί την κληρονομιά για λογαριασμό των ανήλικων τέκνων της την 14/05/2011. Ημερομηνία για τη συζήτηση της αίτησης ορίζεται η 14/08/2011 και η απόφαση, με την οποία έγινε δεκτή αίτηση, εκδίδεται την 14/10/2011. Η τετράμηνη προθεσμία εν προκειμένω έχει ανασταλεί για τη Β από την 14/05/2011, ημερομηνία της κατάθεσης της αίτησης στο Ειρηνοδικείο, έως και την 14/10/2011, ημερομηνία έκδοσης της απόφασης. Από την 15/10/2011 ξεκινά να μετρά και πάλι το υπόλοιπο της τετράμηνης προθεσμίας, που είχε απομείνει, αν αφαιρέσουμε από αυτό το χρονικό διάστημα από τότε που έλαβε γνώση η Β της επαγωγής της κληρονομιάς στα τέκνα της και του λόγου της, μέχρι την κατάθεση της αίτησης στο Ειρηνοδικείο. Δηλαδή από την 15/10/2011, οπότε και εκδόθηκε η απόφαση, απομένει ακόμη στη Β υπόλοιπο προθεσμίας δύο μηνών (από 14/03 έως 14/05 = 2 μήνες) μέχρι να προβεί σε αποποίηση κληρονομιάς για τα ανήλικα τέκνα της.
Παρέλευση άπρακτης της τετράμηνης προθεσμίας
Αν παρέλθει η τετράμηνη προθεσμία τότε θεωρείται ότι η κληρονομιά έγινε αποδεκτή από τα τέκνα. Αποποίηση κληρονομιάς μετά την παρέλευση της τετράμηνης προθεσμίας είναι άκυρη.
Ακύρωση με δικαστική απόφαση της πλασματικής αποδοχής κληρονομιάς, λόγω ουσιώδους πλάνης
Όπως είδαμε ανωτέρω, ο ανήλικος μπορεί να καταστεί οριστικός κληρονόμος της κληρονομίας, λόγω παρέλευσης από τους γονείς του άπρακτης της τετράμηνης προθεσμίας για αποποίησή της με τη διαδικασία που περιγράφηκε. Η αποδοχή αυτή της κληρονομιάς είναι πλασματική, εφόσον δεν οφείλεται πραγματικά στη βούληση του ανηλίκου να γίνει κληρονόμος, αλλά σε έκπτωση από το δικαίωμα αποποίησης, λόγω παρέλευσης της τετράμηνης προθεσμίας. Στην περίπτωση αυτή, έστω και εκ των υστέρων, υπάρχει η δυνατότητα ακύρωσης της αποδοχής κληρονομιάς του ανηλίκου, εάν η παρέλευση άπρακτης της τετράμηνης προθεσμίας οφείλεται σε ουσιώδη πλάνη των γονέων του. Η πλάνη είναι ουσιώδης, όταν αναφέρεται σε σημείο τόσο σπουδαίο για την όλη δικαιοπραξία, ώστε, αν το πρόσωπο γνώριζε την πραγματική κατάσταση, δεν θα επιχειρούσε την δικαιοπραξία.
Ειδικότερα, σύμφωνα με το άρθρο 1857 εδ. β' περ. 1, γ' και δ' του ίδιου Αστικού Κώδικα, η αποδοχή της κληρονομίας που οφείλεται σε πλάνη κρίνεται σύμφωνα με τις διατάξεις για τις δικαιοπραξίες. Οι διατάξεις του άρθρου αυτού εφαρμόζονται και σε αποδοχή που συνάγεται από την παραμέληση της προθεσμίας για αποποίηση. Κατά τα άρθρα πάλι 140 και 141 ΑΚ, αν κάποιος καταρτίζει δικαιοπραξία και η δήλωσή του δεν συμφωνεί, από ουσιώδη πλάνη, με τη βούλησή του, έχει δικαίωμα να ζητήσει την ακύρωση της δικαιοπραξίας.
Από τις διατάξεις αυτές προκύπτει, ότι η αποδοχή της κληρονομίας, που συνάγεται από την παραμέληση της προθεσμίας αποποίησης, μπορεί να προσβληθεί από τον κληρονόμο λόγω πλάνης, όταν η αποδοχή, που συνάγεται με τον τρόπο αυτό κατά πλάσμα του νόμου, δεν συμφωνεί με τη βούλησή του, από ουσιώδη πλάνη, δηλαδή από άγνοια ή εσφαλμένη γνώση της καταστάσεως, που διαμόρφωσε τη βούλησή του, όταν αυτή αναφέρεται σε σημείο τόσο σπουδαίο για την αποδοχή της κληρονομίας, ώστε αν ο κληρονόμος γνώριζε την αληθινή κατάσταση, ως προς το σημείο αυτό, δεν θα άφηνε να παρέλθει άπρακτη η προθεσμία αποποιήσεως. Η εσφαλμένη δε γνώση ή άγνοια, που δημιουργεί τη μεταξύ βουλήσεως και δηλώσεως διάσταση, η οποία, όταν είναι ουσιώδης, θεμελιώνει δικαίωμα προσβολής της δηλώσεως λόγω πλάνης, μπορεί να οφείλεται και σε άγνοια ή εσφαλμένη γνώση των προαναφερθεισών νομικών διατάξεων για αποδοχή της κληρονομίας
Λόγου χάρη, στο ως άνω παράδειγμα, σε περίπτωση που η Β άφηνε να παρέλθει άπρακτη η τετράμηνη προθεσμία για την αποποίηση της κληρονομιάς για λογαριασμό των ανήλικων τέκνων της, με συνέπεια αυτά να καταστούν οριστικοί κληρονόμοι, θα μπορούσε αυτή η πλασματική αποδοχή κληρονομιάς να ακυρωθεί, στις εξής περιπτώσεις (ενδεικτικά):
α) η Β πίστευε, από εσφαλμένη πληροφόρηση, ότι ο ανήλικος υιός της μπορεί να προβεί σε αποποίηση κληρονομιάς μόνος του όταν γίνει 18 ετών και δεν κληρονομεί μέχρι τότε, επειδή είναι ανήλικος
β) η Β νόμιζε ότι η τετράμηνη προθεσμία δεν τρέχει για λογαριασμό του ανήλικου υιού της, μέχρι αυτός να γίνει 18 ετών
γ) η Β αγνοούσε παντελώς την ύπαρξη προθεσμίας για την αποποίηση της κληρονομιάς
Προσοχή όμως: Έστω ότι τα τέκνα της Β, Γ και Δ, κληρονομούσαν με διαθήκη και την περιουσία του άκληρου θείου τους Θ, η οποία ήταν βεβαρημένη με υπέρογκα χρέη. Σε περίπτωση που η Β άφησε να παρέλθει άπρακτη η τετράμηνη προθεσμία από τη δημοσίευση της διαθήκης και τη γνώση της επαγωγής της κληρονομιάς και του λόγου αυτής, με αποτέλεσμα τα τέκνα της να καταστούν οριστικοί κληρονόμοι, δεν μπορεί αν των υστέρων να ζητήσει δικαστικά την ακύρωση της αποδοχής κληρονομιάς, επειδή η πλάνη σχετικά με το ενεργητικό ή το παθητικό της κληρονομίας δεν θεωρείται ουσιώδης!
Αρμοδιότητα δικαστηρίου ακύρωσης της αποδοχής κληρονομιάς λόγω ουσιώδους πλάνης
Η αγωγή ασκείται στο Πολυμελές Πρωτοδικείο, το οποίο συνεδριάζει σύμφωνα με την τακτική διαδικασία, ως διαφορά μη αποτιμητή σε χρήμα και στρέφεται, σύμφωνα με την ορθότερη άποψη, κατά διασταλτική ερμηνεία της διάταξης του άρθρου 155 ΑΚ, κατά του αμέσως έλκοντος έννομο κληρονομικό συμφέρον από την έκπτωση αυτού, που ακυρωσίμως -δηλαδή συνεπεία πλάνης - αποδέχτηκε και που στη συνέχεια θα αποποιηθεί, δηλαδή κατ' εκείνου, στον οποίο θα επαχθεί η κληρονομία μετά την αποδοχή της αγωγής και την αποποίηση του ενάγοντος στην περί ακυρώσεως δίκη. Η αντίθετη άποψη, σύμφωνα με την οποία η σχετική αγωγή ακυρώσεως της αποδοχής στρέφεται κατά των δανειστών της κληρονομίας και των κληροδόχων, αφενός δεν στηρίζεται στο νόμο, αφετέρου δημιουργεί υπέρμετρη δυσχέρεια στον ενάγοντα, να στραφεί κατά ενός μεγάλου και συχνά απροσδιόριστου, αριθμού δανειστών του κληρονομουμένου. Άλλωστε, οι δανειστές της κληρονομίας μπορούν να προστατευθούν με την άσκηση τριτανακοπής (άρθρα 583 επ. ΚΠολΔ) κατά της απόφασης, που δέχεται σχετική αγωγή ακυρώσεως της αποδοχής.
http://www.nomikosodigos.info
================
Προθεσμία αποποίησης κληρονομίας από ανήλικο
Όχι σπάνια, διατυπώνεται αναρμοδίως η θέση ότι η προθεσμία αποποίησης κληρονομίας δεν τρέχει σε βάρος ανηλίκων. Υφίσταται προφανώς σύγχυση εκ του γεγονός ότι οι ανήλικοι είναι από το νόμο κληρονόμοι με το λεγόμενο ευεργέτημα της απογραφής, πράγμα που σημαίνει ότι δεν ευθύνονται με την προσωπική τους περιουσία για τα χρέη της κληρονομιάς, για τα οποία “υπέγγυα” είναι μόνον αυτή η ίδια η κληρονομιαία περιουσία. Ο νόμος ορίζει ότι στην περίπτωση αυτή ο ανήλικος είναι κληρονόμος εξ απογραφής και δικαιούται να συντάξει την απογραφή της κληρονομιαίας περιουσίας (να καταγράψει, δηλαδή, το ενεργητικό και το παθητικό αυτής σε έκθεση που κατατίθεται στο αρμόδιο δικαστήριο της κληρονομίας) εντός ενός έτους από τότε που θα αποκτήσει πλήρη δικαιοπρακτική ικανότητα (δηλ. από την ενηλικίωσή του), αλλιώς χάνει το αναφερθέν ευεργέτημα. Έχει προκληθεί, λοιπόν, η παρανόηση ότι η προθεσμία αυτή αναφέρεται σε αυτήν καθαυτή την αποποίηση. Πρόκειται για λάθος. Η προθεσμία αποποίησης κληρονομίας τρέχει και κατά ανηλίκου. Αν παρέλθει άπρακτη, ο ανήλικος καθίσταται κληρονόμος. Απλώς, αν προσέξει και συντάξει απογραφή εντός έτους από την ενηλικίωσή του, τότε δεν χάνει το προνόμιο να μην ευθύνεται για τα χρέη του κληρονομούμενου και με την υπόλοιπη, εκτός της κληρονομίας περιουσία του. Οι συνέπειες της παρανόησης ενδέχεται να είναι οδυνηρές. Ανήλικοι καθίστανται κληρονόμοι χωρίς να το γνωρίζουν οι ίδιοι και οι γονείς τους (που νομίζουν ότι η προθεσμία αποποίησης ξεκινά με την ενηλικίωση), ξεχνούν να συντάξουν απογραφή όταν ενηλικιώνονται (ενδεχομένως διότι μεσολαβούν πολλά έτη ή γιατί έχουν αποβιώσει οι γονείς τους και δεν έχουν σχετική ενημέρωση οι ίδιοι οι ενηλικωθέντες κληρονόμοι) και ευρίσκονται κατάχρεοι, διότι ο κληρονομούμενος είχε ανεξόφλητες υποχρεώσεις που πλέον εκ του νόμου βαρύνουν τους ίδιους (ως απλούς και όχι εξ απογραφής κληρονόμους). 1
Ακολουθεί σύντομο νομικό σημείωμα για την προθεσμία της αποποίησης κληρονομίας από ανήλικο κληρονόμο και την αναστολή αυτής μέχρι να ολοκληρωθεί η διαδικασία χορήγησης άδειας για την αποποίηση.
Προθεσμία αποποίησης κληρονομίας από ανήλικο & αναστολή αυτής μέχρι να χορηγηθεί η σχετική άδεια
Σύμφωνα με το άρθρο 1847 ΑΚ η προθεσμία μέσα στην οποία επιτρέπεται η αποποίηση κληρονομίας – είναι τέσσερις μήνες από τότε που ο κληρονόμος έμαθε την επαγωγή της κληρονομίας σε αυτόν και το λόγο της επαγωγής, ήτοι από τότε που έμαθε ότι είναι κληρονόμος.Επί διαθήκης η προθεσμία δεν ξεκινάει πριν από τη δημοσίευση της διαθήκης (ακόμη, δηλαδή, και αν ο κληρονόμος γνωρίζει την ύπαρξη και το περιεχόμενο της διαθήκης) – επεκτείνεται στο ένα έτος (με ίδια αφετηρία) στην περίπτωση που ο κληρονομούμενος είχε την τελευταία κατοικία τους στο εξωτερικό ή αν ο κληρονόμος έμαθε την επαγωγή όταν διέμεν στο εξωτερικό.
Η προθεσμία αυτή, εφόσον ο νόμος δεν διακρίνει (1847, 1850 ΑΚ), τρέχει και κατά προσώπων ανίκανων προς δικαιοπραξία (258§1 ΑΚ), ήτοι και κατά ανηλίκων.
Μάλιστα, πάγια η νομολογία δέχεται ότι τα γεγονότα της γνώσης της επαγωγής και του λόγου αυτής ερευνώνται στο πρόσωπο του νομίμου αντιπροσώπου του ανηλίκου. Συνεπώς, η προθεσμία αρχίζει να τρέχει για τον ανήλικο κληρονόμο από τότε που οι ασκούντες τη γονική μέριμνα έλαβαν γνώση της επαγωγής. 2
Αναστέλλεται δε η προθεσμία αυτή κατά τη ρητή διατύπωση του άρθρου 1847§3 ΑΚ για τους ίδιους λόγους για τους οποίους αναστέλλεται και η παραγραφή, εφαρμοζομένων αναλόγως των διατάξεων του άρθρου 255 ΑΚ.
Oι ανήλικοι κληρονόμοι δεν μπορούν να αποποιηθούν αυτοπροσώπως το κληρονομικό τους δικαίωμα, αφού δεν διαθέτουν δικαιοπρακτική ικανότητα (βλ. 128επ. ΑΚ). Οι γονείς που ασκούν τη γονική μέριμνα δεν μπορούν στο όνομα του ανηλίκου να αποποιούνται κληρονομία ή να παραιτούνται από τη νόμιμη μοίρα κληρονομίας που επάγεται στον ανήλικο χωρίς να έχουν πάρει προηγουμένως σχετική άδεια δικαστηρίου (1526 σε συνδ. με 1625 ΑΚ). Συνεπώς, η δικαστική άδεια αποτελεί απαραίτητο όρο για την ενεργοποίηση των εννόμων συνεπειών ορισμένων πράξεων (αποποίηση) που ενεργούνται από αυτόν που ασκεί τη γονική μέριμνα του ανηλίκου (1510, 1526 και 1625 ΑΚ). Η άδεια δίδεται με απόφαση του δικαστηρίου, το οποίο δικάζει κατά τη διαδικασία της εκούσιας δικαιοδοσίας (αρ.121 ΕισΝΑΚ), το οποίο εξετάζει αν η αποποίηση είναι προφανώς επωφελής ή αναγκαία για τον ανήλικο.
Επομένως, από την υποβολή της αιτήσεως προς παροχή αδείας για αποποίηση κληρονομίας, που γίνεται για λογαριασμό ανηλίκου, και μέχρι δημοσιεύσεως της σχετικής αποφάσεως αναστέλλεται κατ’ άρθρον 255 εδ. α ΑΚ η προθεσμία προς αποποίηση λόγω ανωτέρας βίας, αφού η αποποίηση της κληρονομίας, που θα γίνει από το νόμιμο εκπρόσωπο του ανηλίκου, εξαρτάται από γεγονός μη δυνάμενον να αποτραπεί ακόμη και με τη λήψη μέτρων άκρας επιμέλειας εκ μέρους του αντιπροσώπου του ανηλίκου και δη από την παροχή αδείας εκ μέρους του δικαστηρίου, της οποίας μη υπαρχούσης δεν χωρεί νομοτύπως για τον ανήλικο αποποίηση κληρονομίας. 3
Κατά την ορθότερη άποψη, αναλογικώς εφαρμόζεται η ΑΚ 257, εξ ου και α) το χρονικό διάστημα που μεσολαβεί από την υποβολή αιτήσεως των ασκούντων τη γονική μέριμνα μέχρι την έκδοση δικαστικής αποφάσεως δεν υπολογίζεται, ενώ όταν παύσει η αναστολή, με την χορήγηση από το δικαστήριο της εν λόγω αδείας, η παραγραφή συνεχίζεται (από την ημερομηνία δημοσίευσης της απόφασης), και β) η προθεσμία δεν συμπληρώνεται πριν περάσουν περάσουν έξι μήνες από το γεγονός παύσης της αναστολής (ακόμη, δηλαδή, και αν υπολείπεται μικρότερο χρονικό διάστημα για τη συμπλήρωση της αρχικής προθεσμίας που ανεστάλη). 4 Ωστόσο, επειδή η 1847 ΑΚ κάνει λόγο μόνον για αναλογική εφαρμογή των λόγων αναστολής της παραγραφής, όχι και των λοιπών περί παραγραφής διατάξεων, θα μπορούσε να υποστηριχθεί και η άποψη ότι η 257 ΑΚ δεν εφαρμόζεται στην προθεσμία αποποίησης. Η θέση αυτή, όμως, οδηγεί στο μη πρακτικό και ενδεχομένως άδικο αποτέλεσμα η προθεσμία υποβολής δήλωσης αποποίησης μετά τη χορήγηση αδείας να είναι εξαιρετικά σύντομη (συχνά ολίγων εβδομάδων ή ακόμη και ημερών), συντρέχοντος κινδύνου απώλειας αυτής (π.χ. διότι οι αντιπρόσωποι του τέκνου πληροφορήθηκαν με καθυστέρηση 1-2 εβδομάδων την έκδοση της αποφάσεως ή, επειδή, η απόφαση καθυστέρησε να καθαρογραφεί!). Άλλωστε, ο ίδιος δικαιοπολιτικός λόγος προστασίας του έχοντος αξίωση από την ταχεία παραγραφή αυτής μετά την παύση της αναστολής, συντρέχει και εν προκειμένω, το χρονικό δε διάστημα των τεσσάρων μηνών δεν συνιστά απειλή για την ασφάλεια δικαίου (χάριν της οποίας έχει τεθεί και η σύντομη προθεσμία αποποίησης).
http://kalamitsis.gr
===========
Τα ανωτέρω αποτυπώνουντην την παγίως κρατούσα θέση. Με τις αποφάσεις 2862/2013 , 371/2014 και 1884/2015 του ΣτΕ (ΝΟΜΟΣ) έγινε δεκτο ότι από τη στιγμή που ο ανήλικος κληρονόμος δύναται να συντάξει την απογραφή εντός έτους από την ενηλικίωσή του χωρίς να χάνει στο διάστημα αυτό το ευεργέτημα, τότε (“πολλώ δε μάλλον” κατά την απόφαση) δικαιούται να αποποιηθεί την κληρονομία εντός της ιδίας ετήσιας προθεσμίας! Η άποψη αυτή έρχεται σε αντίθεση προς την κρατούσα θέση των πολιτικών δικαστηρίων και δεν μπορεί να βρει έρεισμα στο ισχύον πλέγμα διατάξεων του ΑΚ [για την αποδόμησή της βλ. Σταμάτη Ι. Κουμάνη, “Η Προθεσμία Αποποίησης της Κληρονομίας κατ’ ΑΚ 1847 των Ανίκανων προς Αδικοπραξία Προσώπων“, εις Αρμ. 2015, 1449]. Είναι, λοιπόν, εξαιρετικά επισφαλές να βασισθεί κάποιος σε αυτήν, ασχέτως του ότι ενδεχομένως να καταλήγει σε δικαιότερα αποτελέσματα, προστατεύοντας νεαρούς κληρονόμους από το να ξεκινήσουν τη ζωή τους με το βάρος της απογραφής ή και κατάχρεοι σε περίπτωση μη συντάξεώς της, εξαιτίας αποφάσεων άλλων (ήτοι των νομίμων αντιπροσώπων τους, που δεν κίνησαν τις διαδικασίες αποποίησης και δεν μερίμνησαν να ενημερώσουν εγκαίρως τον ενηλικούμενο κληρονόμο για την υποχρέωση συντάξεως απογραφής). ↩
ΜΠρΘεσ 119/2013 Δνη 2013/1422 – ΕιρΧανίων 811/2013 ΝΟΜΟΣ – ΕιρΑθ 933,934/2013 αδημοσίευτες ↩
ΑΠ 338/2004 ΝΟΜΟΣ, ΑΠ 493/2003 αδημοσίευτη (αναφέρεται στην ΜΠρΘεσ 28547/2008 Αρμ 2010, 1348 ), ΜΠρΠειρ 5721/2013 ΝΟΜΟΣ ↩
ΜΠρΘεσ 28547/2008 Αρμ. 2010, 1348, ΜΠρΘεσ 119/2013 Δνη 2013, 1422, ΜΠρΑθ 1582/2011 ΝΟΜΟΣ, όπου διατυπώνεται η κρίση ότι στην περίπτωση της τετράμηνης προθεσμίας αποποίησης, το χρονικό διάστημα των 6 μηνών που ορίζεται ως ελάχιστος χρόνος στην 257 ΑΚ, συντέμνεται στους 4 μήνες (αφού διαφορετικά θα διδόταν έμμεση παράτασης της νόμιμης προθεσμίας, ελλείψει λόγου αναστολής). Στην περίπτωση, ωστόσο, της ενιαύσιας προθεσμίας αποποίησης δεν συντρέχει λόγος σύντμησης και ισχύει το εξάμηνον
Ακολουθεί σύντομο νομικό σημείωμα για την προθεσμία της αποποίησης κληρονομίας από ανήλικο κληρονόμο και την αναστολή αυτής μέχρι να ολοκληρωθεί η διαδικασία χορήγησης άδειας για την αποποίηση.
Προθεσμία αποποίησης κληρονομίας από ανήλικο & αναστολή αυτής μέχρι να χορηγηθεί η σχετική άδεια
Σύμφωνα με το άρθρο 1847 ΑΚ η προθεσμία μέσα στην οποία επιτρέπεται η αποποίηση κληρονομίας – είναι τέσσερις μήνες από τότε που ο κληρονόμος έμαθε την επαγωγή της κληρονομίας σε αυτόν και το λόγο της επαγωγής, ήτοι από τότε που έμαθε ότι είναι κληρονόμος.Επί διαθήκης η προθεσμία δεν ξεκινάει πριν από τη δημοσίευση της διαθήκης (ακόμη, δηλαδή, και αν ο κληρονόμος γνωρίζει την ύπαρξη και το περιεχόμενο της διαθήκης) – επεκτείνεται στο ένα έτος (με ίδια αφετηρία) στην περίπτωση που ο κληρονομούμενος είχε την τελευταία κατοικία τους στο εξωτερικό ή αν ο κληρονόμος έμαθε την επαγωγή όταν διέμεν στο εξωτερικό.
Η προθεσμία αυτή, εφόσον ο νόμος δεν διακρίνει (1847, 1850 ΑΚ), τρέχει και κατά προσώπων ανίκανων προς δικαιοπραξία (258§1 ΑΚ), ήτοι και κατά ανηλίκων.
Μάλιστα, πάγια η νομολογία δέχεται ότι τα γεγονότα της γνώσης της επαγωγής και του λόγου αυτής ερευνώνται στο πρόσωπο του νομίμου αντιπροσώπου του ανηλίκου. Συνεπώς, η προθεσμία αρχίζει να τρέχει για τον ανήλικο κληρονόμο από τότε που οι ασκούντες τη γονική μέριμνα έλαβαν γνώση της επαγωγής. 2
Αναστέλλεται δε η προθεσμία αυτή κατά τη ρητή διατύπωση του άρθρου 1847§3 ΑΚ για τους ίδιους λόγους για τους οποίους αναστέλλεται και η παραγραφή, εφαρμοζομένων αναλόγως των διατάξεων του άρθρου 255 ΑΚ.
Oι ανήλικοι κληρονόμοι δεν μπορούν να αποποιηθούν αυτοπροσώπως το κληρονομικό τους δικαίωμα, αφού δεν διαθέτουν δικαιοπρακτική ικανότητα (βλ. 128επ. ΑΚ). Οι γονείς που ασκούν τη γονική μέριμνα δεν μπορούν στο όνομα του ανηλίκου να αποποιούνται κληρονομία ή να παραιτούνται από τη νόμιμη μοίρα κληρονομίας που επάγεται στον ανήλικο χωρίς να έχουν πάρει προηγουμένως σχετική άδεια δικαστηρίου (1526 σε συνδ. με 1625 ΑΚ). Συνεπώς, η δικαστική άδεια αποτελεί απαραίτητο όρο για την ενεργοποίηση των εννόμων συνεπειών ορισμένων πράξεων (αποποίηση) που ενεργούνται από αυτόν που ασκεί τη γονική μέριμνα του ανηλίκου (1510, 1526 και 1625 ΑΚ). Η άδεια δίδεται με απόφαση του δικαστηρίου, το οποίο δικάζει κατά τη διαδικασία της εκούσιας δικαιοδοσίας (αρ.121 ΕισΝΑΚ), το οποίο εξετάζει αν η αποποίηση είναι προφανώς επωφελής ή αναγκαία για τον ανήλικο.
Επομένως, από την υποβολή της αιτήσεως προς παροχή αδείας για αποποίηση κληρονομίας, που γίνεται για λογαριασμό ανηλίκου, και μέχρι δημοσιεύσεως της σχετικής αποφάσεως αναστέλλεται κατ’ άρθρον 255 εδ. α ΑΚ η προθεσμία προς αποποίηση λόγω ανωτέρας βίας, αφού η αποποίηση της κληρονομίας, που θα γίνει από το νόμιμο εκπρόσωπο του ανηλίκου, εξαρτάται από γεγονός μη δυνάμενον να αποτραπεί ακόμη και με τη λήψη μέτρων άκρας επιμέλειας εκ μέρους του αντιπροσώπου του ανηλίκου και δη από την παροχή αδείας εκ μέρους του δικαστηρίου, της οποίας μη υπαρχούσης δεν χωρεί νομοτύπως για τον ανήλικο αποποίηση κληρονομίας. 3
Κατά την ορθότερη άποψη, αναλογικώς εφαρμόζεται η ΑΚ 257, εξ ου και α) το χρονικό διάστημα που μεσολαβεί από την υποβολή αιτήσεως των ασκούντων τη γονική μέριμνα μέχρι την έκδοση δικαστικής αποφάσεως δεν υπολογίζεται, ενώ όταν παύσει η αναστολή, με την χορήγηση από το δικαστήριο της εν λόγω αδείας, η παραγραφή συνεχίζεται (από την ημερομηνία δημοσίευσης της απόφασης), και β) η προθεσμία δεν συμπληρώνεται πριν περάσουν περάσουν έξι μήνες από το γεγονός παύσης της αναστολής (ακόμη, δηλαδή, και αν υπολείπεται μικρότερο χρονικό διάστημα για τη συμπλήρωση της αρχικής προθεσμίας που ανεστάλη). 4 Ωστόσο, επειδή η 1847 ΑΚ κάνει λόγο μόνον για αναλογική εφαρμογή των λόγων αναστολής της παραγραφής, όχι και των λοιπών περί παραγραφής διατάξεων, θα μπορούσε να υποστηριχθεί και η άποψη ότι η 257 ΑΚ δεν εφαρμόζεται στην προθεσμία αποποίησης. Η θέση αυτή, όμως, οδηγεί στο μη πρακτικό και ενδεχομένως άδικο αποτέλεσμα η προθεσμία υποβολής δήλωσης αποποίησης μετά τη χορήγηση αδείας να είναι εξαιρετικά σύντομη (συχνά ολίγων εβδομάδων ή ακόμη και ημερών), συντρέχοντος κινδύνου απώλειας αυτής (π.χ. διότι οι αντιπρόσωποι του τέκνου πληροφορήθηκαν με καθυστέρηση 1-2 εβδομάδων την έκδοση της αποφάσεως ή, επειδή, η απόφαση καθυστέρησε να καθαρογραφεί!). Άλλωστε, ο ίδιος δικαιοπολιτικός λόγος προστασίας του έχοντος αξίωση από την ταχεία παραγραφή αυτής μετά την παύση της αναστολής, συντρέχει και εν προκειμένω, το χρονικό δε διάστημα των τεσσάρων μηνών δεν συνιστά απειλή για την ασφάλεια δικαίου (χάριν της οποίας έχει τεθεί και η σύντομη προθεσμία αποποίησης).
http://kalamitsis.gr
===========
Τα ανωτέρω αποτυπώνουντην την παγίως κρατούσα θέση. Με τις αποφάσεις 2862/2013 , 371/2014 και 1884/2015 του ΣτΕ (ΝΟΜΟΣ) έγινε δεκτο ότι από τη στιγμή που ο ανήλικος κληρονόμος δύναται να συντάξει την απογραφή εντός έτους από την ενηλικίωσή του χωρίς να χάνει στο διάστημα αυτό το ευεργέτημα, τότε (“πολλώ δε μάλλον” κατά την απόφαση) δικαιούται να αποποιηθεί την κληρονομία εντός της ιδίας ετήσιας προθεσμίας! Η άποψη αυτή έρχεται σε αντίθεση προς την κρατούσα θέση των πολιτικών δικαστηρίων και δεν μπορεί να βρει έρεισμα στο ισχύον πλέγμα διατάξεων του ΑΚ [για την αποδόμησή της βλ. Σταμάτη Ι. Κουμάνη, “Η Προθεσμία Αποποίησης της Κληρονομίας κατ’ ΑΚ 1847 των Ανίκανων προς Αδικοπραξία Προσώπων“, εις Αρμ. 2015, 1449]. Είναι, λοιπόν, εξαιρετικά επισφαλές να βασισθεί κάποιος σε αυτήν, ασχέτως του ότι ενδεχομένως να καταλήγει σε δικαιότερα αποτελέσματα, προστατεύοντας νεαρούς κληρονόμους από το να ξεκινήσουν τη ζωή τους με το βάρος της απογραφής ή και κατάχρεοι σε περίπτωση μη συντάξεώς της, εξαιτίας αποφάσεων άλλων (ήτοι των νομίμων αντιπροσώπων τους, που δεν κίνησαν τις διαδικασίες αποποίησης και δεν μερίμνησαν να ενημερώσουν εγκαίρως τον ενηλικούμενο κληρονόμο για την υποχρέωση συντάξεως απογραφής). ↩
ΜΠρΘεσ 119/2013 Δνη 2013/1422 – ΕιρΧανίων 811/2013 ΝΟΜΟΣ – ΕιρΑθ 933,934/2013 αδημοσίευτες ↩
ΑΠ 338/2004 ΝΟΜΟΣ, ΑΠ 493/2003 αδημοσίευτη (αναφέρεται στην ΜΠρΘεσ 28547/2008 Αρμ 2010, 1348 ), ΜΠρΠειρ 5721/2013 ΝΟΜΟΣ ↩
ΜΠρΘεσ 28547/2008 Αρμ. 2010, 1348, ΜΠρΘεσ 119/2013 Δνη 2013, 1422, ΜΠρΑθ 1582/2011 ΝΟΜΟΣ, όπου διατυπώνεται η κρίση ότι στην περίπτωση της τετράμηνης προθεσμίας αποποίησης, το χρονικό διάστημα των 6 μηνών που ορίζεται ως ελάχιστος χρόνος στην 257 ΑΚ, συντέμνεται στους 4 μήνες (αφού διαφορετικά θα διδόταν έμμεση παράτασης της νόμιμης προθεσμίας, ελλείψει λόγου αναστολής). Στην περίπτωση, ωστόσο, της ενιαύσιας προθεσμίας αποποίησης δεν συντρέχει λόγος σύντμησης και ισχύει το εξάμηνον
Σύμφωνα με τον Αστικό Κώδικα (άρθρα 1847 επ.) ο κληρονόμος μπορεί να αποποιηθεί την κληρονομία μέσα σε προθεσμία τεσσάρων μηνών που αρχίζει από τότε που έμαθε την επαγωγή και το λόγο της. Αν η προθεσμία αυτή περάσει, η κληρονομία θεωρείται ότι έχει γίνει αποδεκτή. Το ίδιο ισχύει για το ανήλικο, με τη διαφορά ότι το τελευταίο αποδέχεται πάντα εκ του νόμου με το ευεργέτημα της απογραφής (ΑΚ 1527). Το άρθρο 1902 ΑΚ ορίζει δε ότι όσο ο κληρονόμος έχει δικαίωμα να αποποιηθεί την κληρονομία, μπορεί να δηλώσει ότι την αποδέχεται με το ευεργέτημα της απογραφής.
Στην περίπτωση αποποίησης ανηλίκου της κληρονομίας, οι νόμιμοι αντιπρόσωποί του (γονείς) ζητούν άδεια από το αρμόδιο δικαστήριο κατά τη διαδικασία της εκούσιας δικαιοδοσίας να αποποιηθούν για λογαριασμό του εντός τεσσάρων μηνών από την ημέρα που επήχθη στον ανήλικο η κληρονομία. Η διαδικασία αυτή λαμβάνει χώρα στα δικαστήρια πολύ συχνά. Μέχρι την έκδοση της απόφασης, αναστέλλεται η τετράμηνη προθεσμία για την αποποίηση. Αν οι γονείς είχαν άγνοια-πλάνη νομική του γεγονότος ότι όφειλαν να αποποιηθούν και για το ανήλικο τέκνο, τότε οι γονείς μπορούν να ασκήσουν αγωγή για ακύρωση της (τεκμαιρόμενης) αποδοχής κληρονομιάς λόγω πλάνης εντός έξι μηνών από τότε που έμαθαν ότι έπρεπε να αποποιηθούν (βλ. και το από 24/07/2014 άρθρο της δικηγόρου Θεώνης Κάδρα στην ιστοσελίδα μας σχετικά με το ίδιο θέμα.
Ωστόσο, η υπ’ αρ. 2862/2013 απόφαση του ΣτΕ δέχθηκε, κατά παρέκκλιση από τα συνηθισμένα, ότι η προθεσμία για αποποίηση ανηλίκου είναι όχι η ως άνω αναγραφείσα, δηλαδή εντός τεσσάρων μηνών από τότε που επήχθη σε αυτόν η κληρονομία, αλλά ένα έτος από την ενηλικίωσή του. Έκρινε δηλαδή ότι όσο χρόνο έχει ο ανήλικος να συντάξει την απογραφή, τον ίδιο χρόνο έχει και για την αποποίηση της κληρονομίας. Συγκεκριμένα στο σκεπτικό της ορίζεται ότι: «Σε περίπτωση μη σύνταξης απογραφής από τους έχοντες τη γονική μέριμνα ανηλίκου κληρονόμου, το σχετικό δικαίωμα περιέρχεται στον ενηλικιούμενο κληρονόμο, ο οποίος οφείλει, με την απειλή εκπτώσεως από το ευεργέτημα, να συντάξει την απογραφή εντός έτους από την ενηλικίωσή του. Εφόσον, επομένως, στην περίπτωση αυτή ο ενηλικιούμενος κληρονόμος δεν εκπίπτει από το ευεργέτημα της απογραφής, δικαιούται, πολλώ μάλλον, εντός της αυτής ετήσιας προθεσμίας, να αποποιηθεί την κληρονομία». Έτσι, (ίσως με τη λογική ότι το άρθρο 1902 ΑΚ μπορεί να ισχύσει και αντίστροφα, ότι δηλαδή όσο χρόνο ο κληρονόμος έχει το δικαίωμα να αποδεχτεί με το ευεργέτημα της απογραφής, μπορεί και να αποποιηθεί την κληρονομία, → άρα ο ανήλικος έχει δικαίωμα αποποίησης εντός έτους από την ενηλικίωσή του) έκανε δεκτή ανακοπή κατά έκθεσης αναγκαστικής κατάσχεσης της Δ.Ο.Υ. σε κληρονομιαίο ακίνητο, επειδή η ανακόπτουσα είχε αποποιηθεί την κληρονομία του παππού της στη γραμματεία του αρμόδιου δικαστηρίου εντός έτους από την ενηλικίωσή της.
evgenia@efotopoulou.gr
Στην περίπτωση αποποίησης ανηλίκου της κληρονομίας, οι νόμιμοι αντιπρόσωποί του (γονείς) ζητούν άδεια από το αρμόδιο δικαστήριο κατά τη διαδικασία της εκούσιας δικαιοδοσίας να αποποιηθούν για λογαριασμό του εντός τεσσάρων μηνών από την ημέρα που επήχθη στον ανήλικο η κληρονομία. Η διαδικασία αυτή λαμβάνει χώρα στα δικαστήρια πολύ συχνά. Μέχρι την έκδοση της απόφασης, αναστέλλεται η τετράμηνη προθεσμία για την αποποίηση. Αν οι γονείς είχαν άγνοια-πλάνη νομική του γεγονότος ότι όφειλαν να αποποιηθούν και για το ανήλικο τέκνο, τότε οι γονείς μπορούν να ασκήσουν αγωγή για ακύρωση της (τεκμαιρόμενης) αποδοχής κληρονομιάς λόγω πλάνης εντός έξι μηνών από τότε που έμαθαν ότι έπρεπε να αποποιηθούν (βλ. και το από 24/07/2014 άρθρο της δικηγόρου Θεώνης Κάδρα στην ιστοσελίδα μας σχετικά με το ίδιο θέμα.
Ωστόσο, η υπ’ αρ. 2862/2013 απόφαση του ΣτΕ δέχθηκε, κατά παρέκκλιση από τα συνηθισμένα, ότι η προθεσμία για αποποίηση ανηλίκου είναι όχι η ως άνω αναγραφείσα, δηλαδή εντός τεσσάρων μηνών από τότε που επήχθη σε αυτόν η κληρονομία, αλλά ένα έτος από την ενηλικίωσή του. Έκρινε δηλαδή ότι όσο χρόνο έχει ο ανήλικος να συντάξει την απογραφή, τον ίδιο χρόνο έχει και για την αποποίηση της κληρονομίας. Συγκεκριμένα στο σκεπτικό της ορίζεται ότι: «Σε περίπτωση μη σύνταξης απογραφής από τους έχοντες τη γονική μέριμνα ανηλίκου κληρονόμου, το σχετικό δικαίωμα περιέρχεται στον ενηλικιούμενο κληρονόμο, ο οποίος οφείλει, με την απειλή εκπτώσεως από το ευεργέτημα, να συντάξει την απογραφή εντός έτους από την ενηλικίωσή του. Εφόσον, επομένως, στην περίπτωση αυτή ο ενηλικιούμενος κληρονόμος δεν εκπίπτει από το ευεργέτημα της απογραφής, δικαιούται, πολλώ μάλλον, εντός της αυτής ετήσιας προθεσμίας, να αποποιηθεί την κληρονομία». Έτσι, (ίσως με τη λογική ότι το άρθρο 1902 ΑΚ μπορεί να ισχύσει και αντίστροφα, ότι δηλαδή όσο χρόνο ο κληρονόμος έχει το δικαίωμα να αποδεχτεί με το ευεργέτημα της απογραφής, μπορεί και να αποποιηθεί την κληρονομία, → άρα ο ανήλικος έχει δικαίωμα αποποίησης εντός έτους από την ενηλικίωσή του) έκανε δεκτή ανακοπή κατά έκθεσης αναγκαστικής κατάσχεσης της Δ.Ο.Υ. σε κληρονομιαίο ακίνητο, επειδή η ανακόπτουσα είχε αποποιηθεί την κληρονομία του παππού της στη γραμματεία του αρμόδιου δικαστηρίου εντός έτους από την ενηλικίωσή της.
evgenia@efotopoulou.gr
=========================
Άδεια αποποίησης κληρονομίας προς τους γονείς για λογαριασμό του ανηλίκου τέκνου τους - Χωρίς την άδεια του δικαστηρίου δεν είναι δυνατόν να αποποιηθούν οι γονείς την κληρονομία που επήχθη στα ανήλικα τέκνα τους (Ειρηνοδικείο Χανίων, αριθμός απόφασης 233/2013)
Περίληψη: Εκούσια δικαιοδοσία. Άδεια αποποίησης κληρονομίας προς τους γονείς για λογαριασμό του ανηλίκου τέκνου τους. Χωρίς την άδεια του δικαστηρίου δεν είναι δυνατόν να αποποιηθούν οι γονείς την κληρονομία που επήχθη στα ανήλικα τέκνα τους. Αποποίηση επί διαδοχικής επαγωγής στη κληρονομία. Σε περίπτωση αποποίησης προηγούμενου κληρονόμου, η προθεσμία των τεσσάρων μηνών προς αποποίηση αρχίζει από τη γνώση της αποποίησης του προηγούμενου και της εξαιτίας αυτής κλήση του κληρονόμου. Το δικαστήριο δέχεται την αίτηση.
[...] ΕΠΕΙΔΗ, από τον συνδυασμό των διατάξεων των άρθρων 1510, 1526 και 1625 ΑΚ συνάγεται ότι οι γονείς ή ο γονέας (σε περίπτωση θανάτου του άλλου γονέα) δεν έχουν το δικαίωμα στο όνομα του ανηλίκου τέκνου τους, χωρίς την άδεια του δικαστηρίου, να αποποιούνται κληρονομία που επάγεται στον ανήλικο. Αρμόδιο δικαστήριο για τη χορήγηση της άδειας είναι το Ειρηνοδικείο της συνήθους διαμονής του ανηλίκου (άρθρο 797 ΚΠολΔ), που δικάζει κατά τη διαδικασία της εκούσιας δικαιοδοσίας (άρθρο 121 ΕισΝΑΚ). Περαιτέρω, στην μετά από την χορήγηση της άδειας του δικαστηρίου αποποίηση της κληρονομίας προβαίνουν οι γονείς ως νόμιμοι αντιπρόσωποι του τέκνου στο όνομά του και όχι υπό άλλη ιδιότητά τους ή στο δικό τους όνομα (βλ. Πουλιάδη σε ΑΚ Γεωργιάδη - Σταθόπουλου άρθρο 1526, αρ. 7).
ΕΠΕΙΔΗ, με την υπό κρίση αίτηση οι αιτούντες, ζητούν να τους επιτραπεί, να προβούν στο όνομα και για λογαριασμό των τέκνων τους α) ............., που γεννήθηκε στις 18-03-2009 και β) ............. που γεννήθηκε στις 20-05-2010, στην αποποίηση της εξ αδιαθέτου επαχθείσας σε αυτά κληρονομίας του ............., παππού τους, κατοίκου εν ζωή Χανίων, ο οποίος απεβίωσε στις Μουρνιές Χανίων στις 18-12-2012, λόγω των χρεών της εν λόγω κληρονομίας και της έλλειψης ενεργητικού, και κατά συνέπεια λόγω του ότι η αποδοχή της δεν συνάδει προς το συμφέρον των τέκνων. Με το περιεχόμενο αυτό και αίτημα, η αίτηση παραδεκτώς και αρμοδίως καθ` ύλην και κατά τόπον εισάγεται για να συζητηθεί ενώπιον αυτού του Δικαστηρίου κατά τη διαδικασία της εκουσίας δικαιοδοσίας (άρθρα 739, 740 παρ. 1, όπως αυτό έχει αντικατασταθεί με το άρθρο 9 παρ. 1 του Ν. 4138/2013, 797 ΚΠολΔ, 1526 ΑΚ και 121 ΕισΝΑΚ) και είναι νόμιμη, στηριζόμενη στις διατάξεις των άρθρων 1510, 1526, 1527, 1625 αριθμ. 1, 1813, 1847, 1848, 1856 ΑΚ και 812 ΚΠολΔ και πρέπει, επομένως, να ερευνηθεί περαιτέρω για να κριθεί και ως προς την ουσιαστική βασιμότητά της, δεδομένου ότι για το παραδεκτό της συζήτησής της έχει τηρηθεί η προβλεπόμενη από τη διάταξη του άρθρου 748 παρ. 2 ΚΠολΔ προδικασία με την επίδοση αντιγράφου της υπό κρίση αίτησης στον αρμόδιο Εισαγγελέα Πρωτοδικών Χανίων (βλ. την υπ’ αριθ. 5528/15-03-2013 έκθεση επίδοσης του Δικαστικού Επιμελητή του Πρωτοδικείου Χανίων Στυλιανού Δασκαλάκη).
ΕΠΕΙΔΗ, από την εκτίμηση της ένορκης κατάθεσης της μάρτυρος, που λήφθηκε νομίμως στο ακροατήριο και περιέχεται στα ταυτάριθμα με την παρούσα απόφαση πρακτικά της συνεδρίασης του παρόντος Δικαστηρίου και την ανάγνωση όλων ανεξαιρέτως την εγγράφων που προσκομίζουν μετ` επικλήσεως οι αιτούντες, αποδείχθηκαν τα ακόλουθα πραγματικά περιστατικά: Ο ............., κάτοικος εν ζωή Χανίων, απεβίωσε στις Μουρνιές Χανίων στις 18-12-2012 (βλ. την με αριθμό 298 - τόμος Α΄ - έτος 2012 - ληξιαρχική πράξη θανάτου που συνέταξε η Ληξίαρχος του Δήμου Χανίων), χωρίς να αφήσει διαθήκη (βλ. το με αριθμό 1601/26-02-2013 πιστοποιητικό περί μη δημοσίευσης διαθήκης του Γραμματέα του Πρωτοδικείου Χανίων), καταλείποντας ως μόνο πλησιέστερο συγγενή και εξ αδιαθέτου κληρονόμο του, το τέκνο του και πρώτο των αιτούντων ............. (βλ. το με αριθμό 5430/22-01-2013 πιστοποιητικό οικογενειακής κατάστασης που εξέδωσε ο Δήμαρχος Χανίων και το με αριθμό 6135/23-01-2013 πιστοποιητικό εγγυτέρων συγγενών που εξέδωσε ο Δήμαρχος Χανίων). Ο προαναφερόμενος πλησιέστερος συγγενής και κληρονόμος του αποβιώσαντος αποποιήθηκε νόμιμα και εμπρόθεσμα την επαχθείσα σ` αυτόν κληρονομία στις 26- 02-2013 και εντός της προθεσμίας των τεσσάρων μηνών που τάσσει ο νόμος με δήλωσή του στην Γραμματέα του Πρωτοδικείου Χανίων (βλ. τη με αριθμό 64/26-02-2013 δήλωση αποποίησης κληρονομίας ενώπιον της Γραμματέως του Πρωτοδικείου Χανίων), με συνέπεια η επαγωγή ως προς αυτόν να θεωρείται ως μη γενομένη (άρθρο 1856 ΑΚ). Υστερα από την προαναφερόμενη αποποίηση της κληρονομίας, στην κληρονομία κλήθηκαν, σύμφωνα με τις διατάξεις των άρθρων 1813 και 1856 ΑΚ, τα ανήλικα τέκνα των αιτούντων, δηλ. ο ............. που γεννήθηκε στις 18-03- 2009 και η ............. που γεννήθηκε στις 20-05-2010 (βλ. το με αριθμό 99959/20-12-2012 πιστοποιητικό οικογενειακής κατάστασης που εξέδωσε ο Δήμαρχος Χανίων).
Περαιτέρω αποδείχθηκε ότι η εν λόγω κληρονομία του αποβιώσαντος στερείται παντελώς ενεργητικού, ενώ βαρύνεται με οφειλές προς τρίτους ποσού 199.276,83 ευρώ (βλ. τα προσκομιζόμενα ειδοποιητήρια από α) την ............. Τράπεζα της Ελλάδος με ημερομηνίες έκδοσης 18-02-2013 και 04-03-2013, β) την Τράπεζα ............. με ημερομηνία έκδοσης 20-02-2013, γ) την ............. Τράπεζα με ημερομηνία έκδοσης 02- 01-2013 και δ) το Δήμο Χανίων με ημερομηνία έκδοσης 13-03-2013). Κατόπιν των ανωτέρω προκύπτει ότι παρά την επαγωγή της κληρονομίας στα ανωτέρω ανήλικα τέκνα με το ευεργέτημα της απογραφής, προς αποφυγή άσκοπων ταλαιπωριών και ενόψει του παθητικού της επαχθείσας σε αυτούς κληρονομίας του αποβιώσαντος, καθώς και της έλλειψης ενεργητικού της, υφίσταται προφανής ωφέλεια στο πρόσωπο των ανηλίκων, όπως χορηγηθεί η αιτούμενη άδεια αποποίησης της κληρονομίας. Επιπλέον, δεδομένου ότι τα ανήλικα τέκνα εκπροσωπούνται από τους γονείς τους, η προθεσμία προς αποποίηση (των τεσσάρων μηνών), αρχίζει από τότε που οι τελευταίοι έμαθαν την επαγωγή και τον λόγο αυτής. Ειδικά δε σε περίπτωση αποποίησης προηγούμενου κληρονόμου, η προθεσμία αρχίζει από τη γνώση της αποποίησης του προηγούμενου και της εξαιτίας αυτής κλήση του κληρονόμου (βλ. ΑΠ 493/2003 Τράπεζα Νομικών Πληροφοριών ΝΟΜΟΣ). Οι αιτούντες, που ασκούν τη γονική μέριμνα των ανηλίκων τέκνων τους, άσκησαν την υπό κρίση αίτηση τους στις 12-03-2013, ήτοι μέσα στην τετράμηνη προθεσμία από την αποποίηση του πρώτου των αιτούντων ως κληρονόμου του αποβιώσαντος, η δε τετράμηνη προθεσμία ανεστάλη έκτοτε μέχρις εκδόσεως οριστικής απόφασης (άρθρο 1847 παρ. 3 ΑΚ), καθόσον χωρίς την άδεια του Δικαστηρίου δεν είναι δυνατόν να αποποιηθούν οι γονείς την κληρονομία που επήχθη στα ανήλικα τέκνα τους (άρθρα 1526 και 1625 ΑΚ). Εφόσον, λοιπόν, είναι προφανές το συμφέρον των ανηλίκων, όπως αποποιηθούν οι αιτούντες την ως άνω κληρονομία, και δεν έχει παρέλθει η προς τούτο τετράμηνη προθεσμία, πρέπει να γίνει δεκτή η υπό κρίση αίτηση, ως βάσιμη και στην ουσία της, κατά τα οριζόμενα στο διατακτικό.
ΓΙΑ ΤΟΥ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ:
ΔΕΧΕΤΑΙ την αίτηση.
ΠΑΡΕΧΕΙ την άδεια στους αιτούντες, ως ασκούντες τη γονική μέριμνα και επιμέλεια των ανηλίκων τέκνων τους ............. και ............., όπως προβούν στο όνομα και για λογαριασμό των ανωτέρω ανηλίκων, στη νομότυπη αποποίηση της εξ αδιαθέτου επαχθείσας σε αυτούς κληρονομίας του ............., κατοίκου εν ζωή Χανίων, ο οποίος απεβίωσε στις Μουρνιές Χανίων στις 18-12-2012, χωρίς να αφήσει διαθήκη -
http://www.karagiannislawfirm.gr
Περίληψη: Εκούσια δικαιοδοσία. Άδεια αποποίησης κληρονομίας προς τους γονείς για λογαριασμό του ανηλίκου τέκνου τους. Χωρίς την άδεια του δικαστηρίου δεν είναι δυνατόν να αποποιηθούν οι γονείς την κληρονομία που επήχθη στα ανήλικα τέκνα τους. Αποποίηση επί διαδοχικής επαγωγής στη κληρονομία. Σε περίπτωση αποποίησης προηγούμενου κληρονόμου, η προθεσμία των τεσσάρων μηνών προς αποποίηση αρχίζει από τη γνώση της αποποίησης του προηγούμενου και της εξαιτίας αυτής κλήση του κληρονόμου. Το δικαστήριο δέχεται την αίτηση.
[...] ΕΠΕΙΔΗ, από τον συνδυασμό των διατάξεων των άρθρων 1510, 1526 και 1625 ΑΚ συνάγεται ότι οι γονείς ή ο γονέας (σε περίπτωση θανάτου του άλλου γονέα) δεν έχουν το δικαίωμα στο όνομα του ανηλίκου τέκνου τους, χωρίς την άδεια του δικαστηρίου, να αποποιούνται κληρονομία που επάγεται στον ανήλικο. Αρμόδιο δικαστήριο για τη χορήγηση της άδειας είναι το Ειρηνοδικείο της συνήθους διαμονής του ανηλίκου (άρθρο 797 ΚΠολΔ), που δικάζει κατά τη διαδικασία της εκούσιας δικαιοδοσίας (άρθρο 121 ΕισΝΑΚ). Περαιτέρω, στην μετά από την χορήγηση της άδειας του δικαστηρίου αποποίηση της κληρονομίας προβαίνουν οι γονείς ως νόμιμοι αντιπρόσωποι του τέκνου στο όνομά του και όχι υπό άλλη ιδιότητά τους ή στο δικό τους όνομα (βλ. Πουλιάδη σε ΑΚ Γεωργιάδη - Σταθόπουλου άρθρο 1526, αρ. 7).
ΕΠΕΙΔΗ, με την υπό κρίση αίτηση οι αιτούντες, ζητούν να τους επιτραπεί, να προβούν στο όνομα και για λογαριασμό των τέκνων τους α) ............., που γεννήθηκε στις 18-03-2009 και β) ............. που γεννήθηκε στις 20-05-2010, στην αποποίηση της εξ αδιαθέτου επαχθείσας σε αυτά κληρονομίας του ............., παππού τους, κατοίκου εν ζωή Χανίων, ο οποίος απεβίωσε στις Μουρνιές Χανίων στις 18-12-2012, λόγω των χρεών της εν λόγω κληρονομίας και της έλλειψης ενεργητικού, και κατά συνέπεια λόγω του ότι η αποδοχή της δεν συνάδει προς το συμφέρον των τέκνων. Με το περιεχόμενο αυτό και αίτημα, η αίτηση παραδεκτώς και αρμοδίως καθ` ύλην και κατά τόπον εισάγεται για να συζητηθεί ενώπιον αυτού του Δικαστηρίου κατά τη διαδικασία της εκουσίας δικαιοδοσίας (άρθρα 739, 740 παρ. 1, όπως αυτό έχει αντικατασταθεί με το άρθρο 9 παρ. 1 του Ν. 4138/2013, 797 ΚΠολΔ, 1526 ΑΚ και 121 ΕισΝΑΚ) και είναι νόμιμη, στηριζόμενη στις διατάξεις των άρθρων 1510, 1526, 1527, 1625 αριθμ. 1, 1813, 1847, 1848, 1856 ΑΚ και 812 ΚΠολΔ και πρέπει, επομένως, να ερευνηθεί περαιτέρω για να κριθεί και ως προς την ουσιαστική βασιμότητά της, δεδομένου ότι για το παραδεκτό της συζήτησής της έχει τηρηθεί η προβλεπόμενη από τη διάταξη του άρθρου 748 παρ. 2 ΚΠολΔ προδικασία με την επίδοση αντιγράφου της υπό κρίση αίτησης στον αρμόδιο Εισαγγελέα Πρωτοδικών Χανίων (βλ. την υπ’ αριθ. 5528/15-03-2013 έκθεση επίδοσης του Δικαστικού Επιμελητή του Πρωτοδικείου Χανίων Στυλιανού Δασκαλάκη).
ΕΠΕΙΔΗ, από την εκτίμηση της ένορκης κατάθεσης της μάρτυρος, που λήφθηκε νομίμως στο ακροατήριο και περιέχεται στα ταυτάριθμα με την παρούσα απόφαση πρακτικά της συνεδρίασης του παρόντος Δικαστηρίου και την ανάγνωση όλων ανεξαιρέτως την εγγράφων που προσκομίζουν μετ` επικλήσεως οι αιτούντες, αποδείχθηκαν τα ακόλουθα πραγματικά περιστατικά: Ο ............., κάτοικος εν ζωή Χανίων, απεβίωσε στις Μουρνιές Χανίων στις 18-12-2012 (βλ. την με αριθμό 298 - τόμος Α΄ - έτος 2012 - ληξιαρχική πράξη θανάτου που συνέταξε η Ληξίαρχος του Δήμου Χανίων), χωρίς να αφήσει διαθήκη (βλ. το με αριθμό 1601/26-02-2013 πιστοποιητικό περί μη δημοσίευσης διαθήκης του Γραμματέα του Πρωτοδικείου Χανίων), καταλείποντας ως μόνο πλησιέστερο συγγενή και εξ αδιαθέτου κληρονόμο του, το τέκνο του και πρώτο των αιτούντων ............. (βλ. το με αριθμό 5430/22-01-2013 πιστοποιητικό οικογενειακής κατάστασης που εξέδωσε ο Δήμαρχος Χανίων και το με αριθμό 6135/23-01-2013 πιστοποιητικό εγγυτέρων συγγενών που εξέδωσε ο Δήμαρχος Χανίων). Ο προαναφερόμενος πλησιέστερος συγγενής και κληρονόμος του αποβιώσαντος αποποιήθηκε νόμιμα και εμπρόθεσμα την επαχθείσα σ` αυτόν κληρονομία στις 26- 02-2013 και εντός της προθεσμίας των τεσσάρων μηνών που τάσσει ο νόμος με δήλωσή του στην Γραμματέα του Πρωτοδικείου Χανίων (βλ. τη με αριθμό 64/26-02-2013 δήλωση αποποίησης κληρονομίας ενώπιον της Γραμματέως του Πρωτοδικείου Χανίων), με συνέπεια η επαγωγή ως προς αυτόν να θεωρείται ως μη γενομένη (άρθρο 1856 ΑΚ). Υστερα από την προαναφερόμενη αποποίηση της κληρονομίας, στην κληρονομία κλήθηκαν, σύμφωνα με τις διατάξεις των άρθρων 1813 και 1856 ΑΚ, τα ανήλικα τέκνα των αιτούντων, δηλ. ο ............. που γεννήθηκε στις 18-03- 2009 και η ............. που γεννήθηκε στις 20-05-2010 (βλ. το με αριθμό 99959/20-12-2012 πιστοποιητικό οικογενειακής κατάστασης που εξέδωσε ο Δήμαρχος Χανίων).
Περαιτέρω αποδείχθηκε ότι η εν λόγω κληρονομία του αποβιώσαντος στερείται παντελώς ενεργητικού, ενώ βαρύνεται με οφειλές προς τρίτους ποσού 199.276,83 ευρώ (βλ. τα προσκομιζόμενα ειδοποιητήρια από α) την ............. Τράπεζα της Ελλάδος με ημερομηνίες έκδοσης 18-02-2013 και 04-03-2013, β) την Τράπεζα ............. με ημερομηνία έκδοσης 20-02-2013, γ) την ............. Τράπεζα με ημερομηνία έκδοσης 02- 01-2013 και δ) το Δήμο Χανίων με ημερομηνία έκδοσης 13-03-2013). Κατόπιν των ανωτέρω προκύπτει ότι παρά την επαγωγή της κληρονομίας στα ανωτέρω ανήλικα τέκνα με το ευεργέτημα της απογραφής, προς αποφυγή άσκοπων ταλαιπωριών και ενόψει του παθητικού της επαχθείσας σε αυτούς κληρονομίας του αποβιώσαντος, καθώς και της έλλειψης ενεργητικού της, υφίσταται προφανής ωφέλεια στο πρόσωπο των ανηλίκων, όπως χορηγηθεί η αιτούμενη άδεια αποποίησης της κληρονομίας. Επιπλέον, δεδομένου ότι τα ανήλικα τέκνα εκπροσωπούνται από τους γονείς τους, η προθεσμία προς αποποίηση (των τεσσάρων μηνών), αρχίζει από τότε που οι τελευταίοι έμαθαν την επαγωγή και τον λόγο αυτής. Ειδικά δε σε περίπτωση αποποίησης προηγούμενου κληρονόμου, η προθεσμία αρχίζει από τη γνώση της αποποίησης του προηγούμενου και της εξαιτίας αυτής κλήση του κληρονόμου (βλ. ΑΠ 493/2003 Τράπεζα Νομικών Πληροφοριών ΝΟΜΟΣ). Οι αιτούντες, που ασκούν τη γονική μέριμνα των ανηλίκων τέκνων τους, άσκησαν την υπό κρίση αίτηση τους στις 12-03-2013, ήτοι μέσα στην τετράμηνη προθεσμία από την αποποίηση του πρώτου των αιτούντων ως κληρονόμου του αποβιώσαντος, η δε τετράμηνη προθεσμία ανεστάλη έκτοτε μέχρις εκδόσεως οριστικής απόφασης (άρθρο 1847 παρ. 3 ΑΚ), καθόσον χωρίς την άδεια του Δικαστηρίου δεν είναι δυνατόν να αποποιηθούν οι γονείς την κληρονομία που επήχθη στα ανήλικα τέκνα τους (άρθρα 1526 και 1625 ΑΚ). Εφόσον, λοιπόν, είναι προφανές το συμφέρον των ανηλίκων, όπως αποποιηθούν οι αιτούντες την ως άνω κληρονομία, και δεν έχει παρέλθει η προς τούτο τετράμηνη προθεσμία, πρέπει να γίνει δεκτή η υπό κρίση αίτηση, ως βάσιμη και στην ουσία της, κατά τα οριζόμενα στο διατακτικό.
ΓΙΑ ΤΟΥ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ:
ΔΕΧΕΤΑΙ την αίτηση.
ΠΑΡΕΧΕΙ την άδεια στους αιτούντες, ως ασκούντες τη γονική μέριμνα και επιμέλεια των ανηλίκων τέκνων τους ............. και ............., όπως προβούν στο όνομα και για λογαριασμό των ανωτέρω ανηλίκων, στη νομότυπη αποποίηση της εξ αδιαθέτου επαχθείσας σε αυτούς κληρονομίας του ............., κατοίκου εν ζωή Χανίων, ο οποίος απεβίωσε στις Μουρνιές Χανίων στις 18-12-2012, χωρίς να αφήσει διαθήκη -
http://www.karagiannislawfirm.gr
=====
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου